Lögberg - 16.10.1952, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 16. OKTÓBER, 1952
Lögberg
GefiíS út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
6i)5 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáskrlft ritstjúrans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN
PHONE 21804
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
The "Liögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorizcd as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Kunnur fræðimaður lótinn
Hinn 1. yfirstandandi mánaðar safnaðist til feðra
sinna hinn kunni fræðimaður Kristleifur Þorsteinsson
bóndi á Stóra-Kroppi í Reykholtsdal níutíu og eins árs
að aldri, fæddur að Húsafelli í Hálsasveit 5. apríl 1861.
Foreldrar hans voru Þorsteinn Jakobsson og Ingibjörg
Jónsdóttir, er ætt sína rakti til Signýjarstaða. Krist-
leifur stundaði fjárgæzlu og sjóróðra þangað til hann
reisti bú á Stóra-Kroppi árið 1888. Hann tók um langt
skeið virkan þátt í opinberum málum innan vébanda
héraðs síns, átti sæti í hreppsnefnd, safnaðaráði og
fasteignamatsnefnd; jafnframt gegndi hann síma-
stjórasýslan og var fréttaritari útvarpsins frá byrjun;
en þó þetta væri alt gott og blessað verður Kristleifs
lengst minst sem fræðimanns og verður starf hans á
þeim vettvangi þeim mun íhyglisverðara sem vitað er
að hann tók eigi að gefa sig að ritstörfum svo verulegu
næmi fyr en hann var kominn nokkuð á fimtugsaldur,
en frá þeim tíma vann hann ósleitilega að hugðarmál-
um sínum með penna í hönd og lét þjóð sinni í arf
fagurlega ávaxtað pund.
Mesta rit Kristleifs, og það, sem að líkindum heldur
nafni hans lengst á lofti, má vafalaust telja Héraðssögu
Borgarfjarðar, sem er hvorttveggja í senn stórfróðleg
og skemtileg aflestrar; auk þess reit hann fjölda þátta
um ýmisleg efni og sæg æviminninga; hann réð yfir
ágætum frásagnarstíl og vandaði málfar sitt hið bezta.
Kristleifur var tvíkvæntur, fyrri kona Andrína Einars-
dóttir frá Urriðafossi, en seinni konan Snjáfríður
Pétursdóttir, alsystir Bjarna hreppstjóra á Grund í
Skorradal, og mun hún mjög hafa hvatt hann til rit-
starfanna.
Á níræðisafmæli Kristleifs var fræðimensku hans
fagurlega minst í blöðum og útvarpi, þótt fegurst þætti
mér ummæli dr. Sigurðar Nordals.
Aldrei kom Kristleifur til þessa lands, en þó munu
fáir samtíðarmana hans hafa verið kunnugri högum ís-
lendinga vestan hafs frá því, er útflutningar þangað
hófust og grundvöllur var lagður þar að varanlegu
landnámi á síðasta fjórðungi 19. aldar; hann var maður
stálminnugur og svo mannfróður að af bar; ég held
hann hafi vitað um ætt og afdrif hvers einasta manns,
er vestur fluttist úr Borgarfirði hinum meiri, að minsta
kosti fanst mér ég verða þess var af bréfum hans, því
svo var hann jafnan viss í sinni sök ef borgfirzkar ættir
áttu í hlut.
Vestur-íslendingar munu jafnan minnast með
þakklæti Kristleifs Þorsteinssonar frá Stóra-Kroppi og
við minningu hans stendur Lögberg sérstaklega í djúpri
þakkarskuld; hann sendi jólablaðinu skemtileg og
fræðandi fréttabréf í full þrjátíu ár; títt var það, að
Borgfirðingar hér vestra liti inn á skrifstofu Lögbergs,
er líða tók að jólum og spyrðust fyrir um fréttabréf
frá Kristleifi og hýrnaði þá jafnan yfir þeim, er þeir
urðu þess vísari, að bréfið væri komið, og það heldur
hreint ekkert smáræðis bréf, heldur þetta um tvær
síður í blaðinu.
Fundum okkar Kristleifs á Stóra-Kroppi bar ein-
ungis einu sinni saman á ævinni, en það var í heim-
sókn minni til íslands sumarið 1946. Við hjónin gistum
Reykholt og bað ég þá séra Einar Guðnason að haga
því svo til, að ég gæti hitt Kristleif að máli og brást
hann vel við, því morguninn eftir var Kristleifur kom-
inn í Reykholt og áttum við þar nokkurt samtal; hann
steypti yfir mig spurningaflóði, þar sem ein spurningin
rak aðra, sem mér var um megn að svara, og þá ekki
sizt umhugsunarlaust; en svo þurfti ég í raun og veru
naumast að svara spurningum, því í flestum tilfellum
hafði hann svörin á takteinum sjálfur, því svo var hann
vel heima í lífssögu okkar Vestur-íslendinga.
