Lögberg - 19.08.1954, Blaðsíða 1

ANYTIME — ANYWHERE
CALL
TRAHSIT - SARGENT
SILVERLINE TAXI
5 Telephone Lines
20-4845
ANYTIME — ANYWHERE
CALL
TRANSIT - SARGENT
SILVERLINE TAXI
5 Telephone Lines
20-4845
67- ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMMTUDAGINN, 19. ÁGÚST, 1954
NÚMER 33
Eft-irminnilega fögur útisamkoma
Sextíu ára minning íslendinga-
dagsins í Norður-Nýja-íslandi,
sem haldin var hátíðleg að Iða-
velli við Hnausa síðastliðinn
laugardag var dável sótt og fyrir
margra hluta sakir áhrifarík og
^innisstæð; þó höfðu náttúru-
öflin ekki verið sem hliðstæðust,
því nóttina á undan kom steypi-
regn og sáust þess glögg merki
1 skemtigarðinum allan hátíðis-
daginn, þó þá væri blíðviðri og
sólfar mikið; allur var mann-
söfnuðurinn í sólskinsskapi og
hlýddi með djúpri athygli á
hvert einasta og eitt skemti-
skráratriði út af fyrir sig. For-
sæti skipaði hinn snöfurmann-
legi oddviti sveitarinnar Bifröst,
Sigurður Wopnford; tókst hon-
Uro ágætlega til um samkomu-
stjórn, enda jafnvígur á íslenzka
°g enska tungu.
Fyrir minni Islands mælti
®jörn Sigurbjörnsson stúdent
lrá Reykjavík; var ræða hans
iturhugsuð og hið bezta flutt;
en íslands í ljóði mintist eitt af
goðskáldum íslendinga vestan
h^fs, G. ó. Einarsson í Árborg.
Prófessor J. H. Elíis, sem
fjölda íslendinga er að góðu
kunnur, flutti einkar fróðlega
ræðu fyrir minni Canada, en
ijóð, helgað Canada, sem samið
öafði Franklin Johnson ungt
skáld í Geysisbygð, las séra
Pobert Jack í fjarveru höfund-
urins.
Mikill, vel þjálfaður og vold-
ugur söngflokkur undir stjórn
•fóhannesar Pálssonar hljóm-
iistarkennara, vakti almenna
^rifningu, en með undirleik að-
stoðaði flokkinn systir söng-
stjórans, frú Lilja Martin.
Mesta aðdráttaraflið að sam-
komunni, var þó að öllu saman-
lugðu frú Guðmunda Elíasdóttir,
er kom, sá og sigraði með sinni
fseru og voldugu rödd; túlkun
hennar á íslenzku þjóðlögunum
^un seint úr minni líða þeim, er
a hlýddu; koma hennar á Iða-
v°il setti met í sönglistarsögu
Norður-Nýja-íslands; söngkon-
Úr borg og bygð
Séra Bragi Friðriksson, prest-
Ur íslenzku safnaðanna við
^anitobavatn, er um þessar
jbundir staddur á alþjóðakirkju-
þingi í Evanston, Illinois, sem
fulltrúi þjóðkirkjunnar á ís-
&ndi og ríkisstjórnar Islands.
☆
Séra O. S. Thorlakson frá San
rancisco, Cal., kom hingað til
nrgar á sunnudaginn var ásamt
ru sinni, er þurfti að leita
^eknisskoðunar og sennilega
^knisaðgerðar á sjúkrahúsi;
hrestshjónin voru viðstödd
irkjuvígsluna á Gimli þá um
aginn; það var ánægjuefni að
endurnýja kunningsskap við
&era Octavíus, þenna fyndna og
llfsglaða mann.
☆
i-ir. Valdimar J. Eylands
lrkjufélagsforseti, vígði form-
ga á sunnudaginn hina veglegu
lrkju Gimlisafnaðar að við-
a Öddu afarmiklu fjölmenni og
P^fttöku margra presta; þótti at-
,° nin hin virðulegasta um alt;
a Undirbúningi athafnarinnar
skilmerkilega sagt hér í
uðinu í fyrri viku og lesendum
ar af leiðandi kunnugt um alt,
setu fram fór.
una aðstoðaði með öruggum
undirleik frú Lilja Martin.
Holla og íhyglisverða ný-
breytni á skemtiskrá mátti telja
Óð fslands, er minnti að vissu
leyti á förnan víxlsöng, en þar
runnu saman í eina heild kjarn-
vísur úr hátíðarljóðum Davíðs
Stefánssonar, rödd frú Guð-
mundu, söngflokkur, undirleikur
og framsögn Fjallkonunnar og
Gunnars Sæmundssonar.
