Lögberg - 04.11.1954, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMMTUDAGNN 4. NÓVEMBER 1954
3

ÞORGRÍMUR HALLDÓRSSON:
Á Indíánaþingi
FLESTIR ungir drengir hafa
gaman af Indíánasögum eða
að minnsta kosti var svo um
rciig. í æsku las ég hverja þá
Indíánasögu, er ég komst yfir og
þeysti um endalausar slétturn-
ar í draumum mínum með
tryggan Indíána sem fylgisvein
og mörg voru ævintýrin sem við
lentum í, barátta við óvinveitta
flokka, vísundaveiðar og elt-
ingaleikar við villt hrossastóð,
en það var ekki fyrr erUseinna
að ég fór að sjá undurfagrar
prinsessur með hrafnsvart hár
og tindrandi augu.
Meðal Indíána
En aldrei óraði fyrir því að
ég ætti eftir að sitja þing reglu-
legra Indíána, horfa á stríðs-
dansa, hlýða á söngva þeirra í
kringum eldinn og gefa prin-
sessunum hýrt auga. En nú er
ég staddur á þingi þessara þjóð-
flokka sem ekki fyrir löngu
börðust hetjulega vonlausri bar-
áttu gegn tækni hvítu mann-
anna.
Indíánaþingið í Anadarko er
mikill viðburður meðal hinna
ýmsu þjóðflokka, sem byggja
sléttur Vestur-ríkjanna og er
það einu sinni á ári að þeir koma
hér saman, minnast frægðar for-
feðra sinna, klæðast fornum
skartklæðum, dansa stríðsdansa
og haga sér að flestu eins og
forfeður þeirra, nema hvað þeir
látg höfuðleður okkar fölvang-
anna í friði. Hér eru saman-
komnar þúsundir Indíána víðs-
vegar að og hafa reist tjaldborg-
ir sínar í kring um þingstaðinn
°g eru þar af mörgum þjóð-
flokkum svo sem Delaware,
Öherokee, Seminole, Apache og
Kiowa, svo nokkrir séu nefndir.
Þegar ég horfi á gömlu höfð-
ingjana rétta friðarpípuna á
fnilli sín hverfur hugurinn aftur
i tímann og svipmyndir úr sögu
þeirra koma fram í hugann.
Margt er orðið hér breytt síð-
an þeir riðu um slétturnar og
veiddu vísunda með bogum og
örvum og stóð af villtum hest-
nm þeystu um, frjáls eins og
íuglarnir sem svifu yfir höfðum
þeirra.
Fyrstu kynni þeirra af „menn-
ingunni“ er hvítir menn komu
og reændu frá þeim landsvæð-
Um og drápu niður veiði þeirra
fneð eldspúandi hólkum. Skrokk
or vísundanna lágu sem hráviði
Um slétturnar, því þúsundir
þeirra voru drepnar daglega af
tómri drápsfýsn, sem kölluð var
íþrótt, og gekk þetta þannig til
þar til vísundunum var nærri
gjöreytt.
Síðan innbyrðis bardagar jafn
framt baráttu við fölvangana,
sem oftast báru sigur úr býtum
þrátt fyrir hetjulega baráttu
Indíánanna með sínum frum-
stæðu vopnum. Svo flæmdir úr
heimkynnum sínum inn á ókunn
landsvæði þar sem lítil var
veiði og léleg. Og barátta þeirra
til hins síðasta unz þeir urðu
loks að semja frið eftir að höfð-
ingi þeirra Sitting Bull hafði
verið tekinn höndum og síðan
nayrtur af blóðbræðrum sínum.
Hér skammt frá liggur Texas
slóðin þar sem stórar nautgripa-
hjarðir voru reknar til markaðs-
staðanna, og síðasti bardagi
Indíána í Oklahoma var háður,
bardaginn við Washita, þar sem
hermenn stjórnarinnar börðust
við lið Cheyenne Indíána undir
stjórn Svarta Ketils höfðingja
þeirra ásamt sveitum úr þjóð-
flokkum Kiowa, Commaces og
Arapahoes. Var það mikið blóð-
bað og í mörg ár lágu bein
Indíána, hermanna og hesta í
hrúgum á vígvellinum og ekki
þykir það til tíðinda teljast að
finna bein þar enn í dag.
