Lögberg - 04.02.1954, Page 4

Lögberg - 04.02.1954, Page 4
4 LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 4. FEBRÚAR 1954 Lögberg Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON Gefið út hvern fimtudag aí THE COLUMBIA PRESS LIMITED 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA J. T. BECK, Manager Utanáskrift ritstjórans: EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN. PHONE 743-411 Verð $5.00 um árið — Borgist fynrfram The "Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd. 695 Sargent Avenue, Wlnnipeg, Manitoba, Canada Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa Heilsa og líf Einn hinn víðfrægasti stjórnmálamaður síðari alda, Benjamín Disraeli, lét eitt sinn þannig ummælt í ræðu varðandi líf og heill þjóðfélagsins: „Heilbrigði þegnanna er sá grundvöllur, er hamingja þeirra og velferð ríkisheildarinnar hvílir á; þetta er algild- andi lögmál, sem öllum ber að virða, því brot gegn því hefir sín grimmilega". „Þegar að lífsins löngun hverfur lífið er eðli sínu fjær“. A öldinni, sem nú er að líða hafa mörg og mikilvæg fræðsluöfl komið til liðs við lífið sjálft, öfl margvíslegrar heilsuverndunar, er að því miða, að létta mannkyninu göngu sína á þessari jörð og auka á lífshamingju þess. Læknavísindin eru á hraðri sigurför um heiminn og færa út landnám sitt jafnt og þétt; mannsaldurinn hefir lengst að mun vegna tækilegrar þekkingar og bættra lífs- siklyrða; almennum þrifnaði hefir skilað ört áfram, en slíkt stafar á hinn bóginn frá bættum húsakynnum og hollari fæðutegundum; holdsveiki hefir víða verið alveg útrýmt, baráttan við hvítadauða er orðin sigursæl og afarmikið hefir unnist á í viðureigninni við krabbasjúkdómana, þótt enn sé þar eigi fullnaðaráfanga náð. Umbætur á vettvangi heilbrigðismálanna spara milj- ónir mannslífa hvert einasta ár og mætti þó betur vera, ef einstaklingarnir vörpuðu ekki öllum sínum áhyggjum varð- andi heilsuna upp á stjórnarvöldin í stað þess að vinna að því í fullum trúnaði sjálfir að lifa heilbrigðu og skynsam- legu lífi og hætta að eltast við skuggann sinn. Margir menn greiða þungan skatt vegna vanhirðu um heilsu sína og taka augnablikssvölun fram yfir reglubundið, nytsamt starf og holla hvíld; og svo bölsótast þeir ofan í kaiípið fái þeir snert af kveisu og háma í sig kynstrunum öllum af pillum, sem þeir naumast vita nafnið á; slíkt kann ekki góðri lukku að stýra og endar jafnaðarlegast með skelfingu. Lífið er ekki til þess gert, að leika sér með það eins og hvert annað barnaglingur; tilgangur þess er æðri en svo. Skeiki alt að sköpuðu á heilsa og líf að haldast í hendur í órjúfandi samræmi. ☆ ☆ ☆ Rauði krossinn Um jólaleytið sagði stjórnarnefnd Rauða krossins í Manitoba frá því í útvarpinu, að þurð væri á vissri tegund blóðs á miðstöð stofnunarinnar og fór því fram á að einstakl- ingar gæfi sig fram til bljóðgjafar eins fljótt og framast mætti auðið verða; svo drengilegar voru undirtektirnar, að hinn 4. janúar frá kl. 9.30 f. h. til kl. 1.30 e. h., gáfu sig fram 139 manns. Svona eiga sýslumenn að vera. Ársfundur þessara mikilvægu samtaka verður haldinn hér í