Lögberg - 19.11.1953, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 19. NÓVEMBER, 1953
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
605 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SAROENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 74-3411
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
rhe ’ Lögberg" is printed and published by The Columbia Presa Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Sambandsþingi stefnt til funda
Síðastliðinn fimtudag var þjóðþingið canadiska hið
tuttugasta og annað í röð, sett 1 Gttawa með venjulegri
viðhöfn; samkvæmt brezkum þingvenjum ók landstjórinn,
Rt. Hon. Vincent Massey í hestavagni til þinghússins, og
tók þar á rnóti honum forsætisráðherrann, Rt. Hon. Louis
St. Lourent, ásamt ráðuneyti sínu; söfnuðust þingmenn þá
saman í efri deild og þar flutti landstjóri ávarp stjórnar-
innar til þingsins þar, sem drepið var að nokkru á þau
meginmál, er stjórnm sérstaklega ætlaðist til að þingið tæki
til meðferðar og væntanlegra úrslita; þess er naumast að
vænta, að á þessu þingi rísi upp stórvægileg ágreiningsmál,
þótt frá sjónarmiðum flokkanna megi vænta skiptra skoð-
ana um eitt og annað; hér er um að ræða nýkosið þing, og
stjórn, sem þjóðin veitti mikla og ákveðna traustsyfirlýs-
ingu; ábyrgð stjórnarinnar og þess þingmeirihluta, sem
hún styðst við, ætti að sanna í virkri reynd svo styrka for-
ustuhæfileika, að eigi verði um vilst.
Er fjárlögin verða lögð fram í þingi, sem vonandi dregst
ekki um of á langinn, fær þjóðin aðgang að öllum þeim
skjölum og skilríkjum, sem þar að lúta, sem og því, hvers
vænta megi varðandi þá skatta, er þjóðfélagsþegnunum
verður lagt á herðar að greiða; öllu því, sem sanngjarnt og
óhjákvæmilegt er, tekur þjóðin vitaskuld með jafnaðargeði,
þó hún á hinn bóginn taki því ekki með þegjandi þögn verði
hún þess vör, að um óhóf eða sóun á almenningsfé sé að
ræða; þess má vænta, að nálega helmingi þjóðteknanna á
næsta fjárhagsári, eða tveim biljónum dollara, verði varið
til hervarna eða fullnægingar þeim skuldbindingum, sem
þjóðin hefir tekið á sig til öryggis persónufrelsinu í heim-
inum; undan slíku kemur þjóðinni ekki til hugar að kvarta.
f stjórnarboðskapnum er gert ráð fyrir því, og mun því
alment fagnað verða, að öllum þegnum þjóðfélagsins, þeim,
sem þannig eru á sig komnir, að þeir geti eigi séð sér far-
borða vegna heilsubilunar, verði veittur stuðningur af
hálfu þess opinbera, er eigi verði minni en sá, er blint fólk
nú verður aðnjótandi; hér ræðir um mannúðarmál, sem of
lengi hefir verið á döfinni án þess að hafist væri handa.
Þá kemur og til umræðu og athugunar gagnger breyting
á hegningarlöggjöf landsins og ítarleg endurskoðun banka-
laganna, sem gerð skal tíunda hvert ár með hliðsjón af
breyttum aðstæðum og þróun þjóðarinnar; einnig er fyrir-
huguð róttæk breyting á lögum um húsaskipun og húsnæðis-
vandamál þjóðarinnar með það fyrir augum, að gera fólki
hægara fyrir um að eignast sín eigin heimili.
Jafnframt framanskráðu tekur þingið að sjálfsögðu til
meðferðar það mikla vandamál, sem bændum stafar frá
óseldum kornbirgðum og geymslu korns á bændabýlum
unz fram úr ræðst um bætt markaðsskilyrði; bóndinn þarf
á peningum að halda og til þess að komast yfir þá verður
hann að losna við birgðir sínar af hveiti og öðrum korn-
tegundum.
Viðskiptamálin á breiðum grundvelli og verzlun þjóð-
arinnar út á við, koma væntanlega til vandlegrar yfirveg-
unar á þingi og verður þá vonandi áherzla á það lögð, að
óheillavænleg tollvernd skjóti ekki upp trjónu, því að frjáls
viðskipti eru í eðli sínu fjöregg hvaða þjóðar, sem er.
