Lögberg - 05.12.1957, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 5. DESEMBER 1957
3
Kielarskurðurinn
Áður en skipaskurðurinn,
sem kenndur er við Kiel, var
grafinn, urðu skip sem sigldu
milli Eystrasalts og Norður-
sjávar að sigla miklu lengri
leið en nú. Þau urðu að
sigla fyrir Jótlandsskaga
um Kattegat og dönsku
sundin. Allir þeir, sem höfðu
hagsmuna að gæta við flutn-
inga á þessari leið, höfðu mik-
inn áhuga fyrir því að gera
hana styttri. Kom þá auðvitað
til greina að tengja saman
með skurði hina djúpu flóa og
firði, sem skerast inn í Slés-
vík og Holsetaland, bæði frá
Norðursjó og Eystrasalti. —
Skipaskurður um Slésvík og
Holsetaland var búinn að vera
við líði í vitund fólksins ákaf-
lega lengi áður en hann var
gerður. Herma sagnir, að jafn-
vel fjárhirðar, sem sátu yfir
fé á heiðum úti hafi löngum
velt þessu máli fyrir sér.
Fyrir meira en þúsund árum
síðan var staður sem nefndist
Haithabu mikil flutningamið-
stöð milli Eystrasalts og
Norðursjávar hin smáu skip
voru í þá daga dregin upp á
þurrt land og „sett“ á hlunn-
um eða völturum að ánni
Treerre. Þar voru þau sett á
flot aftur og þaðan flutu þau
alla leið til Norðursjávar.
Þetta var ekki nein áhlaupa-
vinna og ekki heiglum hent,
en það borgaði sig þegar á allt
var litið. Flutningar á þessari
leið lögðust alveg niður með
tímanum, en draumurinn um
aðra og betri skipaleið á svip-
uðum slóðum var stöðugt við
líði. Langur tími leið þó þar
til sá draumur rættist, enda
er það alkunn staðreynd að
draumar eiga sér stundum
langan aldur. Um miðja 18.
öld var þörfin fyrir skipa-
skurð milli Eystrasalts og
Norðursjávar orðin mikil. Olli
þessu hin sífellt vaxandi
verzlun og viðskipti þjóða á
milli. Þetta varð til þess að
Eiderskurðurinn svonefndi
var gerður. Árið 1784 var hann
opnaður til umferðar. Þessf
skurður náði frá Holtenau við
Kielarfjörð vestur í Eiderfljót-
fram á 19- öld. Þá var hann
byrjaði við Kielarfjörðinn.
orðinn úreltur, því skipin fóru
alltaf stækkandi. Krafan um
dýpri og stærri skurð varð
háværari með hverjum degi,
þar til hafizt var handa. Árið
1877 var hornsteinn Kielar-
skurðarins lagður í Holtenau.
Næstu 8 ár unnu að meðaltali
sex þúsund menn að upp-
greftri hins nýja skurðar og
námu brott um tvö þúsund og
níu hundruð milljón tenings-
fet af jarðvegi. Hinn 20. júní
árið 1895 var skurðurinn opn-
aður til umferðar. Síðan hefir
hann verið í notkun allt árið,
helga daga sem rúmhelga.
Kielarskurðurinn byrjar á
sama stað og Eiderskurðurinn
Hann kom að góðum notum
Þaðan liggur hann í miklu
beinni stefnu en Eiderskurð-
urinn gerði þar til hann teng-
ist Eiderfljóti. Þaðan er far-
vegur fljótsins notaður þar
sem hægt er. Við Reedesburg
beygir Eiderfljót meira til
norðvesturs. Þar skilur á milli
skurðs og fljóts. Þaðan liggur
skurðurinn suðvestur á við
unz hann tengist Elbefljóti.
Við Brunsbeettel.
Skipin héldu nú áfram að
stækka með slíkum hraða að
eftir aðeins 12 ár var Kielar-
skurðurinn orðinn allsendis ó-
fullnægjandi. Árið 1907 hófst
vinna við stækkun Kielar-
skurðarins. Frá 1907 til 1914
grófu verkamenn upp um þrjú
þúsund og fimm hundruð
milljón fet af jarðvegi, en það
var sex hundruð milljón ten-
ingsfetum meira en upphaf-
lega var upp grafið. Þannig
er sá Kielarskurður sem nú er
við líði. Hann er 104 metra
breiður að ofan en 44 metra
breiður í botninn, 11 metra
djúpur og 98,7 kílómetra lang-
ur. Hann er hæfur til um-
ferðar flestum skipum. Um
tvenns konar hindranir er að
ræða- Brýrnar, sem eru 5, eru
138 fet frá jörðu og skip
stærri en sex þúsund lestir
þurfa að sæta lagi á sérstök-
um stöðum til að geta mætzt.
Hámarkshraði leyfður er 8,2
sjómílur. Lokur eru í skurðin-
um að austan og vestan. Sigl-
ing um skurðinn er auðveld,
en stöðugrar árvekni er þörf.
Öldugangur frá skipunum
mæðir á skurðbökkunum og
níðir þá niður smátt og smátt.
Stundum molna skörð í bakk-
ana. Við þau þarf að gera
strax. Uppmokstursskip hefir
það starf á hendi að hreinsa
skurðinn af alls kyns niður-
burði, en hann er æðimikill
frá dælustöðvunum og skurð-
bökkunum. Næstum sextíu og
þrjú þúsund skip fóru um
Kielarskurðinn árið 1955. Þau
voru samtals fimmtíu og sjö
milljónir smálesta að stærð og
fluttu fjörutíu og sex milljón-
ir smálesta af vörum. Kielar-
skurðurinn er opinn til um-
ferðar allt árið. Umferð um
hann er minni á veturna. Sigl-
ingar til hafna við Finnska
flóann og Botneska flóann
teppast þá þegar hafnirnar
lokast af lagís. Umferð um
Kielarskurðinn er venjulega
minnst um miðja vikuna, enda
