Lögberg - 13.12.1951, Blaðsíða 4

i
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. DESEMBER, 1951
HÖBbtrg
QefltS Ot hvern flmtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
69 5 SARQBNT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáskrift ritstjórans:
BDITOR LÖGBERQ, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 804
Rritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið—Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
-695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manltoba, Canada.
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Alt má taka til yfirvegunar
Á öðrum stað hér í blaðinu birtist ræða, sem Björn
Jónsson læknir í Baldur, flutti nýverið hér í borginni á
ársfundi Þjóðræknisdeildarinnar Frón; ræðan er hressi-
lega samin og kemur víða við, þótt engan veginn sé
ólíklegt að skoðanir verði nokkuð skiptar um efni
hennar og þær björgunarráðstafanir, er ræðumaður
telur æskilegt að taka ættí til yfirvegunar. Björn læknir
er hugkvæmnismaður og síður en svo myrkur í máli
og má slíkt teljast góðra gjalda vert; uppástungur hans,
að minsta kosti sumar hverjar, verðskulda fylztu íhug-
un, þótt hætt sé við, að þær reynist torveldar í fram-
kvæmd.
Björn læknir telur vonlaust um íslenzkuna sem
lifandi, mælt mál í þessari álfu, og vill þess vegna að
þjóðræknisviðleitninni verði stefnt í annan farveg, svo
sem með þýðingum á beztu ritverkum íslenzkra rithöf-
unda á enska tungu;*að koma þessu í framkvæmd finst
honum að ætti að verða hlutverk Vestur-íslendinga í
framtíðinni; þetta væri fallegt og lætur óneitanlega
vel í eyra; það væri annars ekki ófróðlegt að fá ein-
hverja lítilsháttar vitneskju um það, hverjir ættu að
annast um boðlegar þýðingar eftir að íslenzkan hefði
verið kistulögð okkar á meðal; hitt mun sönnu nær, að
aldrei sé vonlaust um neitt, sem mennirnir af hjarta
unna og vilja einhverju fórna fyrir.
Það er kunnugra en frá þurfi að segja, að íslenzk
tunga hér um slóðir eigi við ramman reip að draga. En
liggur það þá ekki nær norrænu eðli, að brynjast til
átaks, þegar att er afli við erfiðleika, en leggja árar í
bát og sætta sig, þegar að kemur, við óvirðulegap ])jóð-
ræknislegan aldurtila.
Þegar hinn mikli menningarfrömuður, dr. Alex-
ander Jóhannesson, kom hingað í stutta heimsókn í
fyrra, féllu honum orð eitthvað á þessa leið:
„Við íslendingar verðum víst altaf fámenn þjóð,
og sennilega aldrei auðugir af þessa heims gæðum, þó
miklu höfum við nú fullkomnari skilyrði til sjálfsbjargar
en áður var; en við erum ríkir samt, meðan-við eigum
íslenzkuna, sem verður þegar alt kemur til alls, aleiga
okkar“; þetta var fagurlega hugsað og mælt og ætti
að verða okkur til eggjandi eftirbreytni; það er enginn
smáræðis málsmergur, sem í því er fólginn, að hafa
eignast íslenzkuna í vöggugjöf.
Varhugaverð sýnist að nokkru uppástunga Björns
læknis um fornsagna Comic Strip fornsögum okkar til
kynningar; er hér um helga dóma að ræða, sem engan
veginn stendur á sama hvernig með er farið; en nú
vill svo vel til, að útgáfa íslendingasagna er nú í þann
veginn að hefjast í Edinborg á Skotlandi þar sem
frumtexti og þýðing verða hlið við hlið, eins og þegar
hefir verið skýrt frá, og njóta þær þá þeirrar virðingar,
er þeim vegna snildar í frásögn að verðugu ber.