☆ ☆ ☆ ☆
Ásmundur Lopfson
Vestur í Saskatchewan býr maður af íslenzkum stofni,
sem les, talar og skrifar íslenzku, en hefir þó á vettvangi
athafnalífsins síðan hann var unglingur beitt fyrir sig
enskri tungu og er sá Ásmundur Loptson, þingmaður
Saltcoats-kjördæmisins í Saskatchewan, stórbóndi, fésýslu-
maður og skarpskygn stjórnmálamaður; hann hefir aldrei
vilt á sér heimildir, heldur jafnan komið til dyranna eins og
hann var klæddur sem íslendingur og maður.
Síðastliðinn laugardag birti blaðið Winnipeg Free
Press grein þá, sem hér fer á eftir í skyndiþýðingu: —
Það hefir verið gert heyrin kunnugt í Regina, að Ás-
mundur Loptson hafi verið kjörinn framsögumaður og þing-
leiðtogi stjórnarandstöðunnar í fylkisþinginu í Saskat-
chewan. "Liberalflokkurinn hefir verið eins og höfuðlaus
her síðan Walter Tucker lét af flokksforustunni í fylkis-
þinginu og var þá nýkosinn á sambandsþing fyrir Rostern-
kjördæmið.
Liberalar í Saskatchewan urðu fyrir miklum hnekki,
er Edward McCormick lézt í marzmánuði síðastliðnum, og
eins, er Richard Motherwell féll frá í september af völdum
lömunarveikinnar; þessir menn voru hvor um sig ágætum
forustuhæfileikum gæddir og söfnuðust til feðra sinna í
blóma lífs.
Það hefir valdið miklum heilabrotum meðal Liberala í
Saskatchewan með hverjum hætti skyldi hrundið af stóli
C. C. F. stjórninni í Saskatchewan eða flokki hennar komið
fyrir kattarnef. Ekki er það nokkrum minsta vafa bundið,
að samtök Liberala í fylkinu þurfi á nokkurri hjartastyrk-
ingu að halda, -og til þess að hrinda í framkvæmd nauðsyn-
legri endurskipun í þessum efnum, hefir góðu heilli verið
valinn Ásmundur Loptson; hann er íslendingur í húð og
hár og fluttist til Saskatchewan með foreldrum sínum, er
hann var tveggja ára að aldri, og gerðist þessi atburður
tuttugu árum og nokkru betur áður en Saskatchewan
öðlaðist fylkisréttindi.
Ásmundur Loptson var fyrst kosinn á fylkisþing í
Saskatchewan 1929 og endurkosinn 1934, en fjórum árum
síðar beið hann ósigur fyrir einum kunnasta pólitískum
Fjölmenn og virðuleg útför Sigurgeirs
Sigurðssonar biskups
Nær 100 hempuklæddir presiar viðsiaddir
Hin fjölmenna og virðulega
útför dr. Sigurgeirs Sigurðsson-
ar biskups yfir Islandi, sem gerð
var í gær bar þess greinilega
vott, hve almennra vinsælda
og virðingar hinn látni-kirkju-
höfðingi naut með þjóð sinni.
Mannfjöldi safnaðist þegar sam-
an við biskupssetrið Gimli, er
húskveðjan hófst kl. 1.30. Og
nær eitt hundraS hempuklæddir
klerkar voru þar saman komnir
víðs vegar frá af landinu. Úr
heilum prófastsdæmum sóttu
allir prestar útförina.
í Reykjavík og víðsvegar um
land blöktu fánar í hálfa stöng.
Mun ekki ofmælt að þjóðin hafi
í heild syrgt hinn látna biskup,
sem vann störf sín í þágu ís-
lenzkrar kirkju og kristnihalds
fram til hinztu stundar. Mikill
fjöldi samúðarkveðja hefur bor-
izt biskupsfrúnni frá fólki úr
öllum landshlutum og víðsvegar
erlendis frá, m. a. frá kirkju-
deildum Islendinga í Vestur-
heimi.
Húskveðjan að Gimli
Húskveðjan að Gimli hófst kl.
1.30, eins og áður segir. Félagar
úr Karlakór Reykjavíkur sungu
þar sálma. Var fyrst sunginn
sálmurinn Ég lifi og veit, hve
löng er mín bið. Þá flutti séra
Sveinn Víkingur, biskupsritari,
húskveðju, en að lokum var
sunginn sálmurinn Kallið er
komið. ’
Frá heimilinu báru bekkjar-
bræður hins látna biskups kistu
hans. Var hún síðan borin um
Lækjargötu og Skólabrú að
Dómkirkjunni. Voru það frí-
múrarar, sem báru þá leið. Guð-
fræðinemar Háskólans gengu
fyrir líkfylgdinni undir stúdenta
fánanum. Þá gengu prestar
fylktu liði.