Séra Eric Sigmar flutti kveðj-
ur frá íslandi á fagurri og þrótt-
mikilli íslenzku og var slíku að
makleikum vel fagnað.
Fjallkonan, frú Anna Aust-
man, flutti mál sitt skörulega og
slíkt hið sama gerði ungfrú
Evelyn Williams.
Frá íþróttum er sagt á öðrum
stað hér í blaðinu.
Fagur eindrægnisandi hvíldi
yfir samkomunni frá upphafi til
enda og var hún öllum, er að
henni stóðu til mikillar sæmdar.
Vinnur frægan
sigur
í nýlega afstaðinni íþrótta-
keppni brezka veldisins, sem háð
var í Vancouver, B.C., gekk
Sveinn Sigfússon sigrandi af
hólmi í sleggjukasti og vann
með því kappatitilinn í Canada.
Sveinn er löngu kunnur íþrótta-
garpur og hefir í þeim efnum
við góðan orðstír marga hildi
háð.
Photo by Ernie Einarsson, Winnipeg Tribune
Winston Hand tenderly nurses the glíma trophy he won at
Gimli August 2nd, while Bob Tebbutt, Herbie Frederickson
and Bob Brockhill, his vanquished competitors, look on. Hol-
idays prevented the entire glíma club from making an ap-
pearance, and had made further raids by August 14th, when
they went to Hnausa. However, three boys, Winston Hand,
Bob Tebbutt and Ronnie Stefansson, staged an exhibition at
the celebration there. When they were through, three local
youngsters stepped out of the crowd to emulate them. The
Oddson Shield and the Hanson Cup were resurrected at
Gimli this year. Boys soon grow into men, and perhaps at
some future celebration the glíma belt, too, can be brought
out of retirement.
Fréttir fré ríkisútvarpi íslands
8. ÁGÚST
Alla s.l. viku var norðaustan
átt hér á landi, yfirleitt bjart
sunnanlands og vestan en oft
strekkingshvasst. Norðanlands
var dumbungsveður flesta dag-
ÍSLANDS MINNI
2. ágúst 1954 á Gimli, Manitoba
Vér minnumst þín, einhuga, enn í dag,
ættjörðin feðra vorra.
Vér ræðum, og yrkjum ljóð og lag,
á landsmáli Egils og Snorra.
Það á eldfjallatign og hájöklahæð,
og heiðaþögn allra tíða;
fallandi straumsins öru æð,
frá uppsprettu í hafið víða.
Því ennþá vakir oss innst í sál
hin íslenzka móðurtunga,
gullvæg og hrein sem guðamál,
getið við straumsins þunga,
og þroskað við íss og elda bál,
um aldanna stríð og drunga.
Talandi máttur, traust sem stál,
tungan sú gamla — og unga.
Hún er sem bræðralags brjóstmál hlýtt,
bergmál frá tærum lindum,
lækjanna hjal og þjóðlag þýtt,
og þytur af fjallatindum.
Sterk sem fossandi stórfljót grýtt,
en stærst þó í lífsins myndum,
andar á hugann, sem blærinn blítt
við blómin hjali á rindum.
1 uppheiðaþögn vér fundum frið
og fylling, sem lífið þráði.
Hún opnaði og lýsti Jífsins svið
ljósi, er til vor náði.
Hún sýndi oss fegurst sjónarmið,
er sólríkum dögum spáði.
Og málefnum hjartans lagði lið,
ef leitaði það að ráði.
Vér þökkum það allt af heilum hug,
þótt hér sé vor auður falinn.
Og enn vér vísum því öllu á bug,
sem andar á blóm þín kalin.
Vér tileinkum þér vort ljóð og lag,
sem lífstíð og aldir geymi,
og eigum hér saman íslands dag,
ennþá í Vesturheimi.
Vér óskum af hjarta til heilla þér
og hamingju, í ræðu og óði,
lýðveldið yngsta í heimi hér,
en helgasta í sögu og ljóði.
Trú þú á lífið og trú á þann frið,
sem er traustur, á frjálsum grunni.
Vak þú og bið, og sá leggur lið,
sem lífið gaf tilverunni.
S. E. Bjömsson
ana, þokusúld á annesjum og á
fiskislóðum, en oft þurrt í inn-
sveitum, þótt sólfar væri fremur
lítið. — Ekki hefur gefið vel til
síldveiðanna, en þó hefur verið
einhver afli flesta dagana, og
stundum allgóður, en oftast voru
það aðeins fá skip, er fengu
nokkuð sem nam. Síldin hefur
verið mjög misjöfn, og veldúr
það töfum við söltunina. Mestur
afli barst á land á miðvikudag-
inn, og var þann dag saltað í
4400 tunnur í einni verstöð norð-
anlands.
