Lögberg - 27.06.1957, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 27. JÚNÍ 1957
SIGURBJÖRN EINARSSON, prófessor:
REISN EÐA HRUN
i.
„RAUNVERULEGT frelsi,
eins og vér skiljum það orð,
getur ekki þrifizt án trúar.
Ef skorið er á rótina, visnar
blómið og deyr. Og rót lýð-
ræðisins, rót vorrar frjálsu
menningar, er trú vor á Guð,
á kristindóminn. Ef vér sker-
um á rótina, deyr blóm lýð-
ræðisins og menningarinnar.“
Þannig komst Ole Björn
Kraft, hinn kunni danski
stjórnmálamaður og fyrrver-
andi utanríkisráðherra, að
orði í ræðu á fundi Evrópu-
ráðsins í októbermánuði næst-
liðnum. Og hann sagði enn-
fremur:
„Þjóðir vorar sjá nauðsyn
nýrra lífernishátta. Sú tilfinn-
ing vex, að hinn andlegi
heimur sé ekki síður mikil-
vægur en hinn efnislegi og að
siðgæðisleg endurfæðing geti
ein bjargað Vesturlöndum.
Þetta er engin stjórnmála-
stefnuskrá. Það er eggjan til
hvers og eins að lifa lífinu
samkvæmt því, sem hann
veit réttast, að gera trúna að
lifandi krafti í lífi þjóða vorra.
Það er hægt að verja með
vopnum réttinn tíl þess að
velja sér þjóðskipulag, mann-
félagshugsjón. En það er ekki
mögulegt að berjast við hug-
sjón með vopnupn. Hugsjón
verður aldrei sigruð nema
með hærri hugsjón“.
Þessi orð eru ekki greind
hér vegna þess út af fyrir sig,
að þau eru athyglisverð. Ekki
heldur vegna þess, að þau eru
flutt af mætum manni á virðu
legum vettvangi. Það er í
sjálfu sér gott og blessað, en
þótt orð séu til alls fyrst, þá
vantar heiminn margt annað
fremur en að heyra meira eða
minna sjálfsagða hluti sagða
vel og réttilega á háum stöð-
um við hátíðleg tækifæri. *En
þessi hugvekja var ekki flutt
af neinu slíku tilefni, er krefð-
ist hennar sem tilbærilegrar
eða hagkvæmrar kurteisi.
Hún hefur að bakhjarli hug-
hvörf, sinnaskipti, sem ræðu-
maður hefur tekið, en þar er
aftur á bak við hreyfing, sem
hefur á undanförnum árum
farið víða um lönd, sáð áhriÞ
um sínum og náð margvísleg-
um ítökum.
Snemma á þessu ári var
íaldin ráðstefna í Strassborg
í sambandi við þing Evrópu-
ráðsins. Ráðstefnan var hald-
in að frumkvæði manna, sem
hafa skipað sér undir merki
þessarar hreyfingar og hana
sóttu stjórnmálamenn, þing-
menn og ráðherrar, frá níu
Evrópulöndum. í ályktun, sem
ráðstefnan sendi frá sér, segir
svo:
„Á þessum dimmu dögum
finnum vér þörfina á nýrri
birtu og nýjum stefnumiðum.
Oss er ljóst, að efnishyggjan
og sundrungin í Evrópu hafa
stuðlað að því að færa heim-
inn fram á brún glötunar. Að-
eins siðgæðisleg og, andleg
endurreisn í hjörtum þjóða
vorra getur skapað einingu.
Vér þörfnumst fyrirgefn-
ingar og hjálpar frá þjóðum,
sem hafa svo tíðum mátt fórna
blóði sínu, sveita og eigum
fyrir síngirni vora. Vér von-
um að fulltrúar þjóðanna í
Austurlöndum nær og einnig
í Afríku og Asíu vilji innan
skamms koma til fundar við
oss á nýjum grundvelli, svo
að vér getum saman gfert á-
ætlun um, hvernig einingu
verði til vegar komið, ný
stefna tekin og það lagfært,
sem aflaga hefur farið ....
I auðmýkt en vongóðir
strengjum vér þess heit að
vinna að siðgæðislegri og and-
legri endurfæðingu Evrópu.