Næstir á eftir kistunni gengu
biskupsfrúin, börn biskups og
annað nánasta skyldulið og
ættingjar.
, Þá forseti Islands og forseta-
frú.
Lúðrasveit lék sorgargöngu-
lög meðan líkfylgdin hélt frá
Gimli til kirkjunnar.
í Dómkirkjunni
Þegar líkfylgdin kom að Dóm-
kirkjunni var hún orðin troð-
full af fólki, að því undanskildu
að sætum hafði verið haldið eft-
ir fyrir presta og skyldulíð bisk-
ups. Voru þar m. a. öll ríkis-
stjórnin, sendiherrar erlendra
ríkja, þingforsetar og flestir al-
þingismenn.
I kirkju báru prestar.
Athöfnin í kirkjunni hófst
með því að dómkirkjukórinn
undir stjórn dr. Páls ísólfssonar
söng sálminn Ég kveiki á kert-
um mínum. Þá las séra Óskar
Þorláksson, dómkirkjuprestur,
ritningarorð og sunginn var
sálmurinn Mitt við andlát aug-
um fyrir mínum.
Þá var leikin á strokhljóðfæri
Maríubæn eftir dr. Pál Isólfsson.
Björn Ólafsson, Þorvaldur Stein
grímsson, Jón Sen, Einar Vig-
fússon, Ingvar Jónasson og Jósef
Felzman léku.
Síðan flutti séra Jón Auðuns,
dómprófastur, líkræðu. Minntist
hann sérstaklega hins eldlega
áhuga og dugnaðar Sigurgeirs
biskups í öllu hans starfi. Sem
ungur prestur vestur á ísafirði
hefði hann þegar orðið ástsæll
fyrir sakir ljúfmennsku sinnar,
skyldurækni og kennimanns-
hæfileika. I biskupsstarfi hans
hefðu sömu eiginleikar skapað
honum traust og virðingu allar
þjóðarinnar. — íslenzka þjóðin
kveddi hann nú hinztu kveðju
með þökkum fyrir dáðríkt og
mikið starf í þágu hennar og
kristinnar kirkju.
Þá var sunginn sáímurinn
Lofið guð, ó lýðir, göfgið hann.
Kveðja frá Preslafélagi íslands
Þá flutti Ásmundur Guð
mundsson, prófessor, kveðju frá
Prestafélagi Islands. Minntist
hann þess m. a., að það hefði
verið listamannseðli hins látna
biskups, sem varð þess fyrst og
fremst valdandi að hann hafði
gifturíka forystu um eflingu
söngs- og hljómlistarlífs í kirkj-
um landsins. Hann hefði og bar-
izt mjög fyrir bættum hag ís-
lenzkrar prestastéttar.
Heimili biskupshjónanna hefði
verið öllum opið. „Hann vildi
gefa öðrum það með sér,“ sagði
prófessor Ásmundur. Og þetta
heimili biskupsins yfir Islandi
hefði verið fagurt og hlýtt eins
og fólkið, sem mótaði svip þess.
Hinn látni biskup hefði aldrei
kunnað að hlífa sér heldur
gengið með þrótti og bjartsýni
að hverju starfi.
„Vér kveðjum þig og þökkum
þér — og vér þökkum guði fyrir nema
þig“, sagði Ásmundur Guð-
mundsson, prófessor, að lokum.
Síðan var sunginn sálmurinn
Virztu, góði guð, að náða. Þá lék
Þórarinn Guðmundsson kveðju-
lag frímúrara á fiðlu. Að lokum
var þjóðsöngurinn sunginn.
Úr kirkju báru ráðherrar og
skrifstofustjórar kirkjumála- og
atvinnumálaráðuneytisins.
í gamla kirkjugarðinum
Skátar og sveit lögreglumanna
glímukappa C. C. F.-sinna, J. L. Pheljis. Ásmundur bauð
sig ekki fram í kosningunum 1944, en 1948 lagði hann
Phelps að velli með miklu afli atkvæða og var endurkosinn
1952. Allan þenna langa og gagnmerka þingferil hefir Mr.
Loptson setið á þingi fyrir Saltcoats-kjördæmið.
Það út af fyrir sig, að Mr. Loptson kom Mr. Phelps á
kné, er C. C. F.-sinnar stóðu á hátindi valdamenskunnar,
var pólitískur stórsigur og afleiðingaríkur. Mr. Loptson
beitir engum töfralyfjum í stjórnmálasókn sinni; hann
gengur karlmannlega til verks og tekur'með glöðu geði í
hendi hvers, sem er; og þó hann sé ekki neinn sérstakur
mælskumaður, þá kemur hann þannig fyrir á ræðupalli,
óhlífinn og rökvís, að hann fær manna bezta áheyrn; meðan
á síðustu sambandsstjórnarkosningum stóð, skoraði Mr.