☆
í fyrradag lögðu forsetahjónin
af stað í opinbera heimsókn í
Múlasýslur og kaupstaðina á
Austurlandi, og er gert ráð fyrir
að ferðin taki hálfan mánuð.
☆
F j ó r ð a fiskimálaráðstefna
Norðurlanda var haldin í Reykja
vík í vikunni, sem leið, og enn
fremur fundur fiskimálaráð-
herra Norðurlanda. Ráðstefnuna
sóttu um 90 manns, þar af 40 út-
lendingar. Ólafur Thors for-
sætis- og atvinnumálaráðherra
setti ráðstefnuna í hátíðasal há-
skólans á mánudagsmorgun,
bauð fulltrúana velkomna í nafni
ríkisstjórnar íslands og minnti á
það, að utanríkisverzlun íslend-
inga væri meiri á hvern einstakl-
ing en í nokkru öðru landi í
heimi og 95% af útflutnings-
verðmætinu sjávarafurðir. —
Greinilegar yrði ekki sagt í fáum
orðum, hversu mikilvægur sjáv-
arútvegurinn væri fyrir Islend-
inga. Þessir fluttu erindi á ráð-
stefnunni: Davíð Ólafsson fiski-
málastjóri talaði um fiskveiðar
Islendinga, dr. A. Vedel-Taning
um dansk-íslenzka samvinnu í
fiskirannsóknum frá aldamótum,
Jöran Holt forstjóri um merk-
ingu veiðarfæra til verndar gegn
ásiglingu, Gunnar Rollefssen for
stjóri um viðfangsefni norrænna
hafrannsókna og Árni Friðriks-
son framkvæmdastjóri alþjóða
hafrannsóknarráðsins, um fiski-
veiðar og fiskirannsóknir. I því
erindi sýndi Árni fram á það
með ljósum rökum, að. ástæða
þeirrar afla-aukningar, sem varð
hér við land á s.l. ári, geti ekki
verið önnur en sú, að fiskveiði-
iandhelgin var stækkuð. Sam-
kvæmt enskum skýrslum varð
heildarveiði Englendinga hér við
land árið 1953 67% meiri en árið
áður. Stofnsveiflur geti ekki
skýrt þessa aukningu, er hljóti
því að stafa af útfærslu land-
helgislínunnar, og rannsóknir
þær, sem gerðar hafa verið í
Faxaflóa, benda í sömu átt. —
Umræður urðu að loknu hverju
erindi. Fulltrúarnir skoðuðu
Fiskiðjuver ríkisins og Fiskverk-
unarstöð Bæjarútgerðar Reykja-
víkur, sáu hvalvinnslu í hval-
stöðinni í Hvalfirði og fóru í sjó-
ferð út á Faxaflóa.
F u n d u r fiskimálaráðherra
Norðurlanda var haldinn á föstu
dag og var að honum loknum
birt tilkynning um störf fundar-
ins. Segir þar, að rædd hafi verið
ýmis mál, sem fjallað var um á
fiskimálaráðstefnunni, aðallega
að því er varðaði haf- og fiski-
rannsóknir og samvinnu Norður-
landanna á því sviði. Ennfremur
voru rædd viðhorf Norðurland-
anna til ýmissa málefna varð-
andi alþjóðlega samvinnu á sviði
fiskimála og fiskirannsókna. Þá
var rætt um sérmenntun fag-
manna á sviði fiskrannsókna og
fiskiðnaðar og möguleika á gagn-
kvæmri aðstoð Norðurlanda í
því efni. I lok fundarins til-
kynnti fulltrúi Finnlands, að
gera mætti ráð fyrir því, að
f i n n s k i fiskimálaráðherrann
myndi bjóða til næstu norrænu
fiskimálaráðstefnu þar í landi.