Það er góð uppástunga hjá Birni lækni, að styrkja
og auka Tímaritið Icelandic Canadian og efna til sam-
kepni meðal lesenda þess til úrvalsþýðinga, er birtar
yrðu í ritinu, því alt slíkt miðar til hollrar vöruvöndun-
ar. Og loks kemur Björn læknir að því, að stofnað verði
menningarfélag (Cultural League), er samsett verði
af þremur aðiljum, Þjóðræknisfélaginu, Fróni og Ice-
landic Canadian Club; þessa leið má vel reyna, og er
þess að vænta, að málið verði tekið til rækilegrar yfir-
vegunar á næsta Frónsfundi eins og ræðumaður lagði
til að yrði gert.
Með nýjum viðhorfum opnast jafnaðarlegast nýjar
leiðir til úrlausnar vandamálum, og vitaskpld þurfum
við á nýjum leiðum að halda hvort sem þær eru auðfærar
eða ekki, því tímarnir breytast og mennirnir með; en
mest af öllu ríður okkur á að hætta að prédika inn í
okkur sjálf, og þau mál, sem við unnum, vonleysi og
dauða.
Björn læknir hefir sannað í verki trúnað sinn við
félagsstofnanir okkar Vestur-íslendinga með því að
semja fyrir þær erindi og lcoma langar leiðir á sinn
eigin kostnað, og má ekki minna vera en honum sé
slíkt að fullu þakkað; en á hinu færi betur, að hann tal-
aði í næsta skipti fremur kjark inn í hlustendur sína og
styddist síður við þokukenda draumóra, sem litlar líkur
eru á, að nokkru sinni verði annað og meira en það.
Við þurfum á nýjum liðsmönnum að halda, sem.
þora að berjast fyrir viðhaldi íslenzkunnar vegna henn-
ar sjálfrar og vegna þess ótæmandi menningargildis,
sem hún býr yfir; í þá fylkingu á Björn læknir að skipa
sér og mun hlutur hans þá verða at meiri.
Við þurfum að ganga á hólm við uppgjafaröflin og
sýna þeim í tvo heimana.
Arnason Likes Art and Artists,
But lceland Is His First Love
H. Harvard Arnason is an Ice-
lander, then an art historian—
in that order.
He is also one of few men in
his field who have “double-
decked” jobs.
At 42, Arnason is professor and
head of the árt department at
the University of Minnesota and
also serves as director of Walker
Art centre.
The two posts are unrelated
except that both keep i^rnason
involved with art and artists, a
situation in which he thrives.
Arnason’s name is “double-
decked” to match his work. The
“H” stands* for “Hjorvardur”
which in Icelandic means “Har-
vard”Arnason’s middle name.
Most people call him Harvey.
Arnason was named Hjorvar-
dur Harvard by his father,
Sveinbjorn Arnason, a successful
1 Iceland businessman, who set-
tled in Winnipeg, Manitoba.
“Father was a successful poet,
too,” said Arnason. “He contri-
buted regularly to Icelandic
publications.”
Arnason studied to be a
teacher. Despite his administra-
tive duties, he likes to think of
himself as an “art teacher”.
He received his bachelor and
master of arts degrees at North-
western university. At Prince-
ton, he obtained a master of fine
arts degree.
Arnason taught only two years
at Northwestern before he was
tapped for his first administra-
tive position. ,
In 1938, he became curator of
the fabulous Frick collection of
paintings and sculpture in New
York.
After four years at Frick,
Arnason again moved on—this
time to Iceland.
World War II had begun and
the office of war information
(OWI) needed Americans who
could speak Icelandic. Arnason
fitted that description.
He arrived at Reykjavik with
500 color slides of American art
and a title. Arnason was senior
field representative for the OWI
and was to be the liaison man be-
tween American troops and the
Icelanders.
Arnason’s job was to tell Ice-
landers about Americans and try
to counteract German propa-
ganda, beamed in daily via radio.
Twice he lectured at the Uni-
versity of Iceland in Reykjavik—
once in English and once in Ice-
landic.
Once he broadcast the World
Series to Américan troops “and
any Icelanders who cared to tune
in”.
The first one-man show of
paintings by an American artist
in Iceland was sponsored by
Arnason and the OWI. The
artist was Bernard Arnest, then
stationed in Iceland, and now
assistant professor of art at the
university.