borginni hinn 16. yfirstandandi mánaðar að Red Cross Lodge, Woodlown Street, St. James; mikið veltur á, að deildir víðsvegar um fylkið haldi fundi, kjósi erindreka og geri stjórnarnefndinni aðvart um nöfn þeirra í tæka tíð, því slíkt styrkir samstarfið til muna. Akveðið hefir verið, að safna í sjóð Rauða krossins í þessu landi í ár upphæð, sem nemur $5,422,850, en ætlast er til að íbúar Manitobafylkis leggi fram $360,700 og er upphæðin nokkru meiri, en sú í fyrra; ekki ætti það að verða neinum sérlegum vanda bundið að afla þessarar fjárhæðar því yfir höfuð má hagur almennings teljast góður og samheldni góð, er um mikilvæg velferðarmál ræðir. Um þessar mundir vinnur aðalskrifstofa Rauða kross- ins að því að dreifa út um landið auglýsingum og ritlingum í því augnamiði að greiða fyrir fjársöfnuninni og er þess að vænta að slíkt fræðsluefni lendi ekki í ruslakörfunni, heldur verði vandlega íhugað og lesið. Fram að 1. september árið, sem leið, var 500 mílna svæði milli The Pas og Churchill án læknisaðstoðar og hjúkrunarþjónustu; nú hefir úr þessu verið bætt á þann hátt, að tekinn hefir verið til afnota járnbrautarvagn, er þjóðbrautakerfið lagði til, er veitt getur fullkomna hjúkr- unaraðstoð, en yfirumsjón hefir Manitobadeild Rauða krossins með höndum í samvinnu við heilbrigðismálaráðu- neyti fylkisins; þetta nýmæli er einstætt í sögu Canada og spáir góðu um heillavænlegan árangur. Yfirmaður Rauða krossins í landinu, Dr. W. S. Stanbury, sem nýlega var á ferðalagi vestanlands og heim- sótti Manitoba, lagði sérstaka áherzlu á það, að auka yrði blóðgjafirnar því nú væri sýnt, að bæta yrði við blóð- forðann í fylkinu að minsta kosti 200 flöskum á viku til Gamma Globulin gerðar vegna lömunarveikinnar, er árið, sem leið varð ein meiriháttar landplága. Mannúðin á hauk í horni þar, sem Rauða kross sam- tökin eru og er þess að vænta, að fylkisbúar minnist drengi- lega þessa óskabarns síns, er áminst fjársöfnun hefst. Ný vestur-íslenzk kvæöabók Eftir DR. RICHARD BECK Það má teljast nokkur við- burðar meðal okkar íslenzkra Vestmanna, þegar út kemur ný bók eftir einhvern úr okkar hópi ekki sízt, ef um íslenzka ljóða- bók er að ræða. Nýjasta bók af því tagi, sem mér er kunn’ugt um og borist hefir mér í hend- ur, er kvæðasafnið Fleygar eftir Pál Bjarnason, er út kom síðast- liðið sumar, allmikil bók að stærð og vönduð að ytri frá- gangi, gefin út á kostnað höf- undar, en prentuð hjá Columbia Press Ltd. í Winnipeg. Hefir þessarar bókar þegar verið næsta ítarlega getið í grein hér í blaðinu eftir dr. Sigurð J. Jóhannesson skáld, sem og í rit- stjórnargrein í Heimskringlu, og voru báðar þær umsagnir mjög vinsamlegar og sanngjarnar að sama skapi. Eigi að síður þykir mér hlýða að fara um þessa kvæðabók nokkurum orðum, þar sem höfundur hennar sýndi mér þann vinsemdarvott að senda mér hana. I ritdómum mínum og rit- fregnum hefi ég tamið mér þá reglu, að leitast við að gera mér grein fyrir þeim tilgangi, sem höfundurinn stefnir að með rit- verki sínu, og dæma verk háns síðan í ljósi þess tilgangs, eins langt og sá mælikvarði nær. Nú vill svo vel til, að Páll