Lögberg - 19.05.1955, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 19. MAÍ 1955
NICOLAS BENTLEY:
Athuguli búðarþjónninn
Ég heiti William Morris
(enda þótt ég sé ekki skyldur
hinum fræga William Morris;
ég er ættaður frá Salford). Ég
verð fimmtíu og þriggja ára á
þessu ári, er kvæntur, á eina
dóttur (einnig gifta) og á
heima í Waldingham í Surrey.
Ég er það sem menn kalla ró-
lyndur að eðlisfari. Mörgum
mundi sjálfsagt finnast ævi
mín harla lítið spennandi, en
mér fellur vel að lifa lífinu
þannig.
Mér þykir líka gaman að
lesa dálítið (ég finn mér nóga
spenningu í bókum) og sýsla
við eitt og annan innanhúss.
Það býr því kannske eitthvað
brot af hinum Morrisnum í
mér; hann hafði líka gaman
af að fást við hitt og þetta.
Enda þótt ég lesi allmikið,
hafið mér aldrei dottið í hug
að skrifa neitt fyrr en þessi
mikli atburður ævi minnar
gerðist og mér varð Ijóst, að
ég ætti að skrifa hann hjá
mér. Þess vegna verð ég að
biðja yður að sýna þolinmæði
og fyrirgefa, ef hæfileika-
skortur minn á rithöfundar-
sviðinu skyldi verða allt of
augljós.
Ég hef lesið leynilögreglu-
sögur í meira en þrjátíu ár.
En ég les ekkert rugl, og Guð
veit, að af slíku tagi er meira
en nóg til. Reyfarasmekk
minn hef ég frá Poe, Collins,
Gaborian og auðvitað Holmes,
og þar áður Trent og Thorn-
dyke.
Slíkar bækur kalla ég leyni-
lögreglusögur, það eru þær
bækur, sem fjalla um raun-
veruleg sakamál, en ekki þær,
sem lýsa leynilögreglumann-
inum sem einhvers konar
ofurmannlegri veru, heldur
þær, er lýsa honum sem
venjulegum manni, er hefir
ekki annað að reiða sig á en
skarpskygni og heilbrigða
skynsemi.
Vegna þessa held ég, að ég
hafi tamið mér að veita sam-
borgurum mínum nánari at-
hygli en fólk gerir almennt.
En það stafar ekki af forvitni,
heldur af þeirri fræðslu, sem
það veitir um mannlegt eðli.
Og þetta er líka, þegar allt
kemur til alls, sama aðferðin
og fuglafræðingar nota, og
mér virðist það ætti að vera
mögulegt að segja jafn margt
um veitingamenn og tré-
maðka, ef menn virða þá nógu
lengi fyrir sér. (Ekki svo að
skilja, að ég stundi veitinga-
hús, því að kona mín er bind-
indismanneskja). Ég fer sjald-
an nokkurn spöl í strætis-
vagni eða járnbrautarlest, svo
að ég taki ekki eftir miklu og
mörgu í fari fólksins í kring-
um mig, sem auðveldlega
hefði farið fram hjá mér, ef
ég hefði rétt aðeins litið á það.
Mér finnst gaman að því að
rannsaka (auðvitað í laumi),
hvernig fötin þeirra líta út og
önnur smáatriði, hendurnar á
þeim, hárið og tennurnar,
skartgripi, (ef þeir hafa
nokkra skartgripi), hvað þeir
lesa, hvernig þeir tala og
ganga.
Hvert atriði út af fyrir sig
veitir auðvitað ekki miklar
upplýsingar, en af tvö og tvö
eru lögð saman, koma fyrir
svo órækar sannanir, að nægi-
legt væri til að kveða upp
dauðadóm.
Sjálfsagt eru ályktanir mín-
ar oftast algerlega rangar. Ég
fæ sjaldan tækifæri til að
ganga úr skugga um réttmæti
þeirra. En þær eru að minnsta
kosti gagnlegri fyrir ímynd-
unarafl mitt en krossgátur, og
ég er viss um, að ég hef miklu
meira upp úr þeim en ég
mundi hafa upp úr þátttöku
minni í getraununum.
Ég fer með lestinni á hverj-
um degi og horfi á fólk — ég
vinn hjá Regniers, skartgripa-
fornsalanum við Knights-
bridge. En ég hef aldrei þurft
að sannreyna athyglisgetu
getu mína fyrr en í þetta
skipti í búðinni.
Það var liðinn um það bil
hálftími síðan við opnuðum
um morguninn, þegar það
skeði. Búðin var frekar lítil.
Vinstra megin við dyrnar er
búðarborð og annað minna
hornrétt út frá því. Regnier
hefir skrifstofu í litlu bak-
herbergi.
Við höfðum úrvals birgðir
af gömlum skartgripum, en
höfðum auðvitað ekki mikið
af þeim til sýnis, nema í
glugganum, sem er vandlega
varinn. Við höfum líka til sölu
mikið af sjaldséðum hlutum;
postulínsvörur og glerungs-
vörur, litla, útskorna hluti,
kristal, jade o. s. frv., og þær
vörur höfum við til sýnis.
