Lögberg - 11.04.1957, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 11. APRIL 1957
7
MINNINGARORÐ:
Jónas Marino Jónasson
—í DJÚPADAL —
I
Æskuvinur minn, góðan, góðan daginn
gefi þér sól á bak við dauðans ský!
Fregnin um lát þitt féll sem skriða’ á bæinn,
fyllti mitt 'hús með reiðarþrumu gný. —
Þú ert nú alheill sigldur yfir sæinn;
saknandi fagnar hjartað yfir því.
Æskuvinur minn, góðan, góðan daginn
gefi þér sól á bak við dauðans ský. —G. J. G.
Þótt nú sé komið á þriðja ár
síðan þessi æskuleikbróðir og
vinur minn kvaddi þennan
heim, vil ég nú minnast hans
með nokkrum orðum.
Jónas var fæddur 25 nóv.
1887 í litlu bjálkahreysi á
ba'kkanum gegnt Steinnesi við
íslendingafljót í Norður Nýja
Islandi. Foreldrar hans: Jónas
Thorsteinsson og Lilja Frið-
finnsdóttir, ættuð úr Skaga-
firði á Islandi, voru þá fyrir
skömmu komin til þessa lands,
og fluttist hann með þeim á
fyrsta ári á heimilisréttarland
föður síns, sem nefnt var í
Djúpadal í Geysis-byggð.
Flestum er kunnugt um
erfiðleika og stríð við efna-
leysi, veikindi, vegleysur og
illa borgaða atvinnu, sem
hinir fyrstu frumbyggjar, er
hér settust að, höfðu við að
etja — auk þess að vera fá-
kunnandi á hérlendar vinnu-
aðferðir og hérlent mál. — En
frumbyggjar þessir, þó fá-
tækir væru af heimsins auð
og fákunnandi á þessa lands
vísu, áttu þó yfir að ráða
öðrum fjársjóð, sem ekki varð
frá þeim tekinn og aldrei gekk
til þurðar, en það var — ár-
vekni, karlmennska, hug-
prýði, staðfesta og þolinmæði,
jafnt í meðlæti sem mótlæti.
Þar voru líka dyggðir svo
sem: trúmennska, orðheldni,
hreinlyndi, samúð og gest-
risni. En í útþrá þeirra bjó
óbilandi trú á guðlegan mátt
og þeim mætti var falin hver
líðandi stund, jafnt og fram-
tíðin öll.
1 þannig andrúmslofti ólst
Jónas upp ásamt systkinum
sínum, hjá ástríkum foreldr-
um í Djúpadal, og dafnaði vel,
andlega sem líkamlega, þrátt
fyrir það þótt hann kæmi al-
drei inn fyrir skóladyr, og
bókleg fræðsla væri bundin
C0PENHA6EN
Heimsins bezta
munntóbak
við, svo sem tveggja mánaða
tilsögn í lestri, skrift og reikn-
ingi hjá Oddi Guðmundssyni
(Akranes), sem þá bjó á
Bjarmalandi við Hnausa P.O.,
og kristindóms uppfræðslu
fyrir fermingu, auk þeirrar
fræðslu, er hann hlaut í föður-
húsum.
Eins og öll börnin í Djúpa-
dal, var Jónas snemma ötull,
trúr og ólatur til vinnu. Hann
mun hafa verið 15 ára, er hann
fór fyrst að heiman, réðist þá
til fiskiveiða á Winnipeg-
vatni og gerði þar sama verk
og þeir sem þroskaðir voru og
verkinu vanir. Um það leyti
munu eldri systkini Jónasar
hafa flutt úr föðurgarði til
þess að stofna sín eigin
heimili. Varð það þá eðlilega
hlutskipti hans, ásamt yngri
systkinunum að hjálpa til að
halda við heimilinu og byggja
upp bæinn. Að heimilisstörf-
um og þörfum vann hann
heima fyrir, þegar þéss var
þörf, en þess utan notaði 'hann
hvert tækifæri er gafst til úti-
vinnu, til arðs heimilinu,
ýmist á vatninu sem fiski-
maður og fiskflutningsmaður
eða á landi í viðarsögun,
þreskingu, við landmælingar
eða brautarvinnu eða hverja
aðra erfiðisvinnu. En að
hvaða verki sem hann vann
gekk hann með lipurð, verk-
lægni og ötulleik.