Bjarnason hefir í formálanum að kvæðabók sinni glöggt og skilmerkilega skýrt frá viðhorfi sínu til skáld- skaparins, og fer um þá afstöðu sína þessum orðum, eftir að hafa vikið að réttritun bókarinnar: „í öðru lagi er það, að safnið er því nær laust við hin svo- kölluðu náttúruljóð, sem svo al- mennt eru dáð. Ég hef sem sagt aldrei getað fundið til sérstakrar hrifningar við hið stóra í náttúr unni, frekar en hið smáa; og ekki heldur hef ég getað gert upp á milli litanna, sem fyrir augun ber. Ég veit ekki hvort hið græna eða rauða er neitt feg- urra en blátt eða gult, því sólar- ljósið, sem svo margir lofa, inní bindur alla liti — og fyrirgerir þeim um leið. Og satt að segja hef ég séð öllu meira af hinu ljóta og ónotalega í náttúrunni en því, sem í verunni er til gagns og gleði. Frumkvæðin eru því eðlilega frekar áróðurs-og ásök- unar-ljóð en lofsöngvar.“ Hvort sem menn eru sammála höfundi eða ekki um þetta við- horf hans til skáldskaparins, þá á það vitanlega fyllsta rétt á sér, og hverju skáldi hollast, og lík- legast til frjósamra afreka í ljóðamenntinni, að reynast sem trúastur sínu innsta eðli. í því sambandi er, hinsvegar, ekki ó- réttmætt að benda á hitt, að hin fremstu skáld á öllum öldum hafa látið sér sæma að yrkja náttúrulýsingar, og þá einnig það ágætisskáldið íslenzka, sem höfundur þessarar kvæðabókar mun hafa hvað mestar mætur á og er andlega einna skyldastur — Þorsteinn Erlingsson; en eins og alkunnugt er orti hann gull- fagrar náttúrulýsingar samhliða hinum snjöllu ádeilukvæðum sínum. Eigi skal þó lengra farið út í þá sálma, en snúið sér að umræddri kvæðabók. Flest af kvæðunum eru frá síðustu 20 til 25 árum, með öðr- um orðum, ort síðan höfundur- inn varð hálf-fimmtugur og fram að sjötugsaldri, en hann náði nýlega því virðulega aldur- stakmarki. Kvæðin bera þess einnig ótvíræð merki, að þrosk- aður maður og hugsandi stendur að baki þeirra, enda er þar víða komið við og margt skynsamlega athugað og sagt. öndvegi skipa ættjarðarkvæð- in, þrungin ríkum ræktarhug í hennar garð og aðdáun á sögu Islands og menningu þjóðarinn- ar. Er það þeim mun eftirtektar- verðara, þegar haft er í huga, að höfundurinn er fæddur hér vest- an hafs og hefir aldrei ættjarð- arstrendur augum litið. Hugur hans til Islands kemur fallega fram í þessu erindi úr kvæðinu Fjallkonan“, upphafskvæði bók arinnar, sem ort mun í tilefni af Alþingishátíðinni 1930: Og þótt þú sért lúin og hárið þitt hvítt, af hörmungum liðinna tíða, þitt andlega sáðfræ er óspilt og nýtt, og uppskeran blessast, þótt jörð- in sé grýtt. Eitt smáblóm við hjarta þér hefði ég knýtt, ef hægt væri fegurð að prýða. Af skyldum ræktarhuga spunnin og ættjarðarkvæðin eru byggðakvæði höfundar, svo sem hið hlýja kvæði „Sveitin mín“ til æskustöðva hans, Vik- urbyggðarinnar í Norður Da- kota, mjög í anda hins fagra og vinsæla kvæðis Sigurðar frá Arnarvatni „Blessuð sértu sveit- in mín“, enda bragarhætti. Skal þá vikið að þeim kvæð- unum, sem skoðast mega al- menns efnis, og þykir mér „Haf- ið“ einna tilkomumest þeirra, og þá sérstaklega lokaerindið: útgáfuna í fang. I sinum upphaf- lega búningi