Arnason returned to the U.S.
in 1944 with two ideas: he
wanted to return to Iceland some
day, and to bring a show of
paintings by Icelanders to
America.
One of the artists included in
“Arnason’s Icelandic Art Show”
undoubtedly would be Finnur
Jonsson.
Jonsson, a product of Der
Sturm, a group of expressionists
active in Germany after World
War I, is one of Iceland’s most
famous.
A Jonsson painting is included
in the collection of the Societe
Anonyme, recently présented to
Yale university.
The catalog of the collection
says the “whereabouts of Jons-
son is unknown.”
“I know where he is,” said
Arnason. “He’s up in Iceland,
happily painting.”
An original ' Jonsson hangs
over the bedroom fireplace in
| the Arnason home, 1719 Bryant
Avenue S.
The home is the modern, many
windowed Idea House where
directors of Walker Art Centre
live.
Arnason, his wife, and their
two children, Eleanor 8, and Jon
5, moved in last fall.
Mrs. Arnason loves the new
place because it’s easily cleaned
in comparison with the high-
ceilinged m a n s i o n near the
campus in which they used to
live.
Mrs. Arnason, the f o r m e r
Elizabeth Yard, met her husband
at Northwestern. She has a
master’s degree in sociology.
Minneapolis is about the first
opportunity the Arnasons have
had to settle down since their
marriage.
From 1944 to 1947 Arnason
worked for the state depart-
ment, sometimes in Washington,
but mostly in Europe.
As assistant deputy director
for Europe in charge of cultural
affairs, he traveled from Portu-
gal to Sweden.
The family joined him in Paris
in 1946 while he served as an
American representative to the
preparatory committee for the
U n i t e d Nations. Educational,
Scientific and Cultural Organ-
ization.
Arnason taught for six months
in 1947 at the University of
Chicago, while on leave from
the state department. In July of
that year, he came to the Uni-
versity of Minnesota.
It was to be his job to make
a single art department out of
art courses scattered across the
campus from education to en-
gineering.
Today, architects and engi-
neers take their art courses in
Jones hall, the art department
building. Only the school of
education maintains a separate
art department.
Of the present teaching staff
of 21, Arnason hired 14.
He arrives at his comfortable
• and colorful Jones hall office
about 8:30 a.m., after dropping
the children at the university
nursery and elementary school.
Arnason prefers the Jones hall
office, - with its red' window
blinds, chocolate brown and gray
walls and green carpet, to his
office at the Walker gallery. In
the campus office, an original
painting by Lyonel Feininger
hangs on the wall.
The office at Walker into
which Arnason moved for a two-
year stay last September, is
beige and blond and entirely
modern.
An abstraction of 1950 vintage
by Hans Hofmann hangs on one
wall. On another there is a 16th
century Italian portrait by
Parmigianino.
The two paintings are a good
example of Arnason’s ideas
about art.
“I was trained in medieval
art, curator of Renaissance art
at the Frick, and now direct a
modern art museum,” Arnason
said.
“I believe in the continuity of
art and the common denomin-
ator between art of the past and
of the present is a lot more than
most people realize,” he added.
To Arnason, his positions at
the university and Walker are
completely separate, but he
would like to develop co-opera-
tive activities between the two.
Many of the university art de-
partment staff members partici-
pated in the Artists’ Workshop
series at Walker during October
and November.
Arnason would like to see the
university and Walker circulate
art exhibits throughout the state.
“I believe Minnesota, and par-
ticularly the Twin Cities, to be
one of the most exciting areas in
the United States in terms of
‘what’s going on in art,’ ” Arna-
son' said. “The area is coming,
but its full potential hasn’t becn
realized.”
Arnason would like to develop
more private patronage of art-
ists here. He’d like to see more
people buying original art for
their homes.
He knows that people must
love and appreciate art to buy
it. To that end, he’s teaching a
course introducing art to the
layman every Tuesday night at
Walker.
