Lögberg - 14.10.1954, Page 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 14. OKTÓBER 1954
SIGURÐUR ÞORSTEINSSON:
Brugge, borg lista og fornrar frægðar
Þegar komið er út af járn-
brautarstöðinni í Brugge mæt-
ir manni ekki strax stórborgar-
ys, heldur vinalegt, vel hirt
hringaksturstorg með fögrum
trjálundi. Rétt handan við það
er lygnt síki og á bakka þess
stendur srloturt veitingahúis,
sem líikst meira greiðasölustað
í sveit en ferðamannahóteli.
Góðan spöl verður maður að
ganga eftir vegi sem líkist
mest Hringbrautinni í Reykja-
vík, nema hvað tré og blóm eru
á báðar hendur, áður en komið
er inn í borgina sjálfa. Þannig
kemur Brugge ferðamanninum
fyrir sjónir, frekar sem vin-
gjarnlegt lítið sveitaþorp, en
sem ein af stærri borgunum á
strandlengju Belgíu. Þegar kom-
ið er inn í borgina sjálfa, er
margt merkilegt að sjá, sem ó-
kunnan ferðalang norðan frá ís-
landi hefði ekki grunað við
fyrstu sýn. Það er því ekki á-
stæðulaust, að Brugge er nefnd
listaborg Belgíu, enda er hún
mikið heimsótt af ferðamönnum.
Forn verzlunarmiðsiöð
Á 13. og 14. öld mátti segja,
að Brugge væri verzlunarmið-
stöð Vestur-Evrópu. Þá hittust
þar helztu verzlunarjöfrar mið-
aldanna og höndluðu með góss
sitt. 1 borginni er því fjöldi
merkra og listrænna bygginga
frá þessum tímum, svo sem Ráð-
húsið, Dómkirkjan, Vorrar Frú-
ar Kirkja, Gyldishallirnar með
hinum 107 metra háa Belfroi
turni, Gruuthuse, og fjöldi ann-
arra bygginga og minnisvarða
sem bera fornri frægð greinileg
merki, þó Brugge sé ekki lengur
sú miðstöð lista og verzlunar
sem hún áður var. Og í Flæmska
skólanum voru gerð mörg af
listaverkum Van Eyck, Hans
Memling, Vender Goes, Van
der Welden og Gerard David,
svo þeir helztu séu nefndir, en
verk þeirra skreyta nú ýms af
helztu listaverkasöfnum heims-
ins. Þó eru það ekki aðeins lista-
verkin, sem gera Brugge að því,
sem hún er, heldur jafnframt
staðsetning hennar, umhirða og
skipulag. Á fögrum síkjum, sem
kvíslast um borgina þvera og
endilanga, synda hnarreistir
svanir eins og þeir væru klipptir
út úr þjóðsagnamyndum. Út að
síkjunum vita burstlaga gaflar
gamalla húsa og yfir þau eru
byggðar brýr úr hlöðnum steini.
Sums staðar renna síkin bein-
línis í gegnum húsin, eins og t. d.
Gruuthuse. Götur borgarinnar
eru ýmist mjóar og krókóttar
eða breiðar og beinar, en allar
eiga þær sammerkt í að vera
frábærlega snyrtilegar, og í hlið-
argötunum una glaðvær börn
að leik, því að umferð farar-
tækja er þar ekki mikil. Vafn-
ingsjurtir flétta sig víða upp
eftir húsunum, svo að sums
staðar hylja þær þau að mestu.
Ein af elztu byggingum í Brugge
er Sankti Jans spítalinn, en í
honum er til húsa safn af mál-
verkum Hans Memling. Þetta er
ekki stórt listasafn, heldur að-
eins eitt herbergi með málverk-
um, sem öll eru dásamlega
falleg. Þarna er til dæmis skrín
eitt fagurt með ámáluðum
myndum úr lífi Heilagrar Ur-
súlu. Myndirnar eru ekki stærri
en stækkaðar ljósmyndir, en
hver þeirra sýnir stóra atburði
með fjölda fólks, enda eru gest-
um lánuð stækkunargler til að
virða myndirnar nánar fyrir sér.
Eitt af málverkum Hans Meml-
ing er á konunglega listasafninu
í Kaupmannahöfn, og eiga þeir
íslendingar sem þangað ferðast
hægt með að sjá verk eftir
þennan meistara.