Jónas var gleðimaður og fús
að leggja sitt fram öðrum ti
skemmtunar. Innan ferm-
ingaraldurs sá ég og heyrði
hann með hljóðfæri í hönd-
um (harmoniku) spila hvert
danslagið eftir annað meðan
aðrir skemmtu sér við spil og
dans. Síðar eignaðist Jónas
fíólín og lærði að spila á það
eftir eyra, tilsagnarlaust; og
margoft heyrði ég dáðst að
því hvað tónarnir frá fiðlunni
hans væru mjúkir og hreinir
og hljómfallið jafnt og stillt.
Eflaust var hljómlistargáfa
honum í blóð borin, þótt tímar
og kringumstæður hömluðu
því að slík gáfa næði nokkr-
um þroska, því hann elskaði
söng og hljóðfæraslátt frá
barnæsku til æviloka, og var
það hans mesta yndi að taka
þátt í öllu slíku.
Jónas var líka félagslyndur
maður að upplagi og tók
drjúgan þátt í framförum öll-
um og byggðarmálum, studdi
kirkju- og safnaðarmál a::
fremsta megni; einnig fylgdi
hann fast fram samstarfs og
sameigna-félagsmálum e ð a
öðrum samtökum bænda, er
til þess mættu verða að bæta
tjör þeirra, sem á landbúnað-
inn treysta, sér og sínum til
ífsviðurværis.
Þann 24. júní 1920 kvæntist
Jónas Miss Evelyn Johnson,
sem nú lifir mann sinn; tóku
mu iþá við búi í Djúpadal og
bjuggu þar. Þar ólu þau upp
barnahópinn sinn, sem nú
harma ástríkan föður, er fyrir
íeimilið, móður þeirra og þau
sjálf vildi leggja í sölurnar
allt sitt starf, efni, þrótt og
líf — svo að þeim mætti ávalt
uða sem bezt.
Jónas var heiluhraustur
maður, er sjaldan varð mis-
dægurt. En síðla sumars árið
1954 fór hann að kvarta um
lasleika, tak í gegnum sig og
þrautir fyrir brjósti. Fór hann
þá til læknis og tók sér hvíld
frá störfum, en lá þó ekki
rúmfastur. Liðu svo nokkrir
dagar og virtist hann á bata-
vegi, jafnvel svo að hann hafði
sjálfur orð á því að sér væri
svo mikið að batna, að nú
myndi hann bráðum fara að
geta gert útiverkin; en seinna
þann sama dag, 2. nóvember
1954, er hann hvíldist í stól,
hné hann úr sæti sínu og var
þegar örendur.
Nú lifa Jónas ekkja, Evelyn
Guðrún, og börn þeirra hjóna:
Guðrún Valdína (Mrs. S.
Karvelson); Baldvin Marinó
(kvæntur Guðrúnu Einarson);
Jónas Thorsteinsson (ókvænt
ur); B j ö r g v i n (kvæntur
Barböru); Steingrímur
(kvæntur Elvu Ólafsson);
Beatrice Evelyn (Mrs. J. Jó-
hannsson); Jóhann Einar (ó-
kvæntur); Reymond Elvin
(skólapiltur). Ennfremur lifa
hann 14 barnabörn, fjögur
systkini: Jóhanna (Mrs. J.
Guttormsson). Unvald Óskar,
Una Friðný (Mrs. J. Pálsson),
Guðrún, og ein uppeldissystir,
Lillian Ruby (Mrs. G. B. Jó-
hannsson).
Jarðarförin fór fram frá
Djúpadalsheimilinu og Geysis
kirkju, að viðstöddu miklu
fjölmenni; var hann lagður til
hvíldar í Geysis-grafreit við
hlið foreldra sinna, er þar
hvíla. Tveir prestar stjórnuðu
útförinni þeir séra Sigurður
Ólafsson og séra Robert Jack.
í skilnaðarræðu séra Roberts
fórust honum orð á þessa leið:
„Þessi aldraði brautryðjandi í
Djúpadal átti yfir að ráða
hinum ágætustu eiginleikum,
gáfum og staðfestu, eflaust
var það arfur, sem honum
honum hafði hlotnast frá
föður sínum Jónasi og móður
sinni Lilju, sem bæði voru af
sterku íslenzku bergi brotin,
og af strang-heiðarlegum ætt-
stofni.“
Skylduliðið allt minnist
Jónasar með tregablöndnum
söknuði, en vinir og samferða-
fólk með hlýleik og þakklæti.
. P.
Drjúpir nú söngsins dís að þínu leiði
— dynur við eyra fallþung líkaböng —
blómaland hennar eitt er lagt í eyði,
yfir því blaktir fáni’ í hálfri stöng.
