Lögberg - 09.09.1954, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 9. SEPTEMBER 1954
3
NOEMI ESKU-JENSEN:
Hvað er börnum og-unglingum
kennt í Sovétríkjunum?
Pað var víst sjálfur Pestalozzi,
sem sagði einhvern tíma: „Hið
sanna andlit hverrar þjóðar
speglast greinilegast í þeim skól-
um, sem hún býr börnum
sínum“.
Þessi fullyrðing er í fullu gildi,
ef talað er um þjóðfélag, sem
getur nokkurn veginn óhindrað
haft tækifæri til þess að láta
lífsskoðun sína hafa áhrif á
barna-uppeldið, en þar sem ein-
veldi ríkir eða harðstjórn, hlýtur
skólinn á hinn bóginn að verða
spegill, sem sýnir andlitsdrætti
hinna ráðandi manna eða manns,
ekki endilega þjóðarinnar. Því
einstrengingslegra sem einveldið
er. því auðveldara er að sjá á
skólunum, hvert er hið raun-
verulega markmið stjórnandans.
Hópur danskra kennara fór
^ýlega í heimsókn til Sovétríkj-
anna og kom heim með talsvert
af rússneskum skólabókum, nýj-
nstu útgáfunum, og nú er tæki-
feri til samanburðar. Vér tök-
um fyrst miðaldasögu, skrifaða
af þekktum manni, prófessor E.
A Kosminskij, en sá maður
hefir síðan 1936 verið meðlimur
vísinda-akademíunnar í Moskvu
°g formaður sögurannsóknar-
stofnunarinnar.
Kosminskij er fæddur 1886, og
Þegar 1914 varð hann doktor
fyrir skínandi rit um England á
i3. öld, og allt fram til 1930 vann
hann sér álit bæði heima og er-
iendis sem fræðimaður í mið-
sldamenningu. Það er að vísu
sagt, að vísindaafrekum hans
hafi hrakað sorglega síðan, og
aiit hans utan heimalands er
sem bliknað blóm, en það er þó
ekki án eftirvæntingar að vér
°Pnum „Sögu miðaldanna“, sem
Prófessor Kosminskij hefir ritað
fyrir elztu bekki unglingaskóÞ
anna. Bókin er gefin út 1953 til
notkunar á þessu skólaári, og
ósjálfrátt svipumst vér eftir
einhverju merki um veðurbreyt-
ingu í andlegu loftslagi Sovét-
rikjanna, sem sumir héldu, að
°rðið hefði eftir dauða Stalíns.
Því miður er þó ekkert nýtt í
bókinni nema ártalið. Það kem-
Ur í ljós, að hún er nákvæm
eftirprentun á fyrri útgáfu, sem
k°m út 1950—’51 og fylgdi ná-
kvæmlega stefnu Stalíns og
Shdanovs í menningarmálum.
fólki“. Og borgararnir hugsuðu
bara um að stela þýfinu, og þeir
studdu siðabótina bara til þess
að láta ekki aðalinn sitja einan
að krásinni, er eignir kirkjunn-
ar kæmu til skiptanna. Og áfram
haldandi viðgangur Lútherstrú-
arinnar var af líkum rótum
runninn, segir Kosminskij. —
„Borgararnir“, kennir hann
unglingum Sovétríkjanna,
„þurftu á kirkju að halda, sem
viljug væri til þess að prédika
það fyrir verkamönnum og iðn-
aðarmönnum, að þeir skyldu
bara púla fyrir herra sinn og
þola fátæktina möglunarlaust.
Ákveðnasti baráttumaður þessar
ar kenningar var Marteinn
Lúther“.
Fram yfir þetta fá nemendur
Sovétríkjanna harla lítið að vita
um Martein Lúther. Nafn hans
er nefnt aðeins tvisvar til, fyrst í
sambandi við Bændastríðið og
þar er hann kallaður „hinn and-
legi foringi hinna auðvirðilegu
og þrællunduðu borgara, sem
vegna ragmennsku og haturs á
bændum studdu hina „svívirði-
legu sigurvegara, lénsherrana“.
í seinna skiptið er Lúther nefnd-
ur í sambandi við helgisiðina,
en Lúther afnam allt ytra skraut
við messur til þess að þóknast
hinum sparsömu borgurum, sem
heimtuðu „ódýra kirkju“.