“You know, there hasn’t been
a Picasso shown in Minneapolis
in 10 years,” said Arnason. He
plans to remedy this oversight
by bringing a Picasso show, as
well as other art of Europe and
America to Walker in small
monthly exhibits.
Next fall, Arnason wants to
establish a course at the univer-
sity on operation of a small
museum.
An art magazine for the Upper
Midwest and an art education
program in co-operation with
Minneapolis public schools also
are on Arnason’s list of plans.
All of this, and more, Arnason
h^pes to crowd into the next
two years. “I really won’t be
busy,” he said. “I have two staffs
of competent people who’ll do all
the work.”
Arnason also has a plan for
1953. He intends to loaf awhile.
He has a 1951 Fulbright study
grant for which he plans to re-
apply in 1953. Then he’ll take
his sabbatical leave from the
university and the Arnason
family will head for France.
MINNEAPOLIS TRIBUNE
December 6th.
Ársskýrsla Fróns
Sú breyting varð á stjórnar-
nefnd Fróns á síðasta ársfundi,
að frú Ingibjörg Jónsson tók við
forsetaembættinu af prófessor
Tryggva J. Oleson, sem því hafði
gegnt af dugnaði og stakri sam-
vizkusemi fjögur undanfarin ár.
Ekki fór hann þó úr nefndinni
en tók við stöðu varafjármála-
ritara af Erni Thorsteinson, sem
úr gekk. Aðrar breytingar urðu
ekki á stjórnarnefndinni.
Fyrsti nefndarfundur, sem
haldinn var 9. janúar 1951 á-
kvað að fara fram á það á næsta
þjóðræknisfélagsþingi að deildin
Frón fengi sömú atkvæðarétt-
indi og utanborgardeildir þar eð
þingstaður myndi í framtíðinni
ekki verða bundinn við Winni-
pegborg. Var próf. T. J. Oleson
falið, að gefa stjórnarnefnd
Þjóðræknisfélagsins sex mán-
aða fyrirvara svo sem félagslög
mæla fyrir þar sem um breyt-
ingu á grundvallarlögum félags-
ins er að ræða.
Á næsta fundi nefndarinnar
skýrði forseti frá því, að Há-
skólasjóðsnefndin hefði mælst
til þess, að Frón hjálpaði til með
sölu á aðgöngumiðum að sam-
komu þeirri sem sjóðsnefndin
hafði þá ákveðið að stofna til í
Playhouse Theatre í marzmán-
uði 1951. Var afráðið að Fróns-
nefndin tæki að sér að selja 100
aðgöngumiða. Þetta tókst, aðal-
lega fyrir framúrskarandi dugn-
að forseta og fjármálaritara
Jóns Johnson, þótt aðrir nefnd-
armenn legðu auðvitað nokkurn
skerf til þessa.
Eins og fyrri daginn varð það
fyrsta og stærsta verkefni
nefndarinnar að ráðstafa Fróns-
mótinu. Það var að þessu sinni
haldið í G. T.-húsinu og tókst
ágætlega. Hr. Valdimar Björns-
son frá Minneapolis var aðal-
ræðumaðurinn og mun orðstír
þess mælskumanns hafa átt
drjúgan þátt í því að fólk varð
frá að hverfa að þessu sinni
þar eð samkomusalurinn rúmaði
ekki alla þá, er sækja vildu.
Agæt kvæði fluttu þeir Dr. Ric-
hard Beck og Einar P. Jónsson
ritstjóri; karlakór Svía undir
stjórn Arthurs A. Anderson
skemti með góðum og fjörugum
söng, en séra Eric H. Sigmar,
aðstoðaður við hljóðfærið af
Miss Sigrid Bardal, söng nokkra
einsöngva öllum til stórrar
ánægju.
Inntektir af þessu sinni urðu
$428.00 og ágóði því sem næst
$200.00. Sannaðist hér sem oftar,
að íslendingar sækja engar sam-
komur betur en þær sem haldn-
ar eru í G. T.-húsinu.
Meðlimatala deildarinnar er
nú hærri en verið hefir mörg
undanfarin ár eða nokkuð á
þriðja hundrað. Er þetta án efa
mest að þakka frábærum dugn-
aði fjármálaritara Jóns John-
son.