Þetta er raunveruleg köllun
vor. Vér bjóðum mönnum frá
öllum þjóðum, sem eru sama
sinnis, að slást í lið með oss.“
Af þessari samþykkt er
Ijóst, að hér er eitthvað á ferð-
inni, sem vert er að gefa
gaum. Ýmislegt, sem kom
fram í umræðum þessarar
ráðstefnu, er einnig athyglis-
vert. Til að mynda þetta:
„Vér viljum læra að leita ekki
eftir hylli fólks néx veiða at-
kvæði, heldur reyna að veita
fólki í hvívetna heiðarleg
svör. Hér er ekki um það að
ræða, hvort þetta sé mögu-
legt, heldur hitt, hvort það sé
rétt.“
Hvað er hér á ferð? Ný
stjórnmálastefna? Ný trúar-
stefna? Hvorugt. Hér er hreyf-
ing á ferð, sem er ópólitísk en
telur sig eiga erindi við alla
stjórnmálaflokka jafnt og vill
snúa stjórnmálum samtíðar-
innar frá siðgæðislegu hlut-
leysi, sem hlýtur að verða sið-
leysi í reynd, til jákvæðrar
og róttækrar siðgæðisstefnu.
Og hún er í rauninni líka utan
allra trúarbragða, þótt hún
sé vaxin upp úr kristnum jarð
vegi og hafi þaðan boðskap
sinn. En hún telur, að fáein
mikilvæg grundvallaratriði
siðgæðislegrar lífsaðstöðu séu
eða megi verða öllum mönn-
um augljós sannindi, er mæli
fram með sér við samvizku
sérhvers manns, hverrar trú-
ar sem hann er.
II.
Upphafsmaður þessarar
hreyfingar og leiðtogi hennar
til þessa dags heftir Frank
Buchman. Hann er Banda-
ríkjamaður, svissneskur að
kyni, evangelísk-lútherskrar
trúar, nú kominn fast að átt-
ræðu.
H^nn gerðist ungur prestur
og gat feér mikið orð sem ó-
sérhlífinn, einbeittur áhuga-
maður og farsæll æskulýðs-
leiðtogi. Þegar hann var þrí-
tugur að aldri, varð hann fyrir
nýrri, gagntækri trúarreynslu.
Hann var þá á ferðalagi á
Englandi. Virtist honum hann
fá köllun til þess að hverfa
frá prestsstarfi sínu og há-
skólakennslu, sem hann hafði
einnig á hendi, og helg£fkrafta
sína næstu árin stúdentum
eingöngu og leitast við að
verða þeim til andlegrar
hjálpar. Út í þetta lagði hann
félaus og án allrar umhugsun-
ar um það, hvernig hann
mætti sjá sér farborða. Heims-
styrjöldinni fyrri var þá rétt
lokið og ungir háskólamenn,
sem komu heim frá vígvöll-
unum, höfðu margir beðið
andlegt tjón, voru vonsviknir,
bölsýnir, tortryggnir á allt og
alla, trúlausir. Eftir fá ár voru
áhrifin af starfi Buchmans,
sem hann hafði unnið alger-
lega í kyrrþey, orðin að hreif-
ingu, sem vakti athygli um
allan heim.
Árið 1928 voru nokkrir
Buchman-stúdentar á ferð í
Suður-Afríku og voru kallaðir
þar Oxford-hópurinn. Það
nafn festist síðan við hreyf-
ingu Buchmans og gekk hún
undir því um áratugar skeið
(Oxford Group Movement).
Veigur þeirra áhrifa, sem
borizt hafa frá Frank Buch-
man, er fólginn í fáeinum ein-
földum sannindum, en engan
veginn nýjum, en hann hefur
lifað þau á ferskan hátt og
með tilstyrk óvenjulega
sprungulausra heilinda tekizt
að gera þau persónulega sönn
og djúptæk í lífi fjölda
manna.
Fyrirgefning er frumstað-
reynd kristinnar trúar, fyrir-
gefning Guðs og friður við
hann, sem Guð býður að fyrrá
bragði sakir Krists. En þú
getur ekki þegið þetta né átt
það upp á það að vera ósáttur
við aðra menn. Missætti við
menn er merki þess, að þú ert
ósáttur við Guð.
Buchman lagði nýja áherzlu
á þessi atriði. Hann rifjaði
með ferskum hætti upp það,
sem gamla, íslenzka vísan
segir:
Hnossin geymum þessi þrenn',
það ríður á að muna,
frið við Guð og frið við menn,
frið við samvizkuna.
Fyrsta skilyrði innri friðar
og andlegrar heilsu yfirleitt
er, að skoðun Buchmans, að —
segja sjálfum sér stríð á
hendur. Horfast hispurslaust í
augu við bresti sína og brot og
segja upp griðum við slíkt í
eitt skipti fyrir öll. En það
þýðir, að menn verða að hætta
að reyna að dyljast fyrir öðr-
um. Hafir þú gert á hluta ein-
hvers manns, þá skaltu viður-
kenna það fyrir honum und-
anbragðalaust. Hafi annar
gert hluta þinn, skaltu leita
að því tilefni, sem þú kannt að
hafa gefið til til þess og biðja
fyrirgefningar á því. Finnir
þú ekkert tilefni hjá sjálfum
þér, þá skaltu eigi að síður
leita sambands við manninn,
tjá honum kalann, sem þú
berð í brjósti til hans og reyna
ekki að fegra þig né gera þig
betri en þú ert.