En mesta undrunarefnið við
þessa skólabók er þó hinn ofsa-
legi stílsmáti og æsingafulla
orðalag. Allir kaflarnir eru bein-
línis útbíaðir með orðatiltækjum,
er hljóta að koma miklu róti á
tilfinningalíf hins unga lesanda.
Kaflarnir um landnámið í Amer-
íku og nýlendupólitík Evrópu-
manna myndu t. d. áreiðanlega
hljóta 1. verðlaun í samkeppni
um sem hryllilegastar og mest
blóði drifnar lýsingar. Myndin,
sem Kosminskij dregur af mið-
öldunum, er augsýnilega gerð
vitandi vits í þeim tilgangi að
rótfesta þá skoðun hjá nemend-
unum, að þeirrar tíðar menn hafi
annað hvort verið „herrar“ með
taumlaust grimmdareðli eða
beiskir „þrælar“, þyrstir eftir
hefnd — ekkert fólk hafi verið
hér mitt á milli — og engir hafi
þá borið aðrar tilfinningar í
brjósti en hatur, fyrirlitningu,
viðbjóð, öfund — og aftur hatur.
Fyrir sjáandi augu Vestur-
ianda lítur kennslubók þessi út
Sern baráttu- og áróðursrit, en
ekki fræðslurit, og á henni sést
grenilega hvað „gamlar hug-
^yndir" það eru, sem uppalend-
um í Sovétríkjunum hefir ekki
iekizt að afmá. Öllum frásögn-
um er nefnilega þannig hagað,
þær veki viðbjóð á guðs-
^rúnni í öllum sínum myndum.
elzt er ráðizt að Kristindómn-
Urn, en önnur trúarbrögð, t. d.
^úhameðstrúin, fá það líka
0t>vegið. Af trúarfélögum krist-
mna manna er kaþólsku kirkj-
jmm °g prestum hennar mest út-
úðað. Nemendum Sovétríkj-
anna er sagt, að þar sé upp-
sPretta verstu illmennsku og
mannvonzku, þar sé ekkert já-
Vaett, engin glæta. En mótmæl-
endur og trúarfélög þeirra fá
Úlu betri útreið.
Frásagnaraðferðin í
ók og einnig öðrum þeim si
ókum fyrir skóla, sem vér 1
um séð byggist á því, að all
^ert ákaflega einfalt, og
tyrirbrigði eru túlkuð út
e nishyggjunni á hinn fr
a mðasta hátt. Siðabótinni er
,yst sem hreyfingu, sem sprc
afi af ásælni og öfund. Fursl
, 71’ sem vinsamlegir voru s
^tinni, er lýst sem eins kc
ýenum, sem einungis streit
mð að hrifsa til sín auðinn, ,
mkjan „hafði rænt frá vinm
Tilgangurinn með þessum
samsafnaði neikvæðra tilfinn-
inga er auðsær. Slíkar geðshrær-
ingar eru smitandi, en sótt-
kveikja hatursins er ekki talin
skaðleg í Sovétríkjunum, sé hún
aðeins ræktuð á réttan hátt. í
formála að safni háskólafyrir-
lestra, sem gefnir voru út 1952,
skrifar prófessor Kosminskij:
„Sönn vísindaleg rannsókn á
sögu miðaldanna, gerð eftir að-
ferðum Marx og Lenins, kennir
okkur að hata arðræningjana, að
hata verjendur þeirra, gagnbylt-
ingarskýjaglópa kapítalistanna;
hún kennir okkur að afhjúpa og
kveða í kútinn þessa fölsku vís-
indamenn, á bak við hvaða
grímu, sem þeir reyna að skýla
sínu sanna andliti“.