Ekki eru fleiri við af-
greiðslu en ég og ungfrú
Susskind. (Viðgerðarmaður-
inn vinnur annars staðar).
Regnier afgreiðir ekki annað
sjálfur en gamla viðskiptavini
og þá, sem kaupa fyrir háar
upphæðir.
Það fyrsta, sem ég geri á
morgnana, er að stilla út í
gluggann (við tæmum hann
alltaf á kvöldin), og þennan
morgun vildi svo til, að ég tók
eftir stúlku, sem var að virða
fyrir sér gluggann hjá lík-
kistusmiðnum beint á móti
okkur, og þegar frá eru taldar
nokkrar öskukrúsir og ljós-
mynd af líkkistu, var ekki
margt í þeim glugga, sem
dregið gæti að sér athygli
ungrar stúlku, og ég minnist
þess, að ég fór að velta þessu
fyrir mér.
Ástæðan til þess, að ég tók
eftir henni (ég er ekki vanur
að „taka eftir“ stúlkum, mér
er nú orðið sama um þær all-
ar, nema hvað snertir óper-
sónulegar athuganir) var kápa
hennar. Hún var síð, gul að
lit með stórum, brúnum köfl-
um. Hár hennar var líka sítt
og gult.
Hún var tvímælalaust af
því tagi kvenna, sem kallaðar
eru „listamannslegar“ í útliti
— hattlaus, með lága skó-
hæla og sennilega litlu hærri
siðgæðisþroska, eftir útliti
hennar yfirleitt að dæma.
Ég virti hana fyrir mér
stundarkorn, en varð að hætta
því, þar eð maður kom inn 1
búðina. Það var einn af
þessum tyggigúmmí-jórtrandi
Ameríkönum, en var þó stilli-
legur vel að sjá, þegar frá er
talið hálsbindið, sem líktist
frekar slifsi en vefnaðar-
mynstri. Ég hefði gizkað á, að
hann væri milli þrjátíu og
fimm og fjörutíu ára gamall.
Andlit hans var sérstaklega
slétt og strokið, og hann var
mjög stendega byggður.
Hann gekk beint inn og bað
um, að sér yrðu sýndir hring-
ir. Ég tók fram nokkur spjöld,
til þess eins að geta gengið úr
skugga um, hvað það væri hér
um bil, sem hann vildi. En ég
sá fljótlega, að hann hafði
ekki snefil af þekkingu á
gömlum skartgripum, frekar
en á neinu öðru, því sem gam-
alt var, svo framarlega sem
það var ekki geymt í flöskum.
Hann spurði um verð á
nokkrum hringum og valdi úr
tvo eða þrjá — það var þá,
sem ég tók eftir því, að hann
var örvhentur — og skoðaði
þá betur. En það var ekki
vandi að sjá, að hann bar ekk-
ert skynbragð á steina eða
greypingu. Hið eina, sem hann
virtist fara eftir, var verðið.
Við áttum hring, smíðgðan
á átjándu öld — demanta og
rúbína, greypta í blómaum-
gerð — og hann var, að mér
beilum og lifandi, snilldar-
verk. Regnier hafði svo mikið
dálæti á honum, að hann gat
varla til þess hugsað að láta
hann frá sér, og því hafði
hann sett ótrúlega hátt verð
á hann. Það var að minnsta
kosti of ótrúlega hátt fyrir
Ameríkanann þann arna.
Að lokum stóðu þrjú spjöld
á borðinu fyrir framan hann,
og enn gat hann ekki tekið
neina ákvörðun. En þá kom
hann auga á fjórða spjaldið,
sem stóð í opnum skápnum,
en ég hafði ekki einu sinni
lagt það á borðið, þegar ég tók
eftir því, að hringurinn með
demantana og rúbínablóminu
var horfinn.
Ég varð undrandi — og utan
við mig. Aldrei, aldrei fyrri
hafði það komið fyrir, að
nokkuð hefði horfið af því,
sem ég hafði í umsjón í búð-
inni. Ég setti frá mér spjaldið
og gaf ungfrú Susskind merki
með augnabrúnunum. Hún
gekk til mín, og þegar hún
var komin það nærri, að hún
gæti borið vitni um, hvað
skeði, sagði ég við manninn —
og það var erfitt að koma í
veg fyrir, að röddin titraði:
— Þér hafið þá ákveðið,
herra minn, að taka blóma-
hringinn. Ef þér viljið vera
svo góður að fá mér hann,
skal ég ná í öskur undir
hann . . .
Ég rétti fram höndina. Ame-
ríkaninn svaraði (ég man það
orði til orðs): — Ég hef ekki
ákveðið neitt. Ég ætlaði bara
að taka frá tvo eða þrjá, sem
konan mín gæti svo valið um.
Hún kemur hingað á eftir.
Ég man nú ekki lengur ná-
kvæmlega, hvað ég sagði,
nema hvað það var eitthvað
til þess að tefja tímann, svo
að ég gæti áttað mig betur. Ég
er sjaldan í fullu jafnvægi,
þegar ég verð undrandi.