I þessum þúsund ára gamla
spítala er ekki aðeins málverka-
safn Hans Memling, heldur
einnig nokkurs konar byggða-
safn frá ýmsum tímum og spítal-
inn er ennþá starfandi, aðeins í
nýrra húsi áföstu við hið gamla.
Víða þar sem við gengum eftir
götunum urðu fyrir okkur smá-
hópar ferðamanna, er safnast
höfðu saman til að horfa á
gamlar konur, er voru að vefa
knipplinga. Þær sáu á stól á
gangstéttinni með lítið borð
fyrir framan sig og á því
var allt sem þær þurftu til vefn-
aðarins, stuttir prjónar og
nokkrar spólur með tvinna,
stinga þær prjónunum í borðið
og vefja tvinnanum um þá -'af
hagleik miklum, unz úr þessu
eru orðnar hinar haglegustu
knipplingar. Leikni þeirra er
mikil, enda er hér um alda-
gamla handiðn að ræða. Fyrr á
tímum söfnuðust þær saman í
svonefndu Pelikanhúsi við eitt
síkið og ófu þar knipplinga sína,
en nú hefur iðn þessi færzt heim
á heimilin. Og sem minjagrip frá
Brugge völdum við auðvitað
brúðu, sem sýnir eina af þessum
gömlu konum að iðju sinni.
Sá staður í Brugge sem mest
aðdráttarafl hefur þó fyrir
Belgíumenn sjálfa vafalaust
Kapella hins heilaga blóðs, en í
henni eru geymdir nokkrir
dropar af blóði Krists. Segir
sögnin að belgízkur riddari hafi
farið til Landsins helga og kom-
ið aftur með þennan helga dóm.
Fram eftir öldum varð svo blóð-
ið fljótandi á vissum tímum, þó
svo það væri storkið þess á milli.
Þessi undur ske þó ekki lengur,
þó þau skeði enn í dag með blóð
heilags Januariusar suður á
Italíu.
I byrjun maímánaðar ár hvert
safnast hér saman ógrynni krist-
inna manna úr Belgíu sjálfri og
jafnvel frá nágrannalöndunum
ti lað taka þátt 1 mikilli skrúð-
göngu, eða svokallaðri Blóð-
prósessíu og til að sjá viðhdfnar-
sjónleik, sem leikinn er á torg-
inu framan við kapelluna. Kap-
ellan sjálf er lítil, snotur bygg-
ing, sem kúrir hlédræg í horni
torgs eins, en hún býr yfir helg-
asta dómi Niðurlanda. Þegar
komið er inn, er gengið upp
stiga upp á loft, en þar er altarið,
sem blóðið er geymt á. Altarið
sjálft er úr marmara, en Guðs-
líkamshúsið, sem á því stendur
og blóðið er geymt í, er úr skýru
silfri, og ofan á því hvílir mynd
hins saklausa lambs. Til hliðar
er svo önnur kapella og er í
henni meðal annarra gripa
forkunnarfögur Maríustytta. Á I
neðri hæðinni eru svo styttur,
sem sýna píningu Krists og
haganlega gerð pieta.
1 miðborginni gengum við inn
um stórt hlið er vissi út að göt-
unni og vorum þá stödd í undur
fögrum garði, sem var um-
kringdur af smáhúsum, sem
snúa framhliðinni að garðinum
en bakhlið að götunni. Var það
einna líkast ævintýri að koma
af götunni inn í þennan friðsæla
garð. Áður fyrr bjuggu hér kon-
ur, sem ekki töldu sér fært að
ganga í klaustur, en óskuðu þó
að lifa lífinu í þögn og kristi-
legum hugleiðingum fyrir utan
skarkala heimsins.
Margar eru þær minjar, ekki
aðeins í Brugge, heldur í allri
Belgíu og Mið-Evrópu, sem sýna
oss og sanna hve mikil blóma-
öld hinar „myrku miðaldir“
hafa verið. Listir og menning
hafa þróast betur þá en jafnvel á
þessum síðustu og beztu tímum.
Á ferð um síkin
Ekki var hægt að yfirgefa
Brugge svo, að fara ekki í ferða-
lag á bát um síkin. Að vísu var
okkur ekki róið í gondól af söng-
vísum ungling, heldur urðum
við að rúsa í vélbát fullum af
ferðamönnum og þegar við
hvetjum skipherrann til að
leggja frá landi áður en bátur-
inn troðfyllist, spyr hann okkur
hvort við höldum að við getum
haft bátinn fyrir okkur ein.