Buchman hefur bjargfasta
trú á því, að þessi háttur leiði
ævinlega til þess, að djúp
missættis, kulda, misskilnings,
haturs, sem myndast milli
manna, verði brúuð að nýju.
Hann segir, að hver, sem sýni
öðrum fullan, einlægan trún-
að, fái alltaf goldið í sömu
mynt aftur. Opinská einlægni
og hart sjálfdæmi fái enginn
óvinur staðizt. Hann telur það
hafa valdið mestu byltingunni
í fífi sínu, þegar hann reyndi
þessa aðferð.
Með því að kannast við sök
sína, brest eða brot, fyrir öðr-
um, gerir maður tvennt:
Styrkir sjálfan sig í því áformi
að hverfa að fullu frá villu
sinni, og hjálpa hinum til þess
að taka rétta ákvörðun. Þetta
er gamall og gildur, kristinn
sálgæzluvísdómur.
Siðgæðiskröfur kristindóms-
ins dregur Buchman saman í
fjögur meginboð: Fullkomin
einlægni (heiðarleiki), hrein-
leiki, óeigingirni, kærleiki. 1
ljósi þessara boða skyldi mað-
ur skoða líf sitt sí og æ og
keppa eftir því að gera þau að
veruleika í breytni sinni.
Til þess að það megi takast
er nauðsynlegt að hlusta
gaumgæfilega eftir rödd Guðs
í samvizkunni og hlýða henni
skilyrðislaust. Þetta er kvikan
í kenningu Buchmans. Hann
°g fylgismenn hans hafa ó-
brigðult traust á handleiðslu
Guðs, ef hlustað sé eftir raust
hans og farið eftir bendingum
hans. I þessu skyni leggja þeir
ríka áherzlu á að hafa „hljóða
stund“, einkum á ftiorgnana.
Hér er ekki um neina nýlundu
að ræða. Hallgrímur segir:
Árla dags alla morgna
við orð Guðs haltu ráð.
Jesús fór árla á fætur, löngu
fyrir dögun, og gekk út og fór
á óbyggðan stað og baðst fyrir
(Mark. 1, 33.) Og ennþá, mörg-
um öldum, fyrr, sagði spá-
maðurinn: Drottinn vekur á
hverjum morgni eyra mitt,
svo að ég taki eftir eins og
lærisveinar gjöra. (Jes. 51, 4.)
Bæn er ekki aðeins það að
tala við Guð, heldur að láta
Guð tala. Buchman og hans
menn vilja, að menn riti það
hjá sér, sem í hugann kemur
á hljóðum stundum. Bæði sé
það nauðsynlegt til þess að
manni gleymist ekki það, sem
samvizkan segir, þegar menn
skoða huga sinn, og til þess
að kynnast sjálfum sér.
Þá hefur það verið einkenni
þessarar hreyfingar frá byrj-
un, að menn halda hóp, nokkr-
ir saman, hittast iðulega, helzt
dag hvern, bera saman bækur .
sínar, opna hug sinn hver
fyrir öðrum og taka ákvarð-
anir. Því var hún kölluð „hóp-
hreyfing“, Group Movement,
framan af.
III.
Næstu árin fyrir síðustu
styrjöld fór hreyfing Buch-
mans víða og náði talsverðum
tökum, ekki sízt á Norður-
löndum, sérstaklega meðal
ATHYGLI!
KKN.VARAR — NEMEXDIR — BÓKSAIjAR
SKÓBAHJjRAÐA GJAIjDKKRAR
|
SKRA YFIR KENSLUBÆKUR
er nú hjá öllum kennurum og skóla-
héraða gjaldhéruSum í Manitoba.
NEMENDUR . . . VERIÐ VISSIR UM
aS hafa viS hendi allar kenslubækur
ySar, er skúlar hefjast, ásamt verSl
og nöfnum bókanna.
PANTIÐ BÆKUR YÐAR NÚ ÞEGAR
og komiS í veg fyrir vonbrigSi vegna
þurSar eSa dráttar.
FINNIÐ TIL METNAÐAR YFIR ÞVÍ AÐ HAFA
ALT TIL TAKS VIÐ SKÓLASETNINGU
Kennarinn greiðir götu ySar og bðk-
salinn hraðar afgreiðslu bókanna.
Vegna eigin þa-ginda . . . Kaupiö
b;ekurnar — strax!
THE MANITOBA TEXT BOOK BUREAU
146-148 NOTRE DAME AVE. EAST
WINNIPÐG 1, MAN.