Lögberg - 03.10.1957, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 3. OKTÓBER 1957
3
Fiskið yið
Auðugustu fiskimið heimsins
eru þax við land
Sumarið 1919 var mikill
Grænlandsáhugi meðal manna
í Reykjavík. Þá var haldinn
fjölmennur fundur í Iðnó um
það, að stofna fiskveiðafélag
til að stunda fiskveiðar við
Grænland. Fundargerð þessa
fundar hygg ég að enn sé til í
fórum mínum suður í Kaup-
mannahöfn. Nefnd var kosin
til að semja lög fyrir félagið
og hrinda málinu áleiðis. En
starf hennar hindraðist af því,
að sumir nefndarmenn vildu
beina fyrirtækinu í þá átt, að
veiða dýr á Austur-Grænlandi.
Mun þetta mál svo hafa fallið
niður, er eg var farinn af land-
inu.
Þess má geta, að 1919 höfðu
íslendingar enn ekki verið
sviftir þeirra gamla rétti að
sigla inn á firði á Grænlandi
og veiða þar uppi við fjörur,
en þar eru aflauppgrip mest á
Grænlandi, og hægust aðstað-
an til veiða. Þessum rétti
sviptu Danir oss með lögum
1925, og var þetta þá efalaust
brot á Sambandslögunum, ef
Grænland hefði verið danskt
land. En á land á Grænlandi
máttu íslendingar ekki stíga
fæti, og ekki verzla við Græn-
lendinga. Við því lá upptaka
skips og farms.
Við innanverða firði Vestur
Grænlands eru mikil logn og
blíða. Landið er baðað í sí-
felldu sólskini. Þarna fast við
land volgnar sjórinn fyrst af
landinu, og þarna hryggnir
þorskurinn og loðnan frá því
í apríl og fram í júní. Þarna
eru þá óskapleg uppgrip, eða
gætu verið, af stórþorski rétt
uppi við land. Og þótt hryggn
ingin sé á enda, er mikið af
stórþorski á þessum slóðum
allt sumarið og heldur sig í
velgjunni frammeð berginu.
En niðri í volga Gólfstraum-
sjónum fyrir neðan 100 faðma
dýpi, er í þessum f jörðum fullt
af svartspröku, luðu, karfa og
hlýra. Vís er fiskur á hvern
öngul á línu sem lagður er í
þessa firði.
En þótt mesta aflavonin við
Grænland væri þarna, er ekki
efi á því, að ef tekizt hefði að
koma íslenzku fiskiskipi af
stað til Grænlands 1920, hefðu
íslendingar enn orðið fyrstir
til að finna að nýju hið mikla
fiski á grunnunum við Vestur-
Grænland og á 130—150 faðma
dýpi í höllum þeirra, niðri í
volga sjónum.
Nú er viðurkennt, að auðug-
Grænland
ustu fiskimið heimsins séu við
Grænland, en þetta er ekki nýr
heldur gamall sannleikur.
Þetta hefur ætíð verið svo, og
byggist á kerfi hafstraumanna
við Grænland. Fram með aust-
urströnd Grænlands og norð-
ur með vesturströnd þess
rennur næst landi Pölstraum-
urinn, en utan við hann renn-
ur í sömu stefnu volgur Gólf-
straumssjór. Af því að volgur
sjór er þyngri en kaldur, flæð-
ir vogi sjórinn á 100 faðma
dýpi inn undir Pólstrauminn,
sem þannig er ekki nema 100
faðma djúpt vatnlag. Samspil
þessara strauma skapar ákjós-
anleg skilyrði fyrir hinar
lægri lífverur í sjónum við
Grænland, og þar með æti fyr-
ir fisk, sem þegar Pólstraums
sjórinn kólnar um of, færir sig
ofan í volga sjóinn á meira en
100 faðma dýpi.
Menn þurfa þvi ekki að ótt-
ast, að mokaflinn við Græn-
land sé aðeins stundar fyrir-
bæri. Þetta hefur ætið verið
svo. Á 19. öld fengu amerisku
flyðruveiðararnir golþorka á
haukalóðirnar sínar. Og þar
sem lúðan þarf 3" C. við botn
en þorskurinn að eins 2° C., er
ekki að efa, að góð lífsskilyrði
hafi verið fyrir þorkinn, þar
sem lúðan var. Á hvalveiða-
tímabilinu við Vestur-Græn-
land á 18. og 19. öld, var sjór-
inn við Grænland fullur af
þorski. Skip, sem komu til
Grænlands á 16. og 17. öld
fundu sjóinn fullan af þorski,
þar á meðal Martin Frobisher,
er sigldi fram með Grænlandi
1576 og dró þar á siglingunni á
ryðgaða öngla vitlausan gol-
þork rétt neðan við yfirborð
sjávarins. Þeir þurft.u ekki
annað en henda önglunum út,
svo á þeim stæði golþorskur.