Hér bjó líka einhver mesti
toenntamaður Indíána Sequoyah
sn sem fann upp stafróf sem var
svo auðvelt að hver maður gat
Isert að lesa og skrifa á þrem
högum. Er hann fór að útbreiða
stafróf sitt var hann tekinn
höndum og sakaður um að vera
haldinn illum anda og tóku
Ijöfðingjarnir sér viku frest til
að dæma í máli hans, en að þeim
tíma liðnum var hann ekki að-
eins látinn laus heldur og heiðr-
aður á margan hátt. Er það nefnt
sem dæmi um ágæti stafrófs
hans, að þann vikutíma, er hann
var fangi, kenndi hann öllum
gæzlumönnum sínum að lesa og
skrifa.
Margt fór miður í sambúð
Indíánanna og hvítra manna, en
eitt af sorglegustu atvikunum
var það er friðsamir Vichitas
Indíánar höfðu talið annan
þjóðflokk á að semja frið við
hvítu mennina. Tók flokkurinn
sig upp og hélt til næsta virkis.
En hermennirnir vissu ekki að
Indíánarnir væru komnir í frið-
samlegum erindum, réðust á
flokkinn og gjöreyddu honum.
Er Indíánarnir sáu fram á, að
barátta þeirra var vonlaus komu
þeir saman á þing og eftir að
friðarpípan hafði gengið á milli
höfðingjanna og gjöfum skipt
ákváðu þeir að semja frið og
sameiningu þjóðflokkanna. —
Viðurkenna þeir vanmátt sinn
með þessum orðum:
„Vort gróðurríka land og
auðugu veiðisvæði, gefin oss af
hinum Mikla Anda, og þekkja
engin takmörk nema strendur
hinna miklu vatna og sjóndeild-
arhring himinsins, er nú vegna
vanmáttar vors orðið smátt og
fátækt land, sem vér getum
varla nefnt vort“.
Þingið hefst
Ég var vakinn upp af hugleið-
ingum mínum við að bumbu-
sláttur hljómar um vellina og
hrynjandinn stígur hraðar og
hraðar unz það virðist vera sam-
felldur hljómur, og er það merki
þess að nú eigi þing að hefjast.
Sönglist Indíánanna er að
sumu leyti lík rímnalögum okk-
ar íslendinga; þeir segja frá
hetjudáðum forfeðra sinna í
söng og dansi óg hófst þingið
með að sungnir voru gamlir
söngvar og dansar stignir og eru
allir dansarnir tákndansar og er
oft erfitt fyrir hvíta menn að
greina milli þess sem fram fer.
Söngvar þessir og dansar hafa
varðveitzt gegnum aldirnar og
hafa öldungar kennt þeim yngri
og lagt mikla áherzlu á að ekkert
gleymist eða glatist.
Trúarlíf Indíánans er mjög
skemmtilegt athugunar. Hann
tyllir sér í krónur trjánna eða
á einhvern afskekktan veður-
barinn klett, slær „tom-tom“
og kveður hvern sönginn eftir
annan. Hann biður til hins Mikla
Anda og biður eld sólarinnar að
gefa sér kraft, líf og heilsu.
Hann kallar sólina föður. Hvísl-
andi vindkviðurnar bera orð
hans til skýjanna, hann rýnir í
dýpt stjarnanna, horfir á flóð
skýjanna unz hinn Mikli Andi
flytur honum boðskap sinn með
þrumum og eldingum og full-
vissar hann um að fórnir hans
og föstur færi honum og fjöl-
skyldu hans blessun.
Þegar haustar og uppskeru-
tíminn nálgast hefir mönnum
löngum fundizt þörf að færa
guðum sínum þakkir fyrir þann
ávöxt sem jörðin hefir gefið
þeim, og dansar þessir og söngv-
ar túlka þakklæti Indíánanna til
hins Mikla Anda sem stjórnar
forlögum allra manna. — Indí-
ánarnir minnast ekki á hvort
uppskeran hefir verið mikil eða
rýr, en flytja af auðmjúku
hjarta þakkir sínar fyrir það,
sem þeim hefir hlotnazt.