Án efa myndi flestum há-
skólakennurum vestan tjalds,
ekki sízt á Norðurlöndum, þykja
algjörlega óhæft að æsa skóla-
æskuna þannig upp til ofstækis,
en í Sovétríkjunum er þetta
bardagafas og illindaviðhorf al-
veg sjálfsagður hlutur, blátt
áfram vegna þess, að það bygg-
ist á lögmáli því, sem allt Sovét-
kerfið hvílir á, efnislega og and-
lega. Þessi grundvallarhugsun
er á þessa leið í öllum sínum
einfaldleika: Allt, sem beinlínis
verður að gagni málum komm-
únismans, getur gjarnan fengið
viðurkenning sem vísindi, sið-
fræði, list og menning, en það,
sem ekki uppfyllir þetta skil-
yrði, getur hvorki kallast gott
né gagnlegt, og það verður því
að berjast gegn því og helzt út-
rýma því sem hverju öðru ill-
gresi. Sá, sem auðsýnir samúð
sína hugsun eða verknað, sem
ekki eiga upp á pallborðið, skal
skoðast sem óvinur, og öllum
óvinum skal útrýma án misk-
unnar.
í handbók að sögu Sovétríkj-
anna útgefinni af rússneska
kennsfumálaráðuneytinu, (þessi
bók er, eins og hinar, gefin út
1953) eru þessar kennisetningar
settar fram á mjög skýran og
auðskilinn hátt, e. t. v. vegna
þess ekki sízt, að bókin er ætluð
4. bekk barnaskólanna, þ. e. a. s.
10 ára gömlum börnum: „Æðsta
skylda Sovétborgarans er að
verja Sovétríkin gegn öllum ó-
vinum, hverrar tegundar, sem
þeir eru“, segir á bls. 268. Sví-
virðilegastur allra glæpa er sá
að „ganga á hönd óvinunum",
líka á friðartímum. (Þær þjóðir,
sem ekki hafa kommúnistískt
stjórnarfar, eru taldar „óvinir“,
þó að ekki sé stríð). Annars er
saga Sovétríkjanna í þessari bók
sögð sem stöðug barátta við alls
konar óvini, og þeirra á meðal
eru taldir Trotzky, Zinowjew,
Rykow og þeirra áhangendur.
Börnunum er sagt, að þessir
menn hafi verið hinir svívirði-
legustu glæpamenn, sem hafi
skaðað „sigur sósíalismans“. En
svo er haldið áfram og sagt, að
Sovétríkin hafi komið nógu
snemma í veg fyrir hættuna með
því að útrýma óvinunum misk-
unnarlaust.
Það, sem æðsta yfirstjórn
sovét-fræðslumálanna er að
reyna með þessari bók að koma
inn hjá börnunum, er sú grund-
vallarkenning, að miskunnar-
laus útrýming óvinanna sé
dyggð, sem hver og einn geti
bezt lært með því að feta dyggi-
lega í fótspor flokks og ríkis.
Þar segir m. a., að hinum miklu
framförum, sem Sovétstjórnin
hafi „gefið þjóðinni“, hafi hún
getað komið í kring með því að
útrýma kapítalistunum og aðals-
mönnum, mola niður stórbænd-
urna og útrýma miskunnarlaust
„óvinum Sovétþjóðanna, arð-
ræningjum og sníkjudýrum í
sérhverri mynd“. En þrátt fyrir
alla þessa sigra, segir ennframur,
sé baráttan þó engan veginn á
enda, því að enn séu Sovétríkin
umkringd af kapítaliskum ríkj-
um. Það sé þessum ríkjum að
kenna, að í hinu „sigursæla
föðurlandi sósíalismans“ sé enn-
þá urmull af óvinum, sem jafn-
vel smábörn þurfi að vara sig á.
Sérhver Sovétborgari verði að
berjast gegn hættunum af ósátt-
fýsi, árvekni og viljaþreki, á
meðan nokkur óvinur sé uppi-
standandi.
Það er einungis eðlilegt, að í
slíkum hugarheimi sé ekki rúm
fyrir sannleikann eða það, sem
vér vestan tjalds leggjum í það
orð. „Sannleikurinn“ um stríðið
við Finnland 1939 er sagður
börnunum á þessa leið: „Ægileg
ógnun grúfði yfir Leningrad . . .
í Finnlandi réðu fasistarnir. Þá
dreymdi um að ræna frá okkur
Leningrad og öðrum héruðum
föðurlandsins okkar. Þess vegna
hófu þeir styrjöld gegn Sovét-
ríkjunum“.
