Lögberg - 12.05.1955, Blaðsíða 7

§
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 12. MAl 1955
7
INJUNA . . .
Framhald af bls 3
eða einhver flökkuapi hefði litið
inn í þorpið á leið sinni.
Síðan hef ég oft lent í górilla-
ævintýrum. Ég hef veitt górilla-
unga og athugað lifnaðarhætti
fullorðinna apa dögum og vik-
um saman, og skógargórilla, sem
ég veiddi eitt sinn, býr enn hjá
einum vini mínum á plantekru
í Suður-Kamerun.
Bardagi Eela
Eins og ég hef þegar néfnt,
líta Babúnóarnir á górilla-apana
sem bræður sína. Ég átti alltaf
erfitt með að fá burðarkarla, og
það var algerlega útilokað, að
ég gæti tekið með mér lifandi
górilla-apa. Ég tók því saman
föggur mínar einn góðan veður-
dag, útbýtti gjöfum og lagði af
stað með nokkra burðarkarla til
lands Pangwe-negranna í Rio
Campo. Þar átti ég gamlan veiði-
félaga, Pangwe-negra, sem hafði
verið á veiðum með mér í Rio
Campo fyrir nokkrum árum. Þar
er einnig mikið um górilla-apa,
og Pangwe-negrar hafa allt aðr-
ar skoðanir en Babúnóarnir.
Hjá þeim er górillakjöt talið
mikið lostæti. Pangwe-negrarnir
eru ekki dvergvaxnir, heldur
stórir og sterkir menn. Ég varð,
hvað sem það kostaði, að ná í
górillaunga fyrir dýragarð einn
í Evrópu. Rio Campo er þrem
kílómetrum sunnar en lögreglu-
stöðin í Ambam, og þar er skóg-
ur einn mikill, þar sem meira er
af górillaöpum en mönnum, og
þar stundaði hinn gamli félagi
minn, Eela, veiðar. Frá honum
ætla ég nú að segja.
Þessi risavaxni Panwe-negri
háði bardaga við stóran skógar-
górilla-apa, og munu fáir menn
hafa lifað af þvílíka viðureign.
Enginn, sem ekki hefir staðið
augliti til auglitis við gamlan
górilla-apa úti í frumskógi, get-
ur gert sér grein fyrir, hvílíkt
hraustmenni það hlýtur að vera,
sem berst vopnlaus við slíkt dýr
og ber sigur af hólmi. Eela var
allfrábrugðinn kynbræðrum sín-
um. Það bjó tryggð í brosmild-
um augum hans, en þó átti
tryggðin sín takmörk, ef um
eigin hagsmuni var að ræða.
Hann hafði sínar eigin skoðanir
á félagsskap og hagnýtti sér
hann eftir getu. Hann hafði ekk-
ert á móti því, að aðrir ynnu
erfiðustu verkin fyrir hann.
Fyrir peninga var hann reiðu-
búinn að svíkja bezta vin sinn,
fyrir peninga stofnaði hann lífi
sínu í hættu og fyrir peninga lá
við að hann týndi því eitt sinn.
Það atvikaðist þannig:
Ég var staddur úti í skóginum
með nokkra Pangwe-negra. Eela
var óumdeilanlega foringi
þeirra. Fyrst lét hann segja mér
til vegar í skóginum og vísa mér
á leynigötur hans Síðar fórum
við oft hver sína leið, en komum
allir saman að kvöldi. Eitt
kvöldið vantaði* Eela. Við höfð-
um verið á hnotskóg eftir górilla
öpum, og nú hafði hann áreiðan-
lega fundið þá. Ég lét kveikja
elda mikla og berja bumbur í
sífellu, til að létta honum leitina
að okkur. En Eela kom ekki.
Nóttin leið, og daginn eftir kom
hann heldur ekki. Ég lét leita
hans allan daginn, en það bar
engan árangur. Næsti dagur leið,
og enn voru trumburnar barðar.
Allt í einu heyrðum við eins
og háróma gelt, sem virtist ber-
ast langt að. Ég lét berja trumb-
urnar á sérstakan hátt. Geltið
heyrðist aftur, og nú hafði það
færzc nær. Og nú heyrði ég, að
þetta var ekki hljóð í dýri, held-
ur aðframkomnum manni.
— Eela! Eela! hrópuðum við.
Við heyrðum einhvern svara,
hásum, dimmum rómi. Ég hróp-
aði til manna minna: — Komið!
Við verðum að sækja hann.
En þá heyrðum við skrjáf.
Einhver dróst í áttina til okkar.
Það var Eela. En útlitið á hon-
um! Þá tók ég eftir bandi, sem
hann hafði hnýtt um mitti sér
og hann teymdi eitthvað á. Hann
reikaði enn nokkur skref áfram.
Síðan valt hann um koll og lá
hreyfingarlaus. Þetta, sem hann
teymdi, ýlfraði og spriklaði. Við
bárum Eela að eldinum. Líkami
hans var allur marinn og rifinn,
augun voru þrútin og blóðug,
holdflyksurnar löfðu niður úr
annari hendinni, en í hinni hélt
hann á byssu _sinni. Skeftið var
brotið af henni. Hann stundi og
hjartað sló ört.
Ég hreinsaði sár hans og batt
um þau. Auðséð var, að hann
hafði barizt upp á líf og dauða.
Eelá var hraustbyggður að eðlis-
fari, og því var ég viss um, að
hann lifði þetta af. Hann lá endi-
langur hjá bálinu. Ég dreypti á
hann viskísopa, til þess að hressa
hann, og það bar "þann árangur,
að hann fór brátt að hreyfa
handleggina. Hann var að lifna
við. Nokkrar mínútur liðu. Ég
spurði einskis, heldur beið.
— Ert þú þarna, herra? spurði
hann loksins. Síðan benti hann á
bandið, sem enn var fast um
mitti hans. Þá fyrst hafði ég
rænu á að skoða, hvað það væri,
sem hann hafði komið með. Það
var górillaungi, í mesta lagi
nokkurra mánaða gamall, sem
lá þarna spriklandi í ró og næði
og fitlaði við bandið.
— Eela vill fá alla pesatanna
einn, sagði Eela. Þrátt fyrir það,
hvernig komið var fyrir „vini“
mínum, gat ég ekki varizt hlátri.
Hann gleymdi öllum þjáningum
við tilhugsunina um launin.
— Þú skalt fá þá.
Ég sagði ekki fleira. Það lék
ánægjubros um varir Eela, svo
að munnurinn virtist ná lang-
leiðina eyrnanna á milli. Hann
var sýnilega að hressast. Ég
stakk sígarettu upp í hann, og
hann fór brátt að segja frá. Orð-
in komu slitrótt og samhengis-
lítil.
— Þú veizt, herra, að Eela er
sterkur og óhræddur og þykir
gaman að fá peseta. Eela veit,
hvar N’guarnir (Pangwe-negr-
arnir kalla górilla-apann N’gua)
hafast við. — En þeir voru farnir
burtu. Þeir höfðu ráðizt inn í
smáþorp og eyðilagt akra negr-
anna. Negrakonurnar höfðu
kveinað hástöfum, því að þær
höfðu engin ráð haft til að reka
þessa skemmdarvarga af hönd-
um sér. Eela, veiðimaðurinn
mikli, sem hafði þegar svæft
marga N’gua svefninum eilífa,
hafði ekki verið nærstaddur. En
nú var byssa Eela þögnuð. Hún
fékkst ekki lengur til að „tala“.
Hún var ónýt. Ég skoðaði það,
sem eftir var af henni. Hún
hafði auðsýnilega bilað og skotið
ekki hlaupið úr henni. Eela hafði
veitt górillunum eftirför og
fundið vatnsból þeirra. En hann
varð að fara varlega, því að dýr-
in voru svo mörg saman. Karl-
aparnir ganga á undan og verja
hópinn fyrir árásum, en á eftir
koma kvenaparnir og börnin.
Eela hefir falið sig uppi í tré,
þaðan sem hann sér greinilega
til vatnsbólsins. Hann hafði
gætt þess vel, að segja engum
félaga sinna frá, hvað hann ætl-
aðist fyrir, því að annars hefðu
þeir getað hrifsað til sín launin
fyrir augunum á honum. Það
hlýtur að hafa verið skemmtileg
sjón að sjá kvenapana reka
börnin sín niður að vatninu til
að baða þau, því að apabörnin
eru eins og önnur börn, þegar á
að þvo þeim, þau bera sig á móti
og hrína. Eela beið, þangað til
þvottinum var lokið og aparnir
héldu af stað aftur. Þá klifraði
hann niður úr felustað sínum og
laumaðist af stað. En þótt hann
væri snillingur í að fela sig,
varð óvinur, sem hann átti ekki
von á, til þess að ljósta upp um
hann. Piparfuglinn, sem alltaf
fylgir górillunum, hafði gefið
þeim aðvörunarmerki. — Það
kemst ókyrrð á apana, og nú er
kominn tími til þess fyrir Eela
að hypja sig í burtu, því að hann
á langa leið heim. En það er um
seinan. Það hefir komizt upp um
hann. ÞegarEela ætlar að flýja,
stendur frammi fyrir honum
risavaxinn api, öskuvondur yfir
þessari blygðunarlausu truflun.
Eela skýzt í skjól bak við tré og
lætur byssuna „tala“. Þar með
átti apinn að vera úr sögunni.
En Eela hitti ekki. Þegar hann
ætlar að skjóta aftur, vill byssan
hans ekki tala lengur. Hún þegir.
Og nú iðrast Eela þess sárlega,
að hann skyldi halda fyrirætlun
sinni leyndri. Bara að hann
hefði nú félaga með sér. En nú
dugir ekki að væla, hann verður
að berjast, og það með þeim
vopnum, sem náttúran gaf hon-
um. Sem sé með höndum og fót-
um, en ófreskjan, sem hann
verður að fást við, er honum
langt um sterkari. óvinurinn
ræðst á hann, rífur byssuna úr
hendi hans og lemur henni í tré.
Nú hefst ægilegur bardagi. Villi-
dýr gegn manni. Og Eela fellur.
Öflugum höggum rignir yfir
hann. En Eela vill ekki deyja.
Hann vill búa með konunum
sínum, reykja tóbak og borða
mikið. Hann vill fá peninga hjá
húsbónda sínum, marga peseta.
Pesetarnir ráða úrslitum. Eela
slítur sig lausan með snöggu
átaki og lemur óvin sinn á nas-
irnar, svo að hann fær blóð-
nasir og rekur upp öskur. Hann
verður að sleppa Eela. Eela
stekkur bak við tré. Górillan
eltir hann, nær honum aftur og
dregur hann út í mýrina. En
Eela heldur dauðahaldi um
kverkar górilla-apans. Froða
vellur út úr kjafti hans. Hann
reynir að draga andann, en Eela
sleppir ekki takinu og notar
tækifæri, sem honum gefst, til
að reka þumalfingur af öllu afli
í auga ófreskjunnar. Óvinurinn
verður óður af sársauka, og
grimmdin vex um allan helm-
ing. Hann bítur í hendina á
Eela. Eela nær ekki hendinni út
úr honum og reynir því að reka
hana niður í kverkar apans. En
Kraftar Eela eru að þrotum
komnir. Hann fær móðu fyrir
augun. En þá blossar móðurinn
enn upp í honum, og hann keyr-
ir þumalfingurinn á lausu hend-
inni upp í hitt auga górilla-
apans.
Þá gaf górilla-apinn eftir með
kjaftinum og Eela reif höndina
út úr honum. Apinn sleppti Eela,
öskrandi af sársauka, og tók að
rótast í jörðinni. Síðan hljóp
hann inn í skóginn og öskrin
grumdu lengi við. En Eela gat
ekki meira. Hann gat ekki dreg-
izt af stað. Hann sofnaði þar
sem hann var kominn, þrátt
fyrir öll sárin, sem hann bar
eftir viðureignina. Þannig svaf
hann marga klukkutíma. Þegar
hann raknaði við, voru peset-
arnir það fyrsta, sem honum
varð hugsað til. Hann mátti
ekki koma heim tómhentur.
Hann hafði heyrt í trumbunum,
en hann hafði ekki lokið ætlun-
arverki sínu. Hann batt um
særðu höndina eftir því, sem
hann gat. Þá varð tilviljunin
honum hliðholl. Górillaungi
hafði álpazt burtu frá móður
sinni og kom rétt til hans. Hann
greip ungann með heilbrigðu
hendinni, batt í skyndi utan um
hann bandi og hnýtti hinum
enda þess um mitti sér. Síðan
hélt hann heimleiðis, eftir hljóð-
inu í trumbunum.
Frásögn Eela hafði tekið lang-
an tíma. Hann náði sér furðu
fljótt. Hvort það voru pesetarn-
ir, sem hann fékk, er þar urðu
afdrifaríkastir eða vonin um
ungu konuna, sem hann gat
keypt sér fyrir þá, veit ég ekki.
En eftir nokkra daga var hann
orðinn eins og hann var fyrir
ævintýrið — aðeins einni konu
ríkari og allmörgum pesetum
fátækari.
Ég nefndi ungann „litla Eela“,
veiðimanninum til heiðurs. —
Hann þreifst ágætlega og varð
spakur sem lamb. Brátt var
hann orðinn eftirlæti okkar
allra.
Ég tilkynnti dýragarðinum
veiði mína, og hélt svo til fund-
ar við ný ævintýri.
Lauslega þýtt úr þýzku
—HEIMILISBLAÐIÐ
MINNINGARORÐ:
Swain Jóseph Swainson
Þann 22. október í haust, sem
leið, andaðist á sumarheimili
sínu í Southold, L.I., í Banda-
ríkjunum Swain Jóseph Swain-
son, eftir tveggja ára veikindi,
sem að lokum drógu hann til
dauða. Hann hafði búið þar
austur frá, í Darien og West-
field í mörg undanfarin ár, þar
sem kona hans, Cary Mulford
Davis, var fædd og uppalin.
Hann var jarðsettur í ættar-
grafreit konunnar, og athöfnin
fór fram frá First Presbytarian
kirkjunni þar.
Joseph var fæddur í Moun-
tain, N.D., 21. maí 1901, og var
þess vegna 53 ára þegar hann
lézt. Hann ólst upp hjá for-
eldrum sínum, Oddi Sveinssyni
og Guðnýju Schram. Foreldrar
Odds voru Sveinn Þorsteins-
son og Sigurbjörg Björnsdóttir
frá Egilsstöðum á Völlum á Is-
landi. Foreldrar Guðnýjar voru
þau góðkunnu hjón Jósep
Schram og Kristín Jónasdóttir
Schram. Þau fluttust frá Dakota
til Nýja-íslands 1901 og áttu
heima í Geysis-bygð og Árborg
síðan til dauðadags.
Eftirfarandi ágrip af lífi og
starfsemi Josephs er þýtt upp úr
tveimur blöðum frá Westfield
og Stanford, Conn., þar sem
hann starfaði lengst, og skrifuð
af tveimur vinum og starfs-
bræðrum hans:
„Joseph var fyrir langan
tíma forseti “American Co.’s
Mineral Dressing Laboratories”
í Stanford, Connecticut. Hann
hafði fengist við málmiðnað og
málmfræðis-rannsóknir alla sína
starfsævi, og gerðist meðlimur
áminsts félags 1926, síðan nefnd-
armaður og forseti og átti stór-
an þátt í að skipuleggja og út-
breiða félagið, þangað til að það
er nú orðið eitt af þeim stærstu
og víðtækustu félögum þeirrar
tegundar í veröldinni. Hans
aðalverk var að rannsaka ýmsar
málmtegundir og vinna úr þeim
mismunandi efni, svo sem
uranium, sem notað er við fram
leiðslu kjarnorku o. s. frv. Hann
fann upp margar nýjar aðferðir
og hagkvæmari á þessu sviði,
sem nú eru notaðar við þess
konar efnafræðisstofnanir víða
um heim. Sömuleiðis ritaði hann
iðulega greinar um þessa sér-
fræði í mörg af helztu vísinda-
ritum Bandaríkjanna, og um
margra ára skeið stjórnaði hann
rannsóknum í “Atomic Energy
Commission Laboratories" í
Winchester, Mass.
Joseph var alla ævi eindreg-
Swain Jóseph Swainson
inn og starfandi meðlimur í
námu- og málmfræðisfyrirtækj-
um. Hann var lengi meðlimur í
“American Inst. of Mining and
Metallurgical Engineering — og
vanalega í stjórnarnefnd. Hann
var einn af stofnendum
“Mineral Benificiation” deildar-
innar, og nýlega var hann for-
maður í “Robert H. Richards
Awards Committee”. Önnur fé-
lög, sem hann tilheyrði og starf-
aði í voru: “Canada Institute of
Mining and Metallurgical
Engineers; “Chemical and *Me-
tallurgical” félag í Suður-
Afríku; “Mining Club of New
York”; og “Mining and Metal-
lurgical Co. of America”.
Hann tilheyrði “Sigma Alpha
Epsilon” og “Sigma X”
eru þjóðheildar-samtök heiðurs-
meðlima í vísindum.
Starf hans í þessum félögum
var víðtækt og margbrotið, og í
erindagerðum fyrir áminst fé-
lög fór hann margar ferðir til
Evrópu, og til gullstrandarinnar
(Gold Coast) í Afríku fór hann
1938 og starfaði þar eitt ár sem
formaður og kenslustjóri við
námurnar þar“.
Af þessari greinargerð má sjá,
hversu miklum vinsældum og
trúnaðartrausti hann átti að
fagna og hversu hæfur hann
hefir verið sem starfsmaður og
leiðtogi.
Joseph fékk barnaskólament-
un sína í íslenzku bygðinni við
Mountain, N.D., og útskrifaðist
frá háskóla Norður-Dakota 1924,
og síðan fékk hann meistara-
gráðupróf í vísindum við há-
skólann í Utah 1925, þá aðeins
24 ára.
Nú lifa hann, ásamt ekkjunni,
hinn aldurhnigni faðir, og systir-
in eina Bertha Swainson.
Guð blessi minningu hans.
G. O. Einarsson
LJÓÐKVEÐJA
(Swain Jóseph Swainson)
Rísa í huga myndir minninganna
í mjúkum dráttum yfir liðna tíð.
Sú tilfinning, sem hrífur hjörtu manna
í hugann streymir Ijúf og angurblíð.
Þær minningar, sem æsku böndin binda,
og bros og tár, sem falla þá um kinn.
I huga sínum margar vonir mynda
mamma og pabbi um litla drenginn sinn.
Og strax á ungdómsárum frjáls og glaður
af öðrum bar og fyrstu verðlaun hlaut.
Og síðan varð hann mesti lærdóms maður
og margar gátur réð á þeirri braut.
Verkið tók hann út um fleiri álfur
og orðstír gat sér þar og félagsbönd.
Öllum var hann heill, en ekki hálfur,
við heimastörf og vítt um önnur lönd.
Vinskap hlaut og virðing merkra manna,
en mestur vinur sínum heimarann.
Hans eðli þráði allt það hreina og sanna,
og enginn betri sonur var en hann.
Stefnir enn að fegri lífsins lindum,
og ljóma fleiri bros, en tár á kinn.
Nú birtist það í mörgum nýjum myndum,
og mamma faðmar aftur drenginn sinn.
G. O. Einarsson
Fréttapistlar . . .
Framhald af bls. 5
koma fram, ásamt alls konar
hljóðfæraslætti.
Vel lálinn félagsmaður
fer frá Seattle
Séra Eric Sigmar sagði upp
stöðu sinni sem prestur Calvary
Lutheran kirkjunnar til þess að
taka upp prestsstarf austur í
Winnipeg, Man. Það er mikið
tap fyrir okkar íslenzka félags-
líf hér í Seattle að missa séra
Eric, því að hann hefir verið
einn af okkar ötulustu starfs-
mönnum, varaskrifari Vestra, og
ávalt með þeim fremstu í því að
gera okkar félagsfundi skemmti-
lega með sínum ágæta söng,
ásamt frú sinni, Svövu, sem svo
oft hefir skemmt á Vestra-
fundum. Það er því mikill skaði
að missa þessi dugnaðarhjón.
Samt óskum við þeim til lukku
og allrar blessunar á sínu nýja
starfssviði þar austur frá.
Slys
Það slys vildi til þann 18.
marz, þar sem tveir menn voru
við húsabyggingu og stóðu á
planka 25 fet frá jörðu, að plank-
inn bilaði og þeir féllu til jarðar.
Annar maðurinn var íslending-
ur, og vel þekktur á meðal okk-
ar landanna í Seattle, Jón
Magnússon, skrifari Vestra, og
mikill atorkumaður í íslenzku
félagsstarfi. Jón meiddist all-
mikið í baki og hlaut fleiri
meiðsli. Hefir hann verið á
sjúkrahúsi alltaf síðan, þar til
núna alveg nýlega, að hann var
fluttur heim til sín, en hann
sem iiggur þó enn að mestu leyti í
rúminu. Eftir því sem læknar
segja er Jón þó á góðum bata-
vegi, og er það mikið gleðiefni
fyrir alla íslendinga, því að Jón
og Guðrún Magnússon eiga hér
fjölda af vinum, sem óska hon-
um góðs bata.
Sumardagurinn fyrsti 1955
Fimmtudaginn 21. apríl safn-
aðist fjöldi fólks saman í fund-
arsal íslenzku kirkjunnar í
Ballard, Seattle, því Kvenfé-
lagið „Eining“ hélt hátíðarsam-
komu þennan dag, eins og að
undanförnu.
Samkoman hófst með því að
allir sungu „Nú er sumar“ og
„Ó, fögur er vor fóturjörð um
fríða sumardaga“. Séra Guð-
mundur leiddi sönginn. Þá flutti
ræðu frú B. O. Jóhannsson, vara-
forseti Einingar, í fjarveru for-
seta, Margaretar Johnson. Frú
Jóhannsson bauð alla velkomna
hjálpar- og mannúðarstarfi þess.
Þá tók við stjórn frú Guðrún
Magnússon, sem stýrði skmmti-
skránni, er var bæði fjölbreytt
og skemmtileg; þar voru tveir ís-
lenzkir söngmenn, sem skemmtu
með einsöngvum; Sibbe Krist-
jánsson söng þrjá íslenzka
söngva. Sibbe er ungur efnis-
maður, nýbyrjaður að syngja
opinberlega, en hrífur hugi til-
heyrenda sinna. Hann stundar
nú framhaldssöngnám hér í
Seattle; vér óskum honum til
lukku og blessunar í framtíð-
inni. — Svo var það okkar vel-
þekkti söngmaður, Tani Björns-
son, sem söng bæði á íslenzku
og ensku, öllum til ánægju. —
Fjórir ungir menn léku smá-
gamanleik, sem allir hlógu dátt
að. Síðan sungu og léku þrjár
ungar stúlkur; var í því mikil
skemmtun. Þessar þrjár stúlkur
eru dætur þeirra Mr. og Mrs.
Beggi Sigurdson, Er Mrs. Sig-
urdson forseti Lúterska kven-
félagsins í íslenzku kirkjunni
hér. Þá má ekki gleyma korn-
ungri stúlku, ítalskri að ættum,
sem spilaði svo listavel á ný-
móðins harmoniku, að hún var
margklöppuð upp til þess að
spila meira, og gerði hún það
fúslega með blíðu brosi. — Þá
flutti séra Guðm. P. Johnson
stutta ræðu á íslenzku, sem
fjallaði aðallega um starf hinna
íslenzku félaga í Seattle og
framtíð þeirra; kvaðst ræðu-
maður hafa hina fyllstu trú á
Framhald á bls. 8