Þó er eins og mér hljómi úr bláu heiði
huggunarorð í þýðum gleðisöng.
Drjúpir nú söngsins dís að þínu leiði
dynur við eyra fallþung líkaböng.
-G. J. G.
Ókunn lönd:—HUNZA
OFAN úr hinum hrikalega
Karakómafjallgarði vest-
arlega fellur Hunzaáin eftir
þröngum dal milli gnæfandi
háfjallaraða. Dalurinn er
samnefndur ánni, — kallast
Hunza, og eins og dalurinn er
sérkennilegur, eru íbúar hans
það líka. Þetta er afskekktur
háfjalladalur, ef til vill- með
afskekktari afkimum á allri
jarðarkringlunni. Vegurinn
þangað er sjaldfarinn að-
komumönnum, torsóttur og
hættulegur, og fyrir þessar
sakir hefur fátt borizt út í
hinn stóra heim um náttúru-
far og líf manna og háttu í
Hunza.
Hunzaáin fellur í hið mikla
og fræga fljót Indus, rétt áður
en það beygir niður á sléttur
Vestur-Indlands g e g n u m
fjalladalina. Himalaja og
Tíbet er í suðaustri og austri,
hið kínverska Sinkiang í
norðri, og í vestri og norðri er
skammt til landamæra Afgan-
istan og Sovétríkjanna. í
vestri er einnig Hindu Kush-
fjallgarðurinn. — Næsta ná-
grenni Hunza er hrikalegur
Karakóram-fjallgarður, — og
nokkru austan við dalinn rísa
sumir af hæstu og stórkost-
legustu fjallatindum heims-
ins. Þar er Lamba Pahar eða
K2, næsthæsta fjall jarðar-
innar, 8610 m. yfir sjávarmál.
En þó að ekki sé til þeirra
farið, má sjá hengiflug og
svimháa tinda og brúnir fjall-
anna sem lykja um Hunza.
Fólkið, sem byggir Hunza
er bjartara á hörund og að
mörgu leyti betur að sér en
nágrannar þess ýmsir. Upp-
runi þess er dulinn í móðu for-
tíðarinnar, en einangrun um
aldaraðir hefur hjálpað því til
að varðveita og móta sérkenni
sín, þó að það telji aðeins um
25 þús. Það lifir á akuryrkju
og hefur notað leysingarvatn-
ið, sem hríslast í beljandi ám
og lækjum niður brattar fjalls
hlíðarnar til að vökva akur-
greinar og skákir, sem gerðar
hafa verið með stallamyndun
í dalbotninum og undirhlíðum
fjallanna. Jarðvegurinn er
grýttur og ræktunarstörf
erfið, en Hunzamenn láta það
ekki á sig fá, og standa framar
öðrum fjallabúum á þessum
slóðum í vinnutækni sinni.
Dalurinn er óvíða breiðari en
ein míla, svo að undirlendið
verður ódrjúgt til ræktunar.
Hunzamenn eru myndar-
legir menn með dökkt hár og
dökk augu, en hafa annars allt
útlit hvítra manna. Þeir klæð-
ast litskrúðugum fötum. Líf
þeirra er einfalt og frjálslegt.
Þeir njóta ekki sérlega margra
lystisemda, sem menningar-
þjóðir nútímans hafa vanið
sig á og þykja jafnvel ómiss-
andi. En þeir búa við ríkulegt
frelsi og friðsemd náttúru-
barnanna. Og þeir hafa verið
kallaðir heilsubezta fólk í
heimi. Þeir eru Múhameðs-
trúar og þóttu fyrrum her-
skáir, en eru nú orðir frið-
samir og eirnir nágrannar. —
Konur ganga þar ekki með
blæju fyrir andliti, og hafa að
kalla jafnrétti við karla.
Það er ef til vill nábýlið við
einhverja mestu fjallrisa jarð
arinnar, sem stuðlað hefur að
því að gera Hunzamenn
hrausta og trausta. Þeirra
þröngi dalur, þeirra litla ver-
öld nær frá Skjólsælum dal-
botni með hlýju loftslagi upp
í hrikahæðir fannkrýndra
fjalla. — Frá bæjardyrunum
hefur barnið útsýni til fjall-
risanna og það elst upp í þeim
gusti, sem stendur af hvass-
brýndum hengiflugum og
sundurtættum skriðjökul-
hrömmum. —S. H.
—Alþbl., 10. marz