í bréfinu, sem mér barst handa jólablaðinu í fyrra,
er var eitt af allra fróðlegustu bréfunum og ellimerkja
hvergi vart, gaf Kristleifur í skyn, að sennilega yrði
það nú síðasta jólakveðjan, en lét þess jafnframt getið,
að sá væri vilji sinn, að einhver ættingja sinna eða
sifjaliðs, héldi bréfasambandinu áfram og mun eigi
örgrant um að svo megi verða.
Kristleifur á St^ra-Kroppi unni hugástum hinu
fagra og svipmikla Borgarfjarðarhéraði og rann með
því saman í eitt; milli bóndans og fræðimannsins ríkti
jafnan hið fegursta samræmi.
☆ ☆ ☆
Óafsakanlegt sinnuleysi
Kosningar til bæjarráðs í Winnipeg fara fram þann
22. yfirstandandi mánaðar og skal þá kosinn borgar-
stjóri til tveggja ára, auk þess sem kjósa verður í hverri
kjördeild ákveðna tölu fulltrúa í skóla- og bæjarráð.
Mikið veltur að sjálfsögðu á hvernig tekst til um val
slíkra manna, því hin vingjarnlega borg okkar á heimt-
ingu á góðum starfskröftum.
Á undanförnum árum hefir kjörsókn verið svo slæ-
leg, að til, vanvirðu hefir mátt teljast; slíkt sinnuleysi
er óafsakanlegt og ósamboðið hugsjón lýðræðisins og
þar af leiðandi er það siðferðisleg skylda hvers at-
kvæðisbærs borgara að sækja kjörstað og greiða
atkvæði.
Eitt versta veður að sumarlagi
um norðurhluta landsins
Víðasl aítakarok, stórrigning í
sveitum en hríð til fjalla og
mikil snjókoma
1 fyrradag skall á um norður
hluta landsins hið mesta
foraðsveður, svo að víða
hefir ekki komið öllu verra
norðanveður í ágústmánuði
um langt árabil heldur en
var í fyrrinótt. Hefir sums
staðar orðið verulegt tjón af
þessu áhlaupi einkum á
heyjum.
1 byggð var víðast stórrigning,
en slydduveður er hærra dró, og
hríð á fjöllum. Áætlunarbifreið,
sem fór um Siglufjarðarskarð í
gærmorgun, var þrjá klukku-
tíma á leiðinni yfir skarðið, en
er vanalega eina klukkustund.
Sögðu farþegar mikinn snjó í
skarðinu.
Vaðlaheiði var ófær litlum
bifreiðum í gær, og var einkum
mikill snjór austan til á heiðinni
og skafrenningur. Á Akureyri
er allur fjallahringurinn hvítur.
Hvít tún
Um Vestfirði, Húnaþing,
Skagafjörð, Eyjafjörð, Þing-
eyjarsýslur og Múlasýslur snjó-
aði í fjöll ,og víða niður í miðj-
ar hlíðar og sums staðar niður
undir bæi. f Gönguskörðum í
Skagafirði voru tún til dæmis
alhvít í gærmorgun, er fólk kom
á fætur.
Kýr voru sums staðar ekki
látnar út í gær vegna veðursins,
og annars staðar ekki fyrr en
síðdegis.
Heytjón í Skagafirði
Vitað er að sums staðar hafa
orðið skaðar á heyi í veðrinu.
Hefir það bæði fokið, þar sem
veðurhæðin var mest, og eins
hafa jafnlendar engjar farið
undir vatn og hey skolast brott.
1 Skagafirði var geysimikil úr-
koma og eylendið blotnaði mjög,
og Húsabakkaflói var í gær eins
og fjörður yfir að líta. Þar var
mikið af heyi úti, bæði í sæti og
flatt. Það, sem flatt var, hefir
flotið brott, en sætið stendur
upp úr vatninu eins og sker á
grunnsævi.
f Seyðisfirði fauk eitthvað af
heyi, og einnig munu einhverjar
skemmdir hafa orðið á heyi á
Héraði.
Víða um Norður- og Norð-
ausutrland var úti mikið af heyi,
og sumt af því flatt, og hefir
allt gegnblotnað í þessu veðri,
þótt ekki hafi beinlínis runnið
undir það.