Stríðsferðir
Indíánarnir hafa löngum lifað
hættulegu lífi bæði í veiðiferð-
um sínum og hernaði. Þeir hafa
stríðsstjörnu á himni og þegar
hún hefir vissa afstöðu til ann-
arra stjarna, hefur galdramað-
urinn upp rödd sína og telur
tima heppilegan til að hefjatil heimkynna Svartfóta, sem
stríð. Ef hernaður er ákveðinn
þá dansa þeir stríðsdansa sína
og hvetja hermennirnir hver
annan til dáða og meyjarnar
gefa hinum ungu hermönnum
fögur fyrirheit, ef þeir verði
sigursælir.
Fyrir komu hvítra manna var
lítið um herferðir meðal Indíán-
arma, enda var ekkert tilefni til
stríðs. Smáskærur áttu sér stað,
en flestar þeirra má rekja til
rána kvenna eða hesta, eða þá
að ættflokkur hóf veiðar á land-
svæði annars, en skærur þessar
geta varla talizt til hernaðar.
Landið var svo stórt og löng
leið milli áettflokka að lítið sam-
band var á milli þeirra og er til
átaka kom var ekki mikið um
manndráp, því góður skjöldur
gat stöðvað ör með steinoddi, og
í návígi var notast við öxi eða
spjót. Öðru hvoru skipulögðu þó
höíðingjarnir herflokka, sem
réðust inn í lönd annarra flokka,
ekki þó til að eyða þeim eða til
landvinninga, heldur til að ræna
frá þeim hestum eða kvenfólki.
Þetta hefir verið kallað rán, en
frá þeirra sjónarmiði var hér um
hetjudáð að ræða. ,
í stað þess að gefa hraustum
hermönnum heiðursmerki eins
og hvítir menn gerðu, var sú
regla meðal Sléttu-Indíánanna
að skreyta hetjur sínar arnar-
fjöðrum. Hvernig þær voru
skornar og litaðar eða bornar,
allt hafði sína merkingu. Æðsti
l.'öfðinginn hafði höfuðskraut
úr fjöðrum sem myndaði hring
um höfuðið og niður á bak, en
aðrir höfðingjar aðeins fjaðra-
hring um höfuðið, en hermenn
arnarfjaðrir í hári eftir því hve
miklar hetjudáðir hver um sig
hafði unnið.
Siður sá að flá höfuðleður af
föllnum óvinum var með mjög
margvíslegum hætti hér á slétt-
unum. Sums staðar var það gert
af trúarlegum ástæðum og voru
höfuðleðrin notuð við trúarat-
hafnir eftir bardaga, og áttu að
vera nokkurs konar fórn til hins
Mikla Anda, en eftir að þau
höfðu gegnt sínu hlutverki var
þeim fleygt. Aðrir skreyttu
höfuðleðrin með marglitum
böndum og hengdu þau við belti
sér sem merki um sigra og enn
aðrir skreyttu húsakynni sín
með þeim, og þótti það mikil
húsprýði.
Var það talin mikil hetjudáð
að flá höfuðleður óvinar og sér-
staklega ef það var gert að hon-
um lifandi. Ekki hafði það þó
alltaf í för með sér dauða og var
föngum oft sleppt eftir að
höfuðleðrið hafði verið fláð af
þeim. Lítið mun hafa verið um
þann sið hérna að safna höfðum
óvinanna, þótt það muni hafa
verið algengur siður meðal
þeirra þjóðflokka er norðar
bjuggu.
Einkennilegur sjónleikur
Lokaþáttur þingsins var eftir-
líking af hinum mikla friðaiv
fundi, og hins mesta sem hald-
inn hefir verið á bandarískri
jörð, en hann var haldinn í „dal
hins litla Stóra Horns“ í
Montana.
Höfðingi tekur 'íil máls og
mælir eitthvað á þessa leið:
búa langt í norðri.
Ég mun senda þá til bústaða
Apache í suðrinu.
Ég mun senda þá til austurs
til tjaldbúða Sioux stríðsmann-
anna, sem við höfum háð marg-
an grimman bardaga við.
Ég mun einnig senda þá til
vesturs þar sem fjöllin geyma
Cayuse og Umatillas.