eru flest þeirra að einhvxerju leyti merkileg, og nokkur af þeim löngu orðin heimsfræg. Sum þeirra hafa verið þýdd einnig af öðrum, svo sem Einari Benediktssyni, Eyj- ólfi Melan, Magnúsi Ásgeirs- syni, St. G. Stephanssyni og fleirum, og mætti því kanske á- lítast óþarft af mér að auka á það upplag. En fyrst og fremst er það, að í mörgum tilfellum varð ég fyrri til en hinir, þó ekki hafi nema sumt af því birzt fyr en nú; og svo er „góð vísa aldrei of oft kveðin“, að sögn, ef rétt og hönduglega er með farð. En það er fyrir lesendur að dæma um. Sjálfur er enginn fyllilega fær um að verðleggja sín eigin verk.“ Auk margra annarra kvæða, hefir Páll snúið á íslenzku þess- um víðfrægu styttri kvæðum: „Óbugaður“ (Invictus) eftir Wil- liam Henley, „Regndagurinn“ og „Örin og ljóðið“ eftir H. W. Longfellow, „Tréð“ eftir Joyce Kilmer, og „Brjót, brjót, brjót“ ort undir sama og yfir brimgarðinn“ eftir A. Tennyson. Hafa flest þessara kvæða einnig verið þýdd af öðr- um á íslenzku, og sum þeirra til í mörgum íslenzkum þýðingum, svo sem hið síðasttalda snilldar smákvæði Tennysons. Vart held ég verði annað sagt, en þýðingar Páls á umræddum kvæðum séu yfirleitt vel af hendi leystar, en snjöllust virðist mér þýðingin á hinu margdáða kvæði Kilmers. Prýðileg er einnig þýðingin á smákvæðinu „Kallið“ eftir Ed- ward Davison, sem er á þessa leið: Við fótastól þinn stend ég, haf, og stama lofgjörð mína; og öll mín hugsun heillast af að horfa á kvikmynd þína. Þig aðeins hæðir mannlegt mál; þar mætast afl pg gifta. En við það stækkar sérhver sál að sjá þig hami skifta. Eins og höfundur tekur fram í formálsorðum sínum, eru hin frumortu kvæði hans þó löng- um, beint eða óbeint, „áróðurs- og ásökunarljóð“, svo að notuð sé skilgreining sjálfs hans. Bera ádeilukvæði hans vitni vakandi áhuga hans á þjóðmálum, rót- tækum skoðunum hans og um- bótaþrá, hverjum augum, sem lesendur kunna annars að líta á þau frá skoðanalegu og skáld- skaparlegu sjónarmiði. Á hinn bóginn má sjá þess glöggan vott í tækifæriskvæðum hans, að þó hann hafi opið auga fyrir ágöll- um þjóðfélagsins og meinsemd- um þjóðlífsins, kann hann einn- ig að meta manndóm, drengskap og vinatryggð. Hefir höfundur ennfremur tekið þann kostinn að „koma til dyranna eins og hann er klædd- ur“, í þeim skilningi, að hann tekur upp í kvæðasafn sitt ljóða- bréf og annað kvæðakyns, sem, eins og hann viðurkennir, er bæði staðbundið og á aðeins stundargildi, en stuðlar jafn- framt að því, að lesendur fái sem fyllsta mynd af skáldinu. Hefir það sjónarmið mikið til síns máls, enda á það marga formæl- endur. Kemur þá að þeim þætti bók- arinnar, sem sérstaklega varð til þess, að ég taldi mér skylt að minnast hennar að nokkuru, en það eru hinar mörgu og athyglis- verðu þýðingar erlendra merkis kvæða á íslenzku; um þær fer þýðandinn einnig þessum orðum í formála sínum: „Loksins er höfuð-skýringin sú, að þýddu ljóðin í safni þessu, fullur þriðjungur bókarinnar, eru aðal-orsök þess að ég færðist Nú sól á bak við hnúkinn hnigin er. I hægum vindi flögrar lævirk- inn. Eitt endur-tillit, dreymið, dugir mér til dalsins, þar sem bjó