í landafrœði, þar sem höfund-
urinn sýnir þó lit á því að vera
óhlutdrægur, er farið viður-
kenningarorðum um danskan
landbúnað og gæði framleiðsl-
unnar. En svo er sagt: „Borgara-
legir vísindamenn hafa lengi
iðkað þann ósið að benda á Dan-
mörk, sem land hinrfa „blóm-
legu“ smáfyrirtækja (Gæsalapp-
irnar eru rússneskar) og meðal-
stóru jarða. Raunverulega er
Danmörk algjört auðvaldsríki
með ákaflega mikla stéttaskipt-
ingu . . . Meira en helmingur
þjóðarinnar eru öreigar“.
Hina r síendurteknu fullyrð-
ingar Sovétstjórnarinnar um
samstarfsvilja eru í mikilli mót-
sögn við þær framtíðarhorfur,
sem prédikaðar eru í skólabók-
unum. Nemendunum er kennt,
að skipting heimsins í tvo and-
stæða og óvinsamlega hluta sé
söguleg nauðsyn. „Á þessum
tímum eru spádómar okkar
mikla kennara raunhæfari en
nokkru sinni áður“, segir í at-
hugasemdum við þau orð Stalíns,
að hið óhjákvæmilega stríð á
milli þessara tveggja aðila — og
ekkert annað — muni ráða ör-
lögum heimsins, því að baráttan
hljóti að enda með tortímingu
annars þeirra. „Heimsveldis-
stefnan, sem stjórnað er frá
Bandaríkjunum, er dauða-
dæmd“, því að enginn máttur í
heimi megnar að rjúfa „fylking-
ar hinna friðsömu lýðræðis-
ríkja, sem slá skjaldborg um
Sovétríkin, vöggu byltingarinn-
ar, sem með fordæmi sínu leiða
allar þjóðir heims fram til frelsis
og hamingju“.
Ef til vill bregður mönnum í
brún, er þeir lesa það í opinberri
og löggiltri kennslubók, að Sovét
ríkin hafi í síðasta stríði barizt
alein sinni hetjubaráttu við
ofureflið, á meðan hinar „svo-
kölluðu bandalagsþjóðir“ hafi
brugðizt og átt í baktjaldamakki
við Hitler með hinn „undirförla
Churchill að leiðtoga . . . .“ En
sá, sem þekkir hið daglega inni-
hald Sovétblaðanna, kinkar
kunnuglega kolli við þessari
fullyrðingu og sömuleiðis þeirri,
að „auðvaldsríkin“ byggi sína
yfirborðslegu hagsæld á „þræl-
dómi og eymd réttlausra verka-
manna, á ófrelsi og kúgun . . . .“
Skömmu fyrir stúdentspróf er
menntaskólanemendum- Sovét-
ríkjanna kennt eftirfarandis
„Menning auðvaldsríkjanna er
lygi í skólunum, lygi í kirkjun-
um og lygi í blöðunum og að
lokum lögreglan, sem hefir leyfi
til þess án viðurlaga að mis-
þyrma verkamönnum og drepa
þá“.
Þessar skólabœkur þyrftu sem
flestir menn á Vesturlöndum að
lesa, því að í þeim er boðað
hreint og klárt í einföldu og
samanþjöppuðu formi það, sem
stórkostlegt áróðursbókn hefir
árum saman þröngvað upp á
Sovétborgarana. Ef til vill hefir
ekki tekizt að fá þá til þess að
trúa þessu öllu, en þeir hafa
orðið að læra það. (Lausl. þýtt)
—TÍMINN
THI*
SPACI
CONTRIIOTID
B Y
DREWRYS
MANITOBA
DIVISION
WESTERN
CANADA
BREWERIES
IIMITID
Busðness and Professional Cards
Phone 74-7855 ESTIMATES
FREE
J. M. Ingimundson
Re-Roofing — Asphalt Shingles
. Insul-Bric Siding
Vents Installed to Help Eliminate
Condensation
832 Slmcoe St. Winnlpeg. Man.
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
St. Mary’s and Vaughan, Winnipeg
PHONE 92-6441
SEWING^MACHINES
Darn socks in a jiffy. Mend,
weave in holes and sew
beautifully.