er fimmtudagurinn oft nefnd-
ur sunnudagur lóðsanna. Þjóð
verjar notuðu Kielarskurðinn
fyrir herskipalægi. Skilyrðin
til þess voru hin ákjósanleg-
ustu, dýpi hentugt og svigrúm
nóg. Þar gat þýzki flotinn all-
ur legið við akkeri. Kielar-
skurðurinn er þýzkur skurð-
ur, en hann er notaður af skip-
um margra þjóða. Þetta gefur
honum alþjóðlegan blæ. Þess
vegna er hann oft nefndur
„siglingaleið þjóðanna“.
Þýtt: Grfmur Þorkelsson
—VÍKINGUR
G L E R
— harðara en stál
Bandarískur vísindamaður,
dr- S. Donald Stookey, hefir
fundið upp gler, sem nefnt er
‘pyroceram” og hefir marga
merkilega eiginleika. Það er
harðara en stál og tinna, létt-
ara en aluminíum og hefir
meira burðarmagn en ryðfrítt
stál. Það tekur minni breyt-
ingum við hita og kulda held-
ur en brenndur leir, þolir alls
konar sýrur og hefir ýmsa
aðra merkilega kosti, sem
þykja afar mikilsverðir á
þessari öld kjarnsprengja og
ráketta. Þess vegna er aðferð-
inni við framleiðslu þess hald-
ið stranglega leyndri, og er
hún eitt af hernaðarleyndar-
málum Bandaríkjanna. Það
eitt er vitað, að glerið er brætt
tvisvar sinnum og bætt í það
einhverjum efnum og notaðin
útbláir geislar til þess að gera
það svo sterkt, að það þolir
40,000 punda þunga á hvern
ferþumlung, án þess að brotna.
Auk þess getur það verið
hreint og tært eins og krystall.
En ótal tegundir er hægt að
framleiða af því, eftir því til
hvers á að nota það.
Talið er að þetta gler muni
vera ágæt í belgi flugvéla,
sem fara svo hratt að flest
önnur efni mundu bráðna
venga hitans sem verður af
mótstöðuafli loftsins. Nú þeg-
ar farið er að nota það í
brodda á flugskeytum og eld-
flaugum, er fara með mestum
hraða. Það hefir og sérstakan
einangrunar hæfileika gagn-
vart rafmagni, og vegna þess
mun nú unnt að fullkomna
mjög þau rafmagnstæki, sem
höfð eru í eldflaugum og
rákettum sem sendar eru upp
í háloftin. Jafnvel er nú farið
að tala um að senda rákettur
út fyrir gufuhvolf jarðar og
fá merkjasendingar frá þeim
um hvernig hagar til í ómælis-
geimnum. En það byggist á
þessari nýju uppgötvun.
Einn kost enn hefir þetta
merkilega gler og er hann
mjög mikils virði, að fram-
leiðsla þess er tiltölulega mjög
ódýr. Þess vegna er búist við
því að innan skamms verði
farið að nota sumar tegundir
þess í hluti til daglegra þarfa,
svo sem í pípur og teinunga
til styrktar sementssteypu. Og
ef til vill verður þess ekki
langt að bíða, að jafnvel
hamrar og sleggjur verði úr
gleri. —Lesb. Mbl.
TRÚLEYSI VELDUR . . .
Framhald af bls. 2
heillabraut, sem það er nú á,
er að það láti guð ráða. Sú
hugarfarsbreyting, sem til
þess þarf, verður að byrja á
heimilunum og síðan þroskast
í skólunum. Sú þjóð, sem leit-
ar fyrst guðsríkis og réttlætis
hans, á hamingjusama fram-
tíð í vændum.
(Útdráttur úr grein eftir
Emil Hinderborg)
—Lesb. Mbl.
Business and Professional Cards
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAG ÍSLENDINGA í VESTURHEIMI
Forsetl: DH. RICIIARD BECK
801 Lincoln Drive, Grand Forks, North Dakota.
Styrkið félagið með því að gerast meðllmir.
Ársgjald $2.00 — Tímarlt félagsins frítt.
Sendist til fjármdlaritara:
MR. GUÐMANN LEVY.
186 Lindsay Street, Winnipeg 9, Manitoba.
Minnist BETEL í erfðaskrám yðar SELKIRK METAL PRODUCTS Reykháfar, öruggasta eldsvörn, og ávalt hreinir. Hitaeiningar- rör, ný uppíynding. Sparar eldl- við, heldur hita frá aC rjúka út með reyknum.—SkrifiC, simið tll KELLY SVEINSSON 625 Wall St. Winnipeg Just North ot Portage Ave. SPruce 4-1634 — SPruce 4-1684
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir. Keystone Fisheries Limited Wholesale Distrlbutors of FRESH AND FROZEN FISH 60 Louise St. WHitehall 2-5227
S. O. BJERRING Canadian Stamp Co. RUBBER & METAL STAMPS NOTARY & CORPÖRATE SEALS CELLULOID BUTTONS 324 SmUh St- Winnipeg WHJtehall 2-4624
Van's Electric Ltd. 636 Sargent Ave. Authorized Home Appliance Dealers GENERAL ELECTRIC — ADMIRAL McCLARY ELECTRIC — MOFFAT SUnsel 3-4890 A. S. BARDAL LTD. FUNERAL HOME 843 Sherbrook Street Selur llkkistur og annast um flt- farir. Allur ötbúifaður sá beztl. StofnaC 1894 SPruce 4-7474
PARKER. TALLIN, KRIST- JANSSON, PARKER AND MARTIN BAKRISTF.KS — SOLICITORS Ben C. Parker. Q.C. (1910-1951) B. Stuart Parker, Clive K. Tallin, Q.C., A. F. Kristjansson, Hugh B. Parker, W. Steward Martin 5th fl. Canadian Bank of Commerce Building, 389 Main Street Winnipeg 2, Man. WHitehaU 2-35« P. T. Guttormsson BARRISTER, SOLICITOR, NOTARY PUBLIC 474 Graln Exchange Bldg. 147 Lombard Street Office WHitehaU 2-4829 Residence 43-3864