Loptson jafnt valdamestu ráðherrunum sem kommúnistum
á liólm, þótt eigi treystu þeir sér til hólmgöngunnar.
Mr. Loptson átti sæti á þingi, er þeir Gardiner, Patter-
son og Tucker höfðu með höndum flokksforustuna, og hann
býr vafalaust yfir víðtækari pólitískri þekkingu en flestir
samtíðarmanna hans í Saskatchewan.
Það er síður en svo að Mr. Loptson sækist persónulega
eftir forustu flokks síns í Saskatchewan, en hann lætur sér
manna annast um að endurlífga flokk sinn og koma honum
til síns fyrra vegs; og nú vinnur hann af miklu kappi að
undirbúningi flokksþings Liberala, sem haldið verður
næsta haust og það hlutverk meðal annars hefir með hönd-
um, að velja sér nýjan forustumann.
Endurþróun Liberalflokksins verður að sækja lífsmagn
sitt til þeirra, sem jörðina erja. Mr. Loptson hefir gefið sig
við landbúnaði síðan hann komst á legg og hann veit manna
bezt hvar skórinn kreppir að, er um afkomu bænda ræðir,
og þess vegna er hann manna líklegastur til að endurvekja
traust á Liberalflokknum meðal bænda og búaliðs. —
stóðu heiðursvörð við Dóm-
kirkjuna. En þaðan hélt lík-
fylgdin til gamla kirkjugarðsins.
Síðasta spölinn að gröfinni báru
nemendur í guðfræðideild Há-
skólans.
Séra Jón Auðuns, dómpró-
fastur, jarðsöng, og Karlakór
Reykjavíkur söng Allt eins og
blómstrið eina.
Öll fór jarðarförin fram lát-
laust og virðulega. Nokkur rign-
ing var meðan hún stóð yfir. —
Gjallarhornum hafði verið kom-
ið fyrir á Dómkirkjunni, og
hlýddi mannfjöldinn, sem ekki
var rúm fyrir í kirkjunni, á at-
höfnina úti fyrir.
Athöfninni var útvarpað og
samkvæmt ósk ríkisstjórnarinn-
ar fór útförin fram á kostnað
ríkisins.
—Mbl. 22. okt.
Deild fyrir lamaða og fatlaða í
viðbyggingu Landsspítalans
Síyrktarfélag lamaðra og
fatlaðra leggur íram hálfa
miljón króna
Síðan tók Friðfinnur Ólafsson
við fundarstjórn og Snorri
Snorrason, læknir, ritari félags-
ins, var fundarritari.
Friðfinnur minntist í upphafi
Nikulásar Einarssonar, skatt-
stjóra, en hann var gjaldkeri í
fyrstu stjórn félagsins og einn
af fyrstu hvatamönnum að
stofnun þessa félags, en Nikulás
féll frá á þessu sumri.
Fjárhagurinn —
Styrktarstokkarnir
Formaður félagsins las upp
reikninga félagsins og skýrði frá
starfsemi þess. Félagið á nú í
októberbyrjun 1953 rúmlega kr.
433.000,00 í sjóði. Af þessu hefir
rúmlega helmingurinn safnast
sem ágóði af eldspýtnasölu
Tóbakseinkasölunnar, en aðrar
tekjur félagsins eru árgjöld,
ævifélagagjöld, gjafir, minning-
argjafir, styrkir úr ríkissjóði og
fleira. Formaðurinn gat þess, að
fj ármálaráðuneytið hefði heim-
ilað félaginu að láta merkja eld-
spýtustokka og selja þá 10 aur-
um dýrari hvern stokk og rynni
aukaálagið til félagsins. Ákvað
ráðuneytið að heimila þessa fjár
öflun fyrst um sinn og þangað
til annað yrði ákveðið. Formað-
ur sagði, að síðastliðna þrjá
mánuði hefðu tekjur af eld-
spýtnasölunni numið rúmlega
kr. 100.000,00 og væri því ekki
fjarri lagi að ætla, að næsta ár
gæti þessi fjáröflun gefið félag-
inu sem svarar kr. 400.000,00 á
ári. Tekjur af eldspýtnasölunni
samkvæmt reikningum
félagsins, tæplega kr. 240.000,00,
en það er í raun og veru ágóði af
um það bil 7 mánaða sölu.