Árið 1341 kom Grænlending
urinn síra ívar Bárðarson
heim til Grænlands í erindum
Hákonar Björgvinjar-biskups,
er var innheimtumaður páfa-
fjár, og má þá geta sér til um
erindi síra ívars. Vegabréf
það, sem Hákon biskup gaf
honum, er enn til, og sýnir
það, að honum er ætlað að ferð
ast miklu víðar en um kristnar
bændabyggðir Grænlands, og
það meðal heiðinna þjóða,
sem búast mátti við að legðu
hendfir á vígðan kirkjunnar
þjón og sendiboða biskups í
erindum páfa. Garðabiskups-
dæmi var þá orðið svo víðlent
á Grænlandi og í Vesturheimi,
að það tók 4 eða 5 ára að fara
Subscription Blank
COLUMBIA PRESS LTD.
303 Kennedy Street, Winnipeg 2
I enclose $.. for ....... subscription to the
Icelandic weekly, Lögberg.
NAME .....................................
ADDRESS ..................................
City..............................Zone....
um það allt. Ekki er efi á því
að síra ívar fór sjálfur þær 5
ferðir um Vesturheim, sem
Nicolas af Lynn segist hafa
farið með töfum, og að síra
fvar var sérlega vel kunnugt
um aflann við Markland, Vín-
land og Bjarney (Newfound-
land). Samt segir síra ívar í
Grænlandslýsing þeirri, er rit-
uð var að hans forsögn um
1360, að við Grænland sé —
“meira fiski en nokkurs staðar
annars.”
Það er með vissu hið mesta
hagsmunamál ísl. sjómanna,
útgerðarmanna, og allrar ís-
lenzku þjóðarinnar.
Jón Dúason
—Vísir 1. ágúst
PISTLAR
Framhald af bls. 2
staklings og alls fjöldans
miklu meira en oftast er hug-
leitt. Óbreyttu og ónefndu
hermennirnir vinna allar þær
styrjaldir, sem hershöfðingj-
unum eru þakkaðar. Og svo er
á öðrum sviðum, líkt og bezta
blómgresið er ekki hinn hái
punktur né hin litríku blóm,
heldur grasið sjálft, sem í hug-
um manna á sameiginlegt
nafn, þótt um margar teg-
undir sé að ræða. Meira að
sgeja hinar nýstárlegustu upp
götvanir, sem virðast koma
eins og leiftur úr ákveðinni
átt, verða hugsmíði ákveðins
manns, eiga rætur að rekja til
erfiðis margra manna. Sjálfur
uppfinningamaðurinn lýkur
aðeins við að leysa hnútinn,
eða rekur á smiðshöggið, þótt
hann hljóti frægðina.
Þessi skilningur og um-
hugsun er ekki aðeins öllum
til hvatningar og huggunar,
sem sitja undir árunum, eða
ryðja veginn, svo sem er um
alla framleiðendur og verka-
menn og fjölda annarra, —
hann varpar líka ljósi á þá
staðreynd, að allar þjóðir eiga
raunar með sér samfélagsbú,
og er mikið undir því komið,
að þær styðji hver aðra til
efnahagslegrar blómgunar og
menningarlegra framfara. Hitt
líka, að það er hin herfileg-
asta villa, enda beinasta and-
stæða kristindóms, að gera
heildina að nokkurs konar
guðlegri ófreskju, sem eigi
rétt til þess að ríkisvaldið
blóti einstaklingum að vild
sinni. Hver einstaklingur á
fyrst og fremst sinn rétt til
lífsins. Og í öðru lagi eru ein-
staklingarnir ekki aðeins
skapendur heildarinnar og því
henni meiri, heldur á einnig
samfélagið að réttu lagi að
vera þeim tæki til betra og
fegurra mannlífs.
Að þessu beinast líka þrá
og starf þegna þagnarinnar —
alls almennings. Þess vegna á
enginn einvaldi, engin stjórn
né neitt stjórnarfyrirkomulag
rétt til að fórna mannslífum,
eins og þegar völlur er sleg-
inn með sláttuvél. 1 raun
réttri er það hinn mesti harm-
leikur og öfuguggaháttur,
Business and Professional Cards
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAG ÍSLENDINGA 1 VESTURHEIMI
Forsetl: Dlt. RICHARD KIX’K
801 Lincoln Drive, Grand Forks, North Dakota.
Styrkið félagið með því að gerast meðlimir.