í Þingeyjarsýslum snjóaði
ofan undir láglendi og festi snjó
í uppsveitum. Þar kom mjög
illa ofan í hey bænda fyrir há-
degi í fyrradag, því framan af
degi var bjart og þurrt, en síðan
gerði snögglega stórrigningu og
hvessti þegar leið á kvöldið. Er
hafrót mikið en ekki hefir frétzt
itm verulega skaða, og hey
munu ekki hafa fokið.
í Seyðisfirði var hið mesta
stórviðri, og er það til marks,
að í skrúðgarði í Seyðisfjarðar-
kaupstað brotnaði 5—6 m. hátt,
tvístofna reynitré. Var það í
læknisgarðinum svonefnda.
Skipin leita undir Langanes
Húsavíkurbátarnir, er stunda
reknetaveiðar austur í hafi,
voru komnir austur fyrir Langa-
nes, þegar veðrið skall á. Smári
komst inn á Raufarhöfn í fyrra-
kvöld, en Pétur Jónsson og
Hagbarður voru um 40 mílur
austur af Langanesi, og voru
þeir ásamt fleiri skipum að
berja í óveðrinu upp undir land-
ið í gær, og áttu eftir um 4 míl-
ur. í landvar um klukkan 5 í
gær. Ekkert hafði þá orðið að
hjá skipum á þessum slóðum
svo vitað væri í gærkvöldi.
Betra austar á hafinu
Þetta er eins og versti vetrar-
garður, sagði fréttaritari Tím-
ans á Raufarhöfn. Hér var stór-
rigning, ofsarok og hafrót í nótt
og hélzt fram eftir degi. Hér inni
lágu nokkur skip, íslenzk, fær-
eysk og norsk, en vitað er um
allmörg skip, sem liggja í land-
vari undir Langanesi og á leið-
inni þangað. Hins vegar virðist
vera betra austar á hafinu, og
þar sem Súlan og Snæféll voru
að veiðum um 150 mílur austur
í hafi, var enn sæmilega kyrrt
síðdegis í gær, en búizt við að
hvessti eftir því sem lægðin
færði sig til.
Á Vopnafirði var stórrigning
og ofsarok í fyrrinótt og gær, en
ekki var vitað um teljandi
skaða, nema lítilsháttar heyfok
og skemmdir af vatni. Þar snjó-
aði niður fyrir miðjar hlíðar og
var krapahríð«í byggð en festi
þó ekki.
—TÍMINN, 28. ágúst
Læknar og áfengismólin
Víðsvegar um lönd er lækna-
stéttin stöðugt að snúast meir og
meir til varnar gegn áfengis-
neyzlunni. Nýlega skrifar dr.
Lennox Johnston í brezka lækna
blaðið, British Medical Journal,
um áfengi og tóbak, að þetta
tvennt beri að skoða sem hættu-
legt og áfengt eitur líkt og ópíum
og kókaín, og eigi ekki að fást
nema samkvæmt læknisávísun.
— Hann fullyrðir, að áfengissýki
og tóbakseitrun séu nú verstu
sjúkdómarnir, sem enska þjóðin
stríði við Unnt sé þó að lækna
mjög auðveldlega báða sjúk-
dómana eða stemma stigu við
þeim. Ef litið væri á áfengi og
ióbak sem hættulegt, áfengt og
sljóvgandi eitur, þá mundu lækn
ar aðeins örsjaldan láta slíkt
úti, þar sem raunverulega sé
engin þörf fyrir hvorugt sem
læknislyf. Dr. Johnston vandi
sig sjálfan af reykingum fyrir 24
árum, en hafði þá reykt í 12 ár.
Hann var spurður að því, hvort
sjúklingar hans reyktu. „Nei,“
svaraði hann, „fæstir þeirra
reykja. Ég ræð þeim til að reykja
ekki.“
Þá hefur yfirlæknir í Dan-
mörku, George K. Sturup, skrif-
að fyrir skömmu í vikurit lækna
(Ugeskrift for læger) og lagst
mjög gegn blekkjandi auglýs-
ingum ölsölumanna.
Um götur Kaupmannahafnar
hafa farið vagnar með áletrun á
þessa leið: „Nýársreikningur —
taugaæsing. — Drekkið einn
Carlsberg — taugarnar styrkj-
ast.“
Gegn þessu fávíslega skrumi
Um borgarstjóraembættið eru þrír í vali, Garnet
Coulter núverandi borgarstjóri, valinkunnur sæmdar-
maður með margra ára reynslu að baki í meðferð bæjar-
málefna, Dan. Swailes, C. C. F.-sinni og Stephan Juba,
er fyrir því berst, að koma á samdrykkjustofum fyrir
karla og konur í borginni.