Leiðsögumaðurinn, bóndalegur
Belgi, kann nær því reiprenn-
andi fjögur tungumál og út-
skýrir eftir beztu getu allt það
markverðasta, sem fyrir augun
ber. Og ekki er Brugge síður
fögur séð frá síkjum en götum.
Nú fór að líða að því, að
Brugge, þessi borg lista og gam-
alla minja skyldi kvödd. Við
höldum niður á aðaltorgið,
Groote Markt, og tökum þar
strætisvagn til brautarstöðvar-
innar. Og vissulega eigum við
aðeins skemmtilegar minningar
frá listaborg Belgíu.
— Alþbl., 2. sept.
Byrjendanámskeið
í íslenzku
The University of Manitoba
Evening Institute, Broadway
Building, announces a course in
Beginning Icelandic, Tuesday
nights at 8 p.m., commencing
October 26th.
This is an elementary course
for those who wish to begin or
to brush up the study of Ice-
landic. Its aim is to provide an
introduction to Icelandic gram-
mar and a working knowledge
of the language.
Lecturer: Professor Finnbogi
Guðmundsson.
How To Enrol: You may
enrol at the Evening Institute
office, Room 203, Broadway
Building (Centre Wing, Me-
morial Blvd. Entrance). The
office is open from 9:00 a.m,
to 12:00 noon, and from 1:30 p.m.
to 5:00 p.m. Monday through
Fridays, and from 9:00 a.m. to
12:00 noon on Saturdays.
If you cannot come personally
to the office during the above
hours, mail your application,
with name, address, telephone
number, course desired and the
fee ($7.50) to Evening Institute
Office, Room 203, Broadway
Building, 200 Memorial Blvd.,
Winnipeg 1. You are urged to
do this by October 18th if pos-
sible.
The office will be open from
7:00 p.m. to 8:00 p.m. each even-
ing, Monday to Thursday, dur-
ing the first week of classes
only, i.e. for one hour before
each class begins. If you cannot
register before then, you may
enrol during this hour.
The class will meet once each
week, an hour and a half, 8:00
p.m.—9:30 p.m., for at least
twelve weeks. The text will be:
Stefán Einarsson: Icelandic.
Grammar, texts, glossary, Balti-
more 1949.
Engu a8 gleyma og „engu aS fresta til
morguns." Þér getið keypt Canada Savings
Bonds gegn mánaðargreiCslum i bankanum,
sem þér skiptiS vi8, eSa með frádrætti af
launum ySar, þar sem þér vinnið.
Peningar ySar starfa í ySar þjónustu og veita
ySur vexti, ef þeir eru I Canada Savings
Bonds. Og hvar og hvenær, sem er, getiS þér
skipt þeim í peninga hjá hvaSa banka, sem
um ræSir fyrir fullvirSi og vexti.

Canada Savings Bonds gefa af sér góSa vöxtu
og þeim má ávalt koma I peninga, vextir nema
3 V4 per cent á ári og eru ySar eígn unz þér
seljiS veSbréfin.
ÞaS er á allra færi aS kaupa Canada Savings
Bonds — $50, $100, 8500, $1000 eSa $5000.
Þér getiS einnig keypt $500, $1000 eSa $5000 I
skráséttum vevbréfum, en vextir af þeim verSa
greiddir í ávlsunum.

?w
s
Þessi hlunnindi og önnur skipa Canada Savings Bonds í forusiusæii
Hin níunda sala á Canada Savings Bonds
hefst þann 18. oktéber. Vevbréf þessi verSa
dagsett 1. nóvember 1954 og gllda um 12 ára
skeiS eSa til 1. névember 1966. ArSmiSar
hljóSa upp á 3%% vöxtu. Salan stervdur yfir
til 15. nóvember 1954 á 100% jafnvirSi, en
upphæSir eru $50, $100, $500, $1000 og
$5000. Þau þurfa aS vera skrásett i nafni
hlutaSeiganda, hvort heldur sá er aldinn
eSa unvur; i þessu felst trygging gegn
glötun, þjófnaSi eSa eySileggingu.
1 viSbót viS arSmiSa fyrirkomulag veSbréfa,
fást Canada Savings Bonds 1 skrásettum
upphæSum $500, $1000 $5000; þessum veS-
bréfum og arSmiSuf má skipta nær, sem
vera vill.
Enginn einn má kaupa yfir $5000 upphæS,
en sérhver meSlimur fjölskyldunnar getur
gert siík kaup, í hans eSa hennar nafni.