hann faðir minn. Því autt er kotið, fallin hurð og hlið. Til heiða býst ég gegnum rökkur skóg, unz nætur-brjóstin loksins legst ég við og læt mig dreymaJiarnsins hug- ar-fró. Nú glætan hinzta flýr að út- heims ál. Mig áfram laðar nótt við töfra- seið. En blítt úr fjarska berast duliðs- mál. Mér bendir óþekkt hendi fram á leið. Páll þýðir einnig „Excelsior“ og „Óð lífsins“ eftir Longfellow, en löngu áður hafði Steingrímur Thorsteinsson þýtt hið fyrr- nefnda, en séra Matthías Joch- umsson hið síðarnefnda, eins og kunnugt er. Nákvæmar eru þýð- ingar Páls á kvæðum þessum, en taka þó, að öllu athuguðu, vart fram þýðingum hinna gömlu meistara. Þýðing Páls á „Óð lífsins“, þó hún þræði að ýmsu leyti betur frumkvæðið, heggur einnig eigi ósjaldan nærri orðalagi séra Matthíasar. Skal þá sérstaklega vikið að þrem meiriháttar merkiskvæð- um, sem Páll hefir þýtt, en það eru kvæðin „Kuðungurinn" eft- ir O. W. Holmes, „Maðurinn með Hlújárnið“ eftir Edwin Mark- ham, og „Ef“ eftir Rudyard Kip- ling. Af hinu meistaralega kvæði Holmes eru einnig til ís- lenzkar þýðingar eftir þá Einar Benediktsson, Stephan G. Steph- ansson og Pál V. Kolka lækni. Hið margdáða og áhrifamikla kvæði Markhams þýddi Sigurð- ur Júlíus Jóhannesson fyrir löngu síðan (prentað í kvæðabók hans Kvistum 1910); en af hinni mælsku lögeggjan Kiplings man ég í svipinn eftir ekki færri en hálfri tylft íslenzkra þýðinga eftir skáld vor beggja megin haf- sins, og eru þeir öndvegisskáld- ið Stephan G. Stephansson og þýðingasnillingurinn Magnús Ásgeirsson í hópi þýðendanna. Er á þetta bent lesendum til fróðleiks, en eigi til þess að gera lítið úr þýðingum Páls af kvæð- um þessum ,sem yfirleitt eru bæði trúar frumkvæðunum og að öðru leyti harla eftirtektar- verðar, ekki sízt þýðingin á „Kuðunginum“, en það kvæði er á frummálinu óvenjulega hugs- un hlaðið og ljóðformið rígneglt að sama skapi. Nýtur kvæðið sín því bezt í þýðingunni, ef það er lesið í heild sinni. Er enn ógetið mestu þýðinga Páls, en þær eru „Grafreiturinn” eftir Thomas Gray, „Rubáiyát" eftir Omar Kháyyám, og „Fang- inn í Reading“ eftir Oscar Wilde. Hér er sannarlega ekki ráðist á garðinn þar, sem hann er lægst- ur, því allt eru þetta stórbrotin kvæði um efni Og snilldarleg um meðferð þess, enda löngu bú- in að hljóta sinn fasta frægðar sess í bókmenntunum. Saman- burður við frumkvæðin leiðir einnig í ljós, að Páll hefir í heild sinni komist mjög sómasamlega frá því vandaverki að þýða þessi kvæði. Með því er ekki sagt, að þýðingar hans jafnist um allt á Framhald á bls. 8 BIOOD Hdffákt POUO t * ** > ♦ * f * t Jt $ i $ SPACE CONTRIBUTED B Y DREWRYS MANITOBA D I V I S I O N WESTERN CANADA BREWERIES L I M I T E D Yfir 790 úfibú Royal bankinn canadiski er stærsti banki í Canada með útibú svo að segja um víða veröld. Sérhvert útibú er trygt með öllum eignum bankans og eru því peningar yðar ávalt í öruggri vernd. Þér getið byrjað sparisjóðsreikning með $1. Viðskipti yðar eru kærkomin! THE ROYAL BANK CANADA Hvert útibú nýtur trygginga allra eigna bankans, sem nema yfir $2,675,000,000.

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.