Fylkið liði um Coulter á kosningadaginn og stuðlið
í 2. kjördeild að kosningu Mr. Friths í skólaráð og Mrs.
Hallonquist í bæjarstjórnina.
Free
Winter Storage
Send your outboard motor in now and hove
it ready for Spring.
Free Kstimate on repairs
*
Specialists on . . .
Johnson - Evinrude & Elto Service
Breen Motors Ltd.
WINNIPEG
Phone 92-7734
leggst yfirlæknirinn, sem er sér-
fræðingur v i ð geðsjúkdóma-
stofnun og hefur því kynnzt á-
fengisvandamálinu til hlýtar. —
Hann minnir á gömlu venjuna
að reyna til að drekkja áhyggjum
og sorgum í áfengi — og í Dan-
mörku sé þá gripið fyrst og
fremst til sterka ölsins. „En
þetta er hættuleg og svikul að-
ferð,“ segir læknirinn, miklar
rannsóknir og reynsla í sam-
bandi við læknastörf og sjúk-
dóma hafi sannað, að þetta sé
blekking ein. Erfiðleikarnir
magnist aðeins, ef reynt sé að
flýja þá þannig.
„Tökum við sérfræðingarnir
of hart á þessu?“ spyr læknirinn
og svarar:
„Nei. Við erum sammála aug-
Framhald á bls. 8
Frét+ir . . .
Framhald af bls. I
tónleika, og verða hinir fyrstu
seint í þessum mánuði.
☆
Guðmundur Einarsson frá
Miðdal hélt yfirlitssýningu á
verkum sínum í Listahöllinni í
Helsingfors í septembermánuði
og sýndi þar 168 myndir, og
seldust 40 þeirra. Guðmundur
hyggst efna til sýningar á verk-
um sínum í Munchen að vori á
vegum listamannasambandsins
þar. Sýningin í Helsingfors var
í boði dr. Bertils Hitze sýningar-
stjóra Listahallarinnar.
☆
Bréfaskóli íslenzkra samvinnu
félaga hefir nú starfað í 12 ár og
á því tímabili hafa innritast í
skólann rúmlega 5000 nemendur.
Námsgreinar eru nú 24. Á s.l.
ári hófu 960 nám í skólanum og
um áramótin voru skráðir þar
1690 nemendur.
☆
Nýlega hafa verið birtar
skýrslur um hjónavígslur, fæð-
ingar og manndauða á íslandi
áriðl951. Hjónavígslur voru 1137
að tölu, en hjónaskilnaðir 96.
Tala lifandi fæddra barna var
27,5 á hvert þúsund landsmanna,
og af öllum börnum fæddum á
árinu voru 27,3% óskilgetin, og
er sú hlutfallstala heldur lægri
en árið áður. Á árinu dóu hér-
lendis 1135 manns eða 7,8 af þús-
undi og er það lægsta mann-
dauðahlutfall, sem dæmi eru til
um. Heildarfólksfjölgunin árið,
sem leið, var 15,5 af þúsundi.
☆
Sjómannadagsráð í Reykjavík
gengst fyrir kabarettsýningum
til ágóða fyrir dvalarheimili
aldraðra sjómanna og skemmta
þar margir erlendir og innlend-
ir menn. Dvalarheimilinu hefir
verið ætlaður staður og nauð-
synleg leyfi eru fengin til
byggingarinnar.
Flugvélar Flugfélags Islands
fluttu samtals 7188 farþega í á-
gústmánuði s.l., og hefir félagið
aldrei áður flutt svo marga far-
Framhald á bls. 5
Viðskiptavelta Winnipegborgar er umfangsmikil við-
skiptavelta. Og nú er þörfin brýnni en áður, að
umboðsstjórn bæjarmálefna sé í þeirra manna höndum,
sem hafa reynslu og æfingu — þá reynslu, sem aðeins
margra ára æfing^í meðferð bæjarmálefna ein veitir.
GARNET COULTER hefir þessa reynslu — sem skóla-
nefndarmaður, bæjarfulltrúi og borgarstjóri. Einmiti
nú, frekar en nokkru sinni fyr, þarf Winnipeg á starfs-
þekkingu hans að halda — og einmitt þess vegna
skuluð þér —
greiða þannig atkvæði
COULTER, Garnel 1
fyrir BORGARSTJÓRA