Þá mun ég og láta sendiboða
mína senda reykmerki frá öllum
hæstu sjónarhólum og kalla
saman höfðingja allra þjóð-
flokka, svo að við megum hittast
hér eins og bræður og vinir á
þessu síðasta þingi, svo að við
megum neyta brauðs okkar og
kets saman, reykja friðarpípuna
og lifa í friði í framtíðinni í
landi því, sem okkar Mikli Andi
gaf okkur“.
Síðan eru sendiboðar sendir í
allar höfuðáttir og reykmerki
bera við himinn. Þá mæta höfð-
ingjarnir til þings hver í sínum
viðhafnarbúningi sem tilheyrði
flokki þeirra. Þeir koma frá
dreifðum svæðum og báru ein-
kenni hver síns þjóðflokks og
allir tala þeir mismunandi mál-
íýzkur. Þeir eru ókunnugir hver
öðrum og hafa ekki hitzt nema
á vígvellinum, en nú eru þeir
samankomnir eins og bræður og
skýr^ hver öðrum frá sögum
ætta sinna og fornum dáðum
með hinu sameiginlega merkja-
máli sléttubúa. Eftir að friðar-
pípan hafði gengið á milli þeirra
var gerður friðarsamningur við
hvítu mennina, samningur sá, er
aldrei hefir verið rofinn. Höfð-
ingjarnir „undirskrifa“ samning-
inn með fingrafari þumalfingurs,
en fulltrúar hvítu mannanna
með undirskrift sinni.
Hvítu mennirnir afhenda Indí
ánunurn bandaríska fánann, og
þeir hefja hann á stöng. Indíán-
arnir hefja fjaðrastafi sína á loft
og þjóðsöngurinn er leikinn.
Deyjandi kynstofn?
Erfitt er að spá um framtíð
Indíána í aBndaríkjunum, hvort
þeir muni hverfa í hinar mörgu
milljónir hvítra manna eða
hvort þeim muni takast að varð-
veita kynstofn sinn. En eitt er
víst, að af hinum mikla fjölda
sem upprunalega byggði Amer-
íku eru nú aðeins taldir vera um
350 þúsund eftir og eru þeir
orðnir mikið blandaðir við
hvíta menn. — Lítið er orðið
um hreinræktaða Indíána, en þó
hefir nokkrum flokkum tekizt
að forðast blöndun við „menn-
inguna“ og halda sínum gömlu
siðum og einkennum þrátt fyrir
áratuga sambúð við hvítu
mennina.
En hvort sem þeim tekst að
forðast blöndunina eða ekki, þá
munu Indíánasögurnar halda á-
fram að lifa, og verða til
skemmtunar ungum og gömlum
um komandi ár.
—Lesb. Mbl.
Minnist
BETEL
í erfðaskrám yðar.
„Ég mun senda hlaupara mína
Síðan 1910
Canadískir menn bera
traust til Tip Top Tailors,
elztu og stærstu fata-
gerSarinnar I Canada. Tip
Top föt, sniöin eftir máli,
n jóta mestrar hylli i
Canada vegna sniSs, gæSa
og endingar. Spyrjist
fyrir hjft n&granna
ySar, hann veitir
svariS.
Beztu
föt í
Cnnada, seni
íáanleg eru.
Tip
ToJ
tailors
Business and Professional Cards
Phone 74-7855 ESTIMATES
FREE
J. M. Ingimundson
Re-Roofing — Asphalt Shingles
Insul-Bric Siding
Vents Installed to Help Eliminate
Condensation
632 Simcoe St. Wlnnlpeg, Man.
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
St. Mary’s and Vaughan, Winnipeg
PHONE 92-6441
r=.u.ún=!' J. J. Swanson & Co.
SEWING MACHINES LIMITED
Darn socks in a jiffy. Mend, 508 AVENUE BLDG. WINNIPEG
weave in holes and sew Fasteignasalar. Leigja hús. Út-
beautifully. vega penlngalán og elds&byrgB, bifreiBaábyrgB o. s. frv.
474 Poriage Ave. Phone 92-7538
Winnipeg. Man. 74-3570

Dr. ROBERT BLACK
Sérfræ8ingur í augna, eyrna, nef SARGENT TAXI
og hálssjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG. PHONE 20-4845
Graham and Kennedy St.