Thorvaldson, Eggertson, Bastin & Stringer Barristers and Solicitors 209 BANK OF NOVA SCOTIA Bldg. Portage and Garry St. WHitehall 2-8291 SPruce 4-7855 ESTIMATK FREE J. M. Ingimundson Re-Roofing — Asphalt Shingles Insul-Bric Sidlng Vents Installed to Help Eliminate Condensation 632 Simcoe St. Winnipeg, Man.
Muir's Drug Store Ltd. J. CLUBB FAMILY DRUGGIST SEBVING THE WEST END F(Mt 27 YEARS SPruce 4-4422 EUlce St Home
CANADIAN FISH 1 PRODUCERS LTD. J. H. PAGE, Managing Director Wholesale Distributors of Fresh and Frozen Fish 311 CHAMBERS STREET Office: Res.: SPruce 4-7451 SPruce 2-3917

S. A. Thorarinson Barrister and Solicitor 2nd Pl<M>r Crown Trust Bldg. 364 MAIN ST. Office WHitehall 2-7051 Res.: 40-6488
FRÁ VINI

Dunwoody Saul Smith & Company Chartered Accountants WHitehall 2-2468 10« Princess St. Wlnnipeg, Man. And offices at: FORT WILLIAM - KENORA FORT FRANCES - ATIKOKAN
THE MODEL FUR CO. D. MINUK, PROP. Fur Coats Made To Order. Repairing, Remodelling, Relining & Storing, and Sports Wear. Tel. WHitehaU 2-6619 Res. JUstice 6-1961 304 Kennedy St. Winnlpeg, Man.

The Business Clinic Anna Larusson Office at 207 Atlantic Ave. Phone JU 2-3548 Bookkeeping — Ineome Tax lnsurance

JAMES CROFT & SON Phone WH 2-5012 321 Garry St. — Wínnipeg 2 Icelandic Keeords Pianos & Organs Eílucational Music Musical Instruments
Dr. ROBERT BLACK SérfræBingur 1 augna, eyrna, nef og hálssjökdómum. 401 MFJHCAU AKTS HbDG, Graham and Kennedy St. Office WHitehall 2-3861 Res.: 40-3794
— „Ég keypti nýlega bók sem heitir „Hvernig á að vera skemmtilegur.“ — Já, en þú hefir greinilega ekki haft tíma til að lesa hana.