Lögberg - 05.03.1959, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 5. MARZ 1959
Lögberg
GeflB Ot hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
303 KENNEDT STREET, WINNIPEG 2, MANITOBA
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Manitoba
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Skrifstofustjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
“Liögberg” ls published by Qolumbia Press Limited,
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Manitoba, Canada
Printed by Columbia Printers
Authorized as Second Class Mail, Post Offlce Department, Ottawa
______ WHitehalI 3-9931
Erindi Valdimars Björnssonar
á lokafundi Þjóðræknisfélagsins, 25. febrúar 1959.
Það er jafnan uppi fótur og fit meðal landanna hér um
slóðir, þegar fréttist að Valdimar Björnsson sé væntanlegur
hingað norður til að flytja ræðu, enda er hann ekki einungis
mjög vinsæll heldur og með afbrigðum hressandi og skemmti-
legur ræðumaður. Tilefnið var fertugsafmæli Þjóðræknis-
félagsins og vitanlega var hvert sæti skipað í samkomu-
salnum þetta kveld.
Verða hér birtir nokkrir kaflar úr ræðu Valdimars, er hann
hóf þannig:
„Allt er fertugum fært.“ Svona komast landar að orði,
þegar þeir minnast bókafyrirsagnarinnar, “Life Begins at 40.”
Hughreysting felst í þeirri hugsun. Sem maður eða kona er
gott að finna sig kominn á blómaskeiðið. Þroski hefir náðst
eftir hálfgert fálm uppeldisáranna. Nú, virkilega, blasa starfs-
árin við. Mátuleg reynsla er fyrir hendi og má færa sér hana
í nyt í aðalframkvæmdum lífsferilsins. — Gildir hér sama
lögmál um félög og stofnanir? —
Lagði ræðumaður áherzlu á, að þegar mat væri lagt á
fjögurra tuga starf félagsins skyldi forðast oflof annars vegar,
en hins vegar sleggjudóma og óþarfa svartsýni.
Þá minntist Valdimar á, að hann hefði áður setið veizlu á
merkisafmæli Þjóðræknisfélagsins:
Það var 25 ára afmælis — og hvíldi yfir því ljómi fjar-
lægðarinnar — þess afls, sem gerir „mennina mikla og fjöllin
blá.“ Ég var á íslandi þá, árið 1944 — og var mér boðið af
forseta Sameinaðs þings, Gísla Sveinssyni, að taka þátt í
smáveizlu um kvöldið 21. febrúar á Hótel Borg í Reykjavík —
einmitt sama daginn sem hinn virðulegi fulltrúi íslands,
Sigurgeir heitin biskup, ‘flutti kveðjur sínar frá íslandi og
íslendingum hér í Winnipeg á 25. ársþinginu. Ég lýsi þessari
veizlu sem smáhófi, en sjálfsagt er að geta þess að þótt fá-
mennt hafi verið, þá var góðmennt! Forseti Þjóðræknisfélags-
ins á íslandi þá var með okkur — hinn góðkunni Árni G.
Eylands, og forstjórar og forsetar, fræðimenn og fram-
kvæmdamenn yfirleitt með! Við vorum þar einir sex fulltrúar
Vestur-íslendinga — menn sem voru í herþjónustu eða í
stjórnarþjónustu Bandaríkjanna á íslandi um þær mundir.
Mörg ykkar muna 25 ára afmæli félagsins eins og
það fór svo glæsilega fram hér í Winnipeg. Það sem hreif
mig mest í sambandi við hliðstætt tilhald í Reykjavík var
það, hve hátt landar heima skrá starf Þjóðræknisfélags okkar
hér í Vesturheimi. Maður verður ósjálfrátt montinn af því
að tilheyra slíkum félagsskap, bara með því að hlusta á lof-
ræðurnar og fylgjast með sigurvonum þeim, sem bundnar
eru við starf þess. Hér kemur fram þýðingarmikil uppörvun
okkur til handa. Við verður að reyna að verðskulda þetta lof
frá vinveittum og vongóðum löndum 'heima. Við verðum
að keppast við að vera vandanum vaxin.
Sumir á íslandi telja árangur þjóðræknisviðleitninnar hjá
okkur miklu meiri en raun ber vitni um. Aðrir gera minna
úr henni, óréttlátlega. Hjá enn öðrum skipa þekkingarleysi
og fáskifti öndvegið. En yfir höfuð er hver tilraun sem við
gerum hér virt að makleikum, og meira en svo.
Það má kannske til sanns vegar færa að tímaritið EDDA,
sem kom út á Akureyri í fyrra, undir ritstjórn Árna Bjarnar-
sonar, hafi hampað Vestur-lslendingum og þjóðræknisstarf-
semi þeirra fram úr öllu hófi. Stundum verða hillingar. Við
þekkjum okkur varla sjálfir í sumum þeim myndum, sem
speglast úr fjarlægðinni. Ei> hlýhugnum