☆
Á þingi Norðurlandaráðs, sem
hefst í Osló á morgun, flytja
fulltrúar íslands tillögu varðandi
stuðning við ráðstafanir Islend-
inga um verndun fiskimiða um-
hverfis landið. Er þar lagt til,
að Norðurlandaráðið mæli með
því við ríkisstjórnir þátttöku-
ríkjanna, að þær athugi á hvern
hátt sé unnt að styðja íslend-
inga í viðleitni þeirra til vernd-
unar fiskimiða við strendur Is-
lands. Tillögunni fylgir greinar-
gerð, þar sem aðgerðir íslend-
inga í frlðunarmálunum eru rök-
studdar og sýnt fram á, hve mjög
þjóðin eigi afkomu sína og til-
veru undir fiskveiðunum. Með
því að hér sé um að ræða til-
verumöguleika einnar hinnar
norrænu þjóða, sé nauðsynlegt
að taka þessi mál til meðferðar í
Norðurlandaráði. I greinargerð-
inni er á það bent, að rannsóknir
hafi sýnt að fiskigengd hafi stór-
minnkað við mikla veiði. íslend-
ingar hafa því reynt að treysta
höfuðatvinnuveg sinn með al-
þjóðasamningum um fiskveiðar,
en er sú viðleitni hafi reynzt
árangurslaus, hafi þeir horfst í
augu við þá staðreynd, að fisk-
stofnarnir eyddust og tilvera
þjóðarinnar væri í hættu, ef ekki
yrði gripið til ráða sem dygðu.
Er síðan greint frá friðunarráð-
stöfunum þeim, sem ríkisstjórn
íslands gerði og studdist þar við
niðurstöður Haagdómstólsins í
fiskiveiðadeilu Norðmanna og
Englendinga. Segir síðan: Til
þess að fylgja þessum ákvæðum
eftir hefur verið stofnað til
Framhald á bls. 4
Á HELGUM STAÐ
Sungið við minnisvarða landnemanna, 2. ágúst á Gimli
Sé nokkur staður
helgur hér á jörðu,
hann finnur maður
kringum þessa vörðu:
Hér var sköpuð framtíð,
heilsu og kröftum fórnað,
starfað og stjórnað.
Liðinna minning
lifendur hér blessa.
Lífsfórn og vinning
skapa hátíð þessa.
Sögu þeirra er sofa
sálir vqrar geyma: —
Góðum ei gleyma.
Sig. Júl. Jóhannesson
í heimsókn
eftir 50 ór
Ólafía Sörensen heitir hún,
fædd . á Grímsstaðaholti við
Reykjavík, 26. okt. 1883. Foreldr-
ar hennar voru Sveinn Eiríksson
sjómaður og Guðbjörg Símonar-
dóttir, bæði Árnesingar.
Ung að árum vann Ólafía sem
frammistöðustúlka á kaffihúsinu
Skjaldbreið. Þar trúlofaðist hún
háseta á Skálholti, Pétri Godt-
fred Sörensen, og varð þetta til
þess að hún réðst í utanför 1904.
En tveim árum síðar giftust þau
og hafa alltaf búið í Kaupmanna
höfn síðan.
Son einn eiga þau, Godtfred
Ólaf, múrara, sem ekki neytir
öls né tóbaks. Á sá 5 sonu, sem
allir eru að verða uppkomnir og
efnismenn. Vinna þeir allir í
verksmiðjum, sem til þess hafa
aldur.
Lífsbarátta frú ólafíu virðist
hafa verið ærið hörð, maðurinn
lengst af á sjónum og „hýran“
kom þá ekki alltaf öll heim. Síð-
an missti maður hennar annan
fótinn fyrir 14 árum. Sjálf vann
frú Sörensen í 38 ár á Gamal-
mennahæli, og hélt því starfi til
65 ára aldurs, en þá var hún að
lögum dæmd úr leik. Hefir síðan
notið ellilauna, sem fyrir bæði
hjónin nema samtals 278 dönsk-
um krónum á mánuði. Enga
vinnu hefir hún haft síðan, eða
a áttunda ár, en vísast þá átt
hauka í horni á sínum gamla
vinnustað.
Frú Ólafía er hér „Þorfinns
gestur“. Kom 10 júní með Gull-
fossi og fór heim með Drottn-
ingunni 15. þ. m. Hér hefir hún
dvalizt á heimili systur sinnar,
frú Sveinbjargar og manns
hennar, Karls Ottesen, á Braga-
götu 38. Frú Ólafía hefir á veg-
um gistivina sinna ferðazt vest-
ur til Ólafsfjarðar á fund bróður
dóttur sinnar, sem hún á þar, til
Þingvalla og Sogsfossa, og sér-
ferð var gerð með hana austur að
Selfossi, Eyrarbakka og Stokks-
eyri með viðkomu í Hveragerði.
En lengst komst hún austur að
Holti undir Eyjafjöllum til vina
sinna, prestshjónanna þar.
Þótt ekki væri auðæfum fyrir
að fara, munu margir landar
hafa notið góðs á heimili frú
Ólafíu, enda ber hún í svip sín-
um, að lífið hafi hækkað hana
og lækkað, þótt ekki hafi hún
alltaf baðað í rósum. Flytur hún
óllum vinum sínum kveðjur og
þakkir og er undurglöð yfir
heimkomunni. G. M.
—TÍMINN, 16. júlí