Formaður sagði, að í félaginu
væru nú 323 menn, þar af 31 ævi
félagi og námu tekjur af ævifé-
lagsgjöldum og árgjöldum alls
kr. 60.000,00. Þá skýrði hann
frekar einstaka liði í reikning-
um félagsins.
Deildin í Landsspílalanum
Formaður las síðan upp bréf,
sem félagið hafði skrifað heil-
brigðismálaráðherra, þar sem
það bauðst til þess að leggja
fram kr. 500.000,00 til fyrirhug-
aðrar viðbyggingar við Lands-
spítalann gegn því að auk ráð-
gerðri þjálfunardeild fyrir lam-
aða og fatlaða sjúklinga verði
komið upp í sambandi við hana
sérdeild með hæfilegum rúma-
fjölda fyrir fólk með bæklunar-
sjúkdóma. Þá las hann og upp
svarbréf heilbrigðisráðuneytis-
ins þar sem ráðuneytið þakkaði
þetta rausnarlega boð og hét því
að umræddum tveim deildum
skuli svo fljótt sem aðstæður
leyfa komið upp í viðbygging-
unni við Landsspítalann og um
tilhögun og búnað deildarinnar
verði haft samráð við félagið.
Deildin verður á um 300 fer-
metra gólffleti í fyrstu hæð
byggingarinnar, sem ætlað er til
þjálfunardeildar en annars stað-
ar í byggingunni er svo ætlað
að sérdeild verði fyrir bæklunar
sjúkdóma.
Samstarf við önnur félög
Formaður gat þess, að félagið
hefði haft samband við norska
og danska félagið, sem vinnur
gegn lömunarveiki og ennirem-
ur við hið ameríska félag. Hefir
félagið sótt ýmis konar upplýs-
ingar og ráðleggingar til þessara
félaga. Þá sagði hann, að Styrkt-
arfélag lamaðra og fatlaðra
hefði nú gerzt aðili í samtökum
félaga í Evrópu ,sem vinna gegn
lömunarveiki.
Fyrir forgöngu Hauks Krist-
jánssonar, læknis á Akranesi,
hefði verið hafizt handa um
söfnun skýrslna um lamað og
fatlað fólk í landinu. Hefir fé-
lagið fengið fjárveitingu frá Al-
þingi til þess að standast kostn-
að við þessa skýrslusöfnun og
er hún þegar hafin.
Að lokinni skýrslu formanns
fór fram stjórnarkosning og var
stjórnin endurkosin, það er rit-
ari og formaður, en Björn
Knútsson, endurskoðandi, var
kosinn gjaldkeri í stað Nikulásar
Einarssonar.
Allt landið
Síðan var samþykkt tillaga frá
stjórn félagsins um lagabreyt-
ingu þess efnis, að félagið, sem
áður var talið hafa starfssvið
eingöngu í Reykjavík, væri nú
látið ná til alls landsins. Var
þetta talið sjálfsagt með tilliti
til þess, að félagsmenn, þar á
meðal nokkrir ævifélagar, eru
búsettir úti á landi og ennfrem-
ur af þeirri ástæðu, að félagið
hefir tekjur af eldspýtnasölu,
sem vitanlega nær til alls lands-
ins.
Þá tók til máls prófessor Jó-
hann Sæmundsson og skýrði frá
ráðstefnu þeirri, sem hann sótti
á vegum félagsins í Kaupmanna
höfn á síðastliðnu vori.
—Mbl., 13. okt.
ijni
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Beina leið frá verksmiðju
til yðar
EKTA
SWISS
sjálfundið 25 steina
ÚR
Sjólfvirkt
. karlmannsúr
TRYGT AÐ FULLU
í ryðfríum stálkassa .$49.50
í gullnum kassa ......$54.60
Einnig karla og kvenna sjálfvirk
úr 17 steina .........$39.50
Chalet Watch Company,
9 Richmond St. E., Toronto 1
Nafn
Heimilisfang ...............
SendiS karlmanns 25 steina
Chalet.
Læt hér fylgja $...... Fult
andvirCi.
Kýs aS greiSa póstmanni $5
við móttöku og aS senda $5
á mánuöi unz greitt er a8
íullu.
Ég felst á $5 aukagreiSslu ef
um afborgunaraSferB ræ8ir.
Á8ur en ég panta vildi ég fá
nákvæmar upplýsingar um
Chalet ábyrg8ina. — Sendiö
ékeypis lesefni varSandi þetta