Bókasafnið hefir ekki verið
vanrækt þetta ár fremur en að
undanförnu. Hefir það ekki lítið
hjálpað til að stjórnarnefnd
Þjóðræknisfélagsins hefir stutt
okkur í þessu efni af ráð og dáð.
Er það fyrst að nefna, að hún
ánafnaði okkur 25 hundruð krón
um til bókakaupa á íslandi, og
það annað að við fengum úr
sama sjóði $35.00 upp í kostnað
við nýjan bókalista, sem við lét-
um gera í sumar sem leið. Nam
þessi upphæð helmingi kostnað-
ar. Að lista þessum unnu þau
mest bókavörður, Jón Johnson,
og forseti okkar. Nú eru um
2000 bindi í safninu. Telur sá,
er þetta ritar, að viðhald bóka-
safnsins sé þýðingarmesta starf
deildarinnar og vill mælast til
þess að allir þeir, sem ráðstafa
vilja bókum sínum, láti þær
fara í þetta safn því hvergi
annars staðar eiga Islendingar í
Winnipeg aðgang að íslenzkum
bókum, ef þeir örfáu eru undan-
skildir, sem heimild hafa til
þess að nota safn háskóla fylk-
isins. Auðvitað er sjálfsagt að
allar dýrmætar og sjaldgæfar
bækur, sem ekkert erindi eiga
á útlánssafn, fari á þann stað-
inn, sem bezt getur varðveitt
þær, sem sé háskólasafnið.
Síðastliðið haust gafst Fróni
kostur á því að styrkja lítillega
þann sjóð, sem efnt var til fyrir
Thoru Ásgeirson, er nú stundar
framhaldsnám í píanóspili í
París á Frakklandi. Fékk deildin
þarna að láta í ljós að einhverju
leyti þakklæti sitt til Thoru,
sem oft og mörgum sinnum
hafði skemt á fundum okkar án
eftirtalna eða endurgjalds.
Auk Frónsmótsins var al-
mennur fundur haldinn 23. apríl
s.l. og talaði þar Ólafur Hallsson
kaupmaður frá Eriksdale um
heimsókn sína til íslands sum-
arið 1950. Bar hvert orð ræðu-
manns fallegan vott um ást og
ræktarsemi gagnvart ættland-
inu. Einnig spilaði Ólafur nokk-
ur lög eftir sig á hljómplötur,
en séra Valdimar J. Eylands
sýndi fallegar myndir frá Is-
landi, sem hann skýrði með af-
brigðum vel.
Annar opinn fundur var hald-
inn 1. okt. s.l. og flutti þá próf.
Áskell Löve skipulega ræðu, en
sýndi síðan ótal ágætar lit-
myndir frá íslandi, og fékk
hvorttveggja bezta dóm. Þetta
kveld voru einnig spilaðar
hljómplötur, sem teknar voru á
íslendingadeginum á Gimli síð-
astliðið sumar og síðan var út-
varpað yfir C.B.C.. Að þessu
var stór skemtun. Báðir þessir
fundir voru allvel sóttir, t. d.
voru á annað hundrað manns á
þeim seinni.
Stjórnarnefndin h é 11 s j ö
fundi á árinu og voru þeir allir
vel sóttir enda kom það sér bet-
ur því alt starf deildarinnar
lendir, að heita má, á nefndinni
og þarf ekki að fárast um það
því svo mun víðar vera.
í það heila tekið má segja, að
starf deildarinnar hafi tekist
vel og borið nokkurn ávöxt þótt
eflaust mætti meira gera ef
nokkur verulegur áhugi væri
fyrir starfi hennar hjá almenn-
ingi í heild. Víst er það þó, að
ekki ættu eldri íslendingar hér
í borg í mörg hús að venda hvað
samkomur snertir ef Frón logn-
aðist út af. Til þess kemur þó
ekki fyrst um sinn.
Winnipeg, 3. desember, 1951
H. Thorgrímsson. ritari