FinniS bankastjórann aS máli, fésýslumann
eða trónaSar- aSa lánsfélag og geriS ráS-
stafanir varSandi kaup í hinu níunda útboSi
af Canada Savings Bonds gegn peningum út
I hönd eSa meS launafrádrætti, þar sem
þér starfiS.
Allir hafa ástæðu til að spara
Kaupið Canada Savings Bonds
Þórir Þórðarson:
Biblían og kirkja nútímans
Erindi jlutt á sjötugasta ársþingi Hins íslenzka evangelísk-
lútherska kirkjufélags í Vesturheimi.
í kvöld ætla ég að tala um það, á hvern hátt vér megum
sameina tvö sjónarmið á Biblíunni, sem í fljótu bragði
virðast stangast á: Biblían sem bók söngunnar og Biblían
sem bók trúarinnar.
Ég vil hefja mál mitt á því að skýrgreina stuttlega það
vandamál, sem ég ætla að gera að umtalsefni.
Það að Biblían er bók sögunnar merkir, í fyrsta lagi,
að hún er bók hins liðna fremur en þess tíma, sem nú er að
líða, þ. e. hún fjallar um sögu. í öðru lagi merkir það, að
Biblían endurspeglar þróun sögunnar, þ. e. hún er ekki yfir-
náttúrlegt fyrirbrigði.
Það að Biblían er bók trúarinnar eða trúarbók, merkir,
að hún upplýsir oss um eða opinberar fyrir oss meiningu
lífsins, eðli Guðs og eðli mannsins.
Þessi tvö sjónarmið virðast stangast á. Ef þeim er ekki
haldið aðgreindum, virðast þau útiloka hvort annað. Ef
Biblían endurspeglar þróun sögunnar, hvernig má það þa
vera, að hún opinberi oss sannleika í heild sinni?
Á vorum dögum eru margar stefnur uppi um afstöðu
manna til Ritningarinnar. Fyrst tel ég þá stefnu, sem telur,
að Ritningin sé innblásið orð Guðs í bókstaflegum skilningi-
Samkvæmt þeirri skoðun er bókstafur hennar yfirnáttúr-
legur vottur guðlegs sannleika. Samkvæmt þessum skilningi,
sem vanalega er kallaður fundamentalismi, er opinberuninni
lokið. Orð Guðs er hið sama og hin prentaða blaðsíða Ritn-
ingarinnar. Sannleikurinn allur og óskertur er oss opin-
beraður á pappír, á voru eigin máli. Vandamál eru engin,
engra spurninga þarf að spyrja, í sannleika er sjálf guð-
fræðin þar með óþörf, vegna þess að öll svör eru sjálfgefin.
Að skilningi annarrar stefnu er Biblían verðmætar bók-
menntir, sígildur skáldskapur, merkar siðgæðisbókmenntir,
sem ungu fólki er hollt að lesa (ef þess er gætt að sleppa
vissum köflum). Samkvæmt þessum skilningi er Biblían
einn af gimsteinum heimsbókmenntanna, og geti enginn sa
maður, sem kalla vill sig menntaðan, komizt hjá því að lesa
hana. En hún er samt ekki talin vera öll þessa eðlis. Velja
þarf þá kafla hennar og hluta, sem svo hátt má meta.
Þessi skilningur á Ritningunni hefir það til síns ágætis,
að fyrir hann hefir Biblían náð meiri útbreiðslu en ella og
verið metin meir af fjölda manna en ella. Gallinn er sá, að
eftir þessum skilningi er ekki litið á Ritninguna í heild sinni.
Hún er ekki „tekin alvarlega“ sem heild, heldur aðeins valdir
kaflar hennar.
1 þriðja lagi eru þeir til, sem hafna Biblíunni af ýmsum
ástæðum, ýmist vegna anti-semitisma eða vegna óupplýstrar
nútíðarstefnu. Þessir menn halda því fram, að átrúnaður
Gyðinga, sem Gamla testamentið ber vitni, og sem er grund-
völlurinn að trú Nýja testamentisins, sé frumstæð og fornleg
trúarbrögð, sem þeir saka um að hafa innleitt hinar
ferlegustu kenningar inn í kirkjuna.
Menn þessir eru vanalega vel upplýstir um hina nei-
kvæðu hlið á niðurstöðum biblíuvísinda nútímans. Þeir vita
sem er, að flestir hafa yfirgefið trú gamla rétttrúnaðarins á
óskeikulleik Ritningarinnar. En þeim er það ekki ljóst, að
skoða megi Biblíuna sem eina heild á neinn annan veg en
gert var í rétttrúnaðinum.
Biblíuvísindi nútímans eiga að miklu leyti sök á þessu.
Vísindaleg rýning Biblíunnar hófst á hápunkt sinn í lok 19-
aldarinnar og í byrjun þeirrar 20. Þetta voru aldamót
liberalismans í Þýzkalandi, öld Wellhausens, Ritschls og
Harnacks. Á þeim tíma börðust menn heitar en nokkru sinni
fyrr um það, sem bar á milli frjálslyndu stefnunni og rétt-
trúnaðinum.
Vér stöndum í mikilli þakkarskuld við biblíuvísindi
þessara ára, enda þótt sumar niðurstöður þeirra séu orðnar
úreltar. Samt var á þeim mikill ágalli. Þeim tókst ekki að
sýna fram á, á hvern hátt vér gætum skoðað Ritninguna
sem eina heild. Rétttrúnaðurinn skoðaði Ritninguna sem
eina heild í þeim skilningi, að hún væri safn samstæðra
kenninga, sem hvergi væri á ósamkvæmni, til orðið á yfhc-
náttúrlegan hátt. Biblíuvísindin hin nýju sýndu fram a
haldleysi þessarar skoðunar, en þeim tókst ekki að setja
neitt annað í staðinn. Þegar bezt gegndi varð Biblían vonar-
kistill. Þegar verst gegndi, ruslakompa.
Þessi nýju biblíuvísindi uppgötvuðu, að margt var a
annan veg en kennt var í gamla rétttrúnaðinum. Þau komust
að raun um, að sumar bækur Ritningarinnar áttu sér fremur
langa sögu. Heimildarrit bókanna voru sundurgreind og skil-
greind. Þessi kenning stenzt í aðalatriðum sínum enn í dag,
enda þótt rannsóknarmenn nútímans leggi áherzlu á munn-
lega sagnhefð samhliða hinni skriflegu. *
Trúarbrögð Gamla testamentisins voru könnuð af kost-
gæfni. Niðurstaðan varð sú, að átrúnaður ísraels var ekki se
hinn sami á hverri öld. Guðfræði einnar aldar mátti greina
frá guðfræði annarrar.
En þessum þýðingarmiklu rannsóknum sleit einmitt hér.
Illu heilli héldu menn ekki áfram þaðan, sem staðar var
numið. Þeir sýndu því ekki fram á, hvers vegna vér ættum
enn sem fyrr að nota Biblíuna í kirkjunni. Mönnum láðist
að geta þess, á hvern hátt annan Biblían gæti skoðazt lífræn
trúarbók, úr því að gamli rétttrúnaðurinn hafði rangt fyrir
sér. Það kom í ljós, að Nietzsche hafði á réttu að standa, er
hann sagði Guð vera dauðan. Sögulegar og málfræðilegar
rannsóknir miðuðu að því einu að kryfja líkið.
Biblíuvísindi nútímans hafa ekki til fullnustu sigrazt a
þessari einhliða áherzlu á sundurgreininguna og vanrækslu
heildarsjónarmiðsins (synthese). Enn er meiri áherzla á það
lögð að sundurgreina rit Ritningarinnar og kanna það, a
hvern hátt pörtum þeirra var skeytt saman, fremur en að
nota þá þekkingu til þess að komast til botns í grundvallar-
sjónarmiðum þeirrar trúar, sem Biblían endurspeglar.
Ég hefi nú gert stutta grein fyrir þeim meginsjónar-
miðum á Biblíunni, sem uppi eru. Ég hefi verið stuttorður
og því ekki að öllu sanngjarn í dómum, svo sem vera mætti,
°f mér gæfist lengri tími.
Yður má nú vera Ijóst, að mótmælendur eru engan veg-
inn á einu máli um það, hvernig túlka beri Biblíuna. Það
kann að virðast sem smámunir einir, að menn eru ekki a
einu máli um þetta atriði, þegar það er haft í huga, hversu
mjög kirkjudeildir mótmælenda greinir á um margvísleg
trúaratriði. En svo er ekki. Mótmælendum hefir ekki tekizt
að komast að lausn þess, á hvern hátt beri að skilja heitið
„Guðs Orð“, og hefir þeim af þeim sökum fyrst og fremst
ekki tekizt það heldur að koma sér saman um, hver grund-
vallaratriði mótmælendatrúarinnar eru, sem menn gætu