474 Porlage Ave.
Winnipeg, Man. 74-3570
J. J. Swanson & Co.
LIMITEC
108 AVENUE BLDG. WINNIPEG
Fasteignasalar. Leigja hús. Öt-
vega penlngal&n og eldsfibyrgC.
bifrei?5aábyrg6 o. s. frv.
Phone 92-7538
Dr. ROBERT BLACK
Sérfræ6ingur I augna, eyrna, nef
og hálssjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG.
Graham and Kennedy St.
Skrifstofuslmi 92-3851
Heimastmi 40-3794
Dunwoody Saul Smilh
& Company
Chariered Accounianis
Phone 92-2468
100 Princess St. Winnipeg, Man.
And offices at:
FORT WILLIAM - KENORA
FORT FRANCES - ATIKOKAN
SARGENT TAXI
PHONE 20-4845
For Quick, Reliable Service
DR. E. JOHNSON
304 Eveline Street
SELKIRK. MANITOBA
Phones: Office 26 — Residence 230
Office Hours: 2.30 - 6.0t p.m.
Hafið Thorvaldson, Eggertson,
Höfn Baslin & Stringer
í huga Barristers and Solicitors
Heimili sólsetursbarnanna. 209 BANK OF NOVA SCOTIA Bldg.
Icelandic Old Folks’ Home Soc Portage og Garry St. PHOÍíE 92-8291
3498 Osler St., Vancouver, B.C.
ARLINGTON PHARMACY
Prescription Specialist
Cor. Arlington and Sargent
Phone 3-5550
We Handle School Supplies
We collect light, water and
phone bills.
Post Office
Muir's Drug Siore Lid.
J. CLUBB
FAMILY DRUGGIST
SERVING THE WEST END FOR
27 YEARS
Phone 74-4422 Ellice & Home
Minnist
BETEL
í erfðaskrám yðar.
Phone 92-7025
H. J. H. PALMASON
Chartered Accc'intant
505 Confederation Life Building
WINNIPEG MANITOBA
Parker, Parker and
Kristjansson
Barristers - Solicitors
Ben C. Parker. Q.C.
B. Stuart Parker, A. F. Krlstjanuon
500 Canadlan Bank of Commerce
Chambers
Wlnnlpeg, Man. Pbone 92-3561
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH
60 Louise Street Slmi 92-5227
EGGERTSON
FUNERAL HOME
Dauphin, Manitoba
Eigandi ARNI EGGERTSON Jr.
Van's Eiectric Ltd.
636 Sargenl Ave.
Authorized Home Appliance
- Dealers
GENERAL ELECTRIC — ADMIRAL
McCLARY ELECTRIC — MOFFAT
Phone 3-4890
‘ CANADIAN FISH
PRODUCERS LTD.
J. H. PAGE, Managing Dlrector
Wholesale Distributors of Fresh and
Frozen Fish
311 CHAMBERS STREET
Offlce: 74-7451 Res.: 72-3917
Offlce Phone Res. Phone
92-4762 72-6115
Dr. L. A, Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BUILDING
Offlce Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appointment.
A. S. BARDAL LTD.
FUNERAL HOME
843 Sherbrook Street
Selur llkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaöur sá bezti.
StofnaÖ 1894 SlMI 74-7474
Phone 74-5257 700 Notre Dame Ave.
Opposite Matemity Pavilion
General Hospital
Nell's Flower Shop
Wedding Bouquets. Cut Flowers,
Funeral Designs, Corsages,
Bedding Plants
NeU Johnson Res. Pbone 74-6753
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smith St. Winnipeg
PHONE 92-6624
Gilbart Funeral Home
Selklrk, Manitoba.
J. Roy Gilbart
Licensed Embalmer
Phone 3271 Selkirk
SELKIRK METAL PRODUCTS
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hrelnir. Hltaeiningar-
rör, ný uppfynding. Sparar eldi-
vi6, heldur hlta frá a6 rjúka út
meC reyknum.—SkrlfiC. slmiC tll
K15LLY SVEINSSON
621 Wall St. Wtnnlpei
Just North of Portage Ave.
Simar 3-3744 — 3-4431
J. Wilfrid Swanson & Co.
Insurance ln all lts branches
Real Estate • Mortgages - Rentals
216 POWER BUILDING
Telephone 93-7181 Res. 46-3480
LET US SERVE YOU