Skrifstofusími 92-3851 For yuicfc, Reliable Service
Heimasími 40-3794 v
Dunv/codv Saul Smith
& Company
Chartered Accountanls
Phone 92-2468
100 Princess St. Winnipeg, Man.
And offices at:
FORT WILLIAM - KENORA
FORT FRANCES - ATIKOKAN
DR. E. JOHNSON
304 Eveline Street
SELKIRK. MANITOBA
Phones: Office 26 — Residence 230
Office Hours: 2.30 - 6.01 p.m.
Hofið Thorvaldson. Eggerison.
Höfn Basiin & Siringer
í huga . Barristers and Solicitors
Heimili sðlsetursbarnanna. 209 BANK OF NOVA SCOTIA Bldg.
Icelandic Old Folks’ Hoine Soc , Portage og Garry St.
3498 Osler St„ Vancouver, B.C. PHONE 32-8291 /

ARLINGTON PHARMACY CANADIAN FISH
Prescriplion Specialisi Cor. Arlington and Sargent PRODUCERS LTD.
Phone 3-5550 J. H. PAGE. Managing Director
We Handle School Supplies Wholesale Distributors of Fresh and
We collect light, water and Frozen Fish
phone bills. 311 CHAMBERS STREET
Post Office Offlce: 74-7451 Re*.: 7Í-3917

Muir's Drug Siore Lid. Offlce Phone Res. Phone 92-4762 72-6115
J. CLUBB
FAMILY DRUGGIST Dr. L. A. Sigurdson
SERVING THE WEST END FOR 528 MEDICAL ARTS BUILDING
27 YEARS Offlce Hours: 4 p.m.—6 p.m.
Phone 74-4422 Ellice & Home and by appointment.
Thorarinson & Appleby Barristers and Soiicitors S. A. Thorarinson, B.Sc., L.L.B. W. R. Appleby, B.A., L.L.M. 701 Somerset Bldg. Winnipeg, Man. Ph. 93-8391 A. S. BARDAL LTD. FUNERAL HOME 843 Sherbrook Street Selur llkkistur og annast um öt- farir. Allur ötbúnafiur sá beztl. StofnaC 1894 SlMI 74-7474

Phone 92-7025 H. J. H. PALMASON Chartered Acccuntant 505 Confederatlon Life Bulldlng WINNIPEG MANITOBA Phone 74-5257 700 Notre Dame Ave. Opposite Maternity PavlUon General Hospltal Nell's Flower Shop Weddlng Bouquets, Cut Flowers, Funeral Desígns. Corsages, Bedding Plants Nell Johnson Res. Phone 74-6753

Parker, Parker and Kristjansson Barristers - Solicitors Ben C. Parker, Q.C. B. Stuart Parker. A. F. Kristjansson 500 Canadlan Bank ol Commerce Chambers Wlnnipeg, Man. Phone 92-3561 S. O. BJERRENG Canadian Stamp Co. RUBBER & METAL STAMPS NOTARY & CORPORATE SEALS CELLULOID BUTTONS 324 Smilh St. Wlnnipeg PHONB 92-.324

G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir. Keystone Fisheries Limited Wholesale Distributors of FRESH AND FROZEN FláH 60 Louise Street Sfmi 92-5227 Gilbart Funeral Home Selklrk, Manitoba. J. Roy Gilbart Licensed Embalmer Phone 3271 Selkirk
—-
EGGERTSON FUNERAL HOME Dauphin, Manitoba Eigandi ARNI EGGERTSON Jr. SELKIRK METAL PRODUCTS Reykháfar, öruggasta eldsvörn, og ávalt hreinlr. Hltaelnlngar- , rör, nf uppfynding. Sparar eldi- vlB, heldur hlta frá að rjöka út meC reyknum.—SkrifiÖ, slmiB til KELLT SVEINSSON 622 WaU St. Wlnnlpe* Just North of Portage Ave. Simar S-3744 — 3-4431

Van's Etectric Ltd. 636 Sargenl Ave. Authorized Home Appliance Dealers GENERAL 9:1 ,V.t :’I'RTG —- ADMiitAL McCLARY ELECTRIC — MOFFAT Phone 3-4890 J. Wilfrid Swanson & Co. Insurance in aU lts branche* Real E«tate - Mortgage* - Rental* 216 POWER BUILDING Telephone 93-7181 Re*. 46-348« LET US SERVE YOU