Ársgjald $2.00 — Tímarlt félagsins frítt.
Sendist til fjármálaritara:
MR. GUÐMANN I;EVY,
186 Lindsay Street, Winnipeg 9, Manitoba.
Minnist BETEL í erfðaskróm yðar SELKIRK METAL PRODUCTS ■ Reykháfar, öruggasta eldsvörn, og ávalt hreinir. Hitaeiningar- rör, ný uppfynding. Sparar eldl- við, heldur hita frá aö rjflka flt með reyknum.—Skriflð, slmið til KELLY SVEINSSON 625 WaU St. Wlnnlpeg Just North of Portage Ave. SUnset 3-3744 — SUnset 8-4481
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dlr. Keystone Fisheries Limited Wholesale Distributora of FRESH AND FROZEN FISH 60 Louise St. WHitehall 2-6227 S. O. BJERRING Canadian Stamp Co. RUBBER & METAL STAMPS ,,oT?E.tó?nsí?ss:A“ 324 SmUh SL Winnipeg WHltehall 2-4624
Van's Electric Ltd. 636 Sargenl Ave. Auíhorized Home Appliance Dealers GENERAL ELECTRIC — ADMIRAL McCLARY ELECTRIC — MOFFAT .SUnael 3-4890 A. S. BARDAL LTD. funeral HOME 843 Sherbrook Street Selur Ukkistur og annast um flt- farir. Allur fltbflnaður sá bezti. Stofnað 1894 SPruce 4-7474
PARKER, TALLIN. KRIST- JANSSON, PARKER AND MARTIN BARRISTERS — SOLICITORS Ben C. Parker. Q.C. (1910-1951) B. Stuart Parker, Clive K. Tallin, Q.C., A. F. Kristjansson, Hugh B. Parker, W. Steward Martin 5th n. Canadian Bank of Coittmerce Building, 389 Main Street Winnipeg 2, Man. WHltehall 2-3561 P. T. Guttormsson barrister, solicitor. NOTARY PUBLIC 474 Groln Exchonge Bldg. 167 Lombard Street Offlœ WHltehall 2-4829 Residence 43-3864
Thorvaldson. Eggertson, Bastin & Stringer Barristers and Solicitors 209 BANK OF NOVA SCOTIA Bldg. Portage and Garry St. WHitehall 2-8291 SPruce 4-7855 ESTIM£™j? J. M. Ingimundson Re-Rooflng — Asphalt Shlngles Insul-Bric Sidlng Vents Installed to Help EUminate Condensation 632 Simcoe St. Winnipeg, Man.
CANADIAN FISH PRODUCERS LTD. J. H. PAGE, Managing Director Wholesale Dlstributors of Fresh and Frozen Fish 311 CHAMBERS STREET Offlce: *e».: SPruce 4-7451 SPruce 2-3917 Muir's Drug Store Ltd. J. CLUBB FAMILY DRUGGIST SERVTNG THE WEST END FOB 27 YEABS SPruce 4-4422 EUJce A Home
S. A. Thorarinson Barrister and Bolicitor 2nd Floor Crown Trust Bldg. 364 MAIN ST. Office WHitehall 2-7051 Res.: 40-6488
FRÁ VINI
Dunwoody Saul Smith & Company Chartered Accountants WHilehall 2-2468 100 Prlncess St. Wlnnlpeg, Mmjl And offices «t: FORT WILLIAM - ÍCENORA FORT FRANCES - ATIKOKAN
THE MODEL FUR CO. D. MINUK, PROP. Fur Coats Made To Order. Repairing, Remodelling, Relining & Storing, and Sports Wear. TeL WHitehaU 2-6619 Res. JUstice 6-1961 304 Kennedy St. Winnipeg, Man.
The Business Clinic Anna Larusson Office at 207 Atlantic Ave. Phone JU 2-3648 Bookkeeping — Income Tax lnsurance
þegar stjórnendur hvar sem er, nota vald sitt til að leika almenning að vild sinni, í stað þess að sýna, að þeim ber að vera hinir æðstu þjónar allra hinna. —KIRKJURITIÐ — Pabbi, geta þjófar ekki verið heiðarlegir gagnvart hver öðrum? — Nei, drengur minn, þeir eru alveg eins og aðrir menn.
Dr. ROBERT BLACK Sérfræðingur I augna, eyrna, nef og hálssjúkdömum. 401 MHDICAI; arts bddg. Graham and Kennedy St. Offlce WHltehall 2-3861 Res.: 40-3794