Ungfrú Susskind (hún fædd
ist nú ekki í fyrradag) laum-
aðist strax út og sótti Regnier.
Ég gekk fram fyrir búðar-
borðið og fór að leita fram og
aftur, og sama gerði við-
skiptamaðurinn og sömuleiðis
Regnier og ungfrú Susskind,
þegar þau komu inn.
Regnier var auðvitað allur
í uppnámi. Hann er frekar
fljótur til reiði, en hefir alltaf
stjórn á sér, þar eð hann legg-
ur mikið upp úr því að vera
virðulegur í fasi. Ameríkan-
inn var alls ekki hrifinn,
þegar Regnier fór að bölsótast
(hann ásakaði auðvitað engan,
það hefði ekki getað farið vel)
og rétt í svip var mér farið
að virðast svo, sem horfurnar
væru að verða slæmar .
Þá stakk ungfrú Susskind
upp á því (hvers vegna ein-
mitt henni skyldi detta það í
hug, fæ ég ekki skilið) að
hann skyldi leita í brotinu á
buxunum. En í staðinn fyrir
að gera það leit hann illsku-
lega á hana. Hann var orðinn
eldrauður í framan, svo virt-
ist mér að minnsta kosti, hann
var hættur að jórtra, og
munnurinn var samanbitinn,
svo að hann leit út eins og
strik. Eftir svipnum að dæma
hefði hann helzt viljað bíta
ungfrú Susskind.
En hann laut niður og þreif-
aði eftir buxnabrotinu, en ár-
angurlaust. Svo rak hann upp
hlátur.
Ég veit vel, að kímnigáfa er
ekki mín sterka hlið, en jafn-
vel tók ég eftir því, að þessa
stundina var erfitt að verjast
hlátri, ef litið var á ungfrú
Susskind á hnjánum á gólf-
inu.
Síðan sagði Ameríkaninn:
— Hver fjandinn er þetta, þið
haldið þó ekki, að ég hafi
gómað hann eða eitthvað þess
háttar?
Þegar slíku var slegið fram,
varð herra Regnier auðvitað
að bera á móti því. Hann stóð
upp af gólfmottunni og bað
viðskiptamanninn mjög kur-
teislega að ganga inn í skrif-
stofuna.
Þar (svo sagði hann síðar
frá) sagði hann manninum
hreinskilnislega, að þótt hon-
um dytti ekki eitt augnablik
í hug að gruna hann um þjófn-
að, yrði hann til öryggis að
ganga úr skugga um, að hring-
urinn hefði ekki festst neins
staðar í hrukku eða fellingu á
fötum hans.
Viðskiptamaðurinn k v a ð
hafa tekið þessu vinsamlega
og með skilningi, eða að
minnsta kosti virtist svo vera,
og hann háttaði án frekari
málalenginga frammi fyrir
Regnier og klæddi sig meira
að segja úr sokkum og skóm.
En hvergi fannst hringurinn.
Meðan enn stóð á leitinni
hjá okkur, kom annar við-
skiptamaður inn í búðina. Og
hver skyldi það liafa verið
nema stúlkan, sem ég hafði
séð fyrir tæpum tíu mínútum
skoða gluggann hjá líkkistu-
smiðnum. Ég hafði auðvitað
enga ástæðu til að undrast
þetta, en samt fannst mér
þetta vera kynleg tilviljun.
Nú, þegar hún var stödd svo
nærri mér, tók ég eftir ýmsu
smávegis, sem veitti sínar
upplýsingar; það var hárið og
hanzkarnir og handtaskan,
allt var þetta velkt að sjá, þótt
það væri ekki áberandi ó-
hreint. Þetta var þokkaleg
kona. Það er sjaldgæft að
nokkur komi inn í búðina,
sem yfirleitt er snjáður að
sjá, ef þér skiljið, hvað ég á
við, en ef það kemur fyrir,
þori ég að veðja tíu á móti
einum um það, að slíkt fólk
vill selja en ekki kaupa.
Stúlkan dró af sér hanzk-
ann, tók lítinn hlut, vafinn
innan í silkipappír, upp úr
tösku sinni og lagði hann á
borðið. (Ég tók strax eftir
fingrum hennar; þeir voru ó-
Framhald á bls. 7
Fullkomnasta . . . Úrvals aðbúð farþega
Lægsta flugfargjald til íslands
FljúgiB skemstu hringferöina til Reykjavikur viS
þvl lægsta ílugfargjaldi, sem fáanlegt er.
Hinar úviSjafnanlegu fjögra hreyfla Douglas
Skymaster vélar, er skandinaviskir flugmenn, sem
notiS hafa U. S. æfingar stjórna, veita hina
fullkomnustu flugferöatækni, þægindi og ávalt
lent á áætlunartlma. Þér njótiC ágætis máltíCa,
hallandi sæta og fyrsta flokks afgreiSslu ferSina
á enda.
Bein sambönd við alla Evrópu og Mið-Austurlönd.
Frekari upplýsingar og verð fargjalda
hjá ferðaskrifstofu yðar
ICELAfiDICpAIRLINES
ulAauzi
15 W««t 47th St., N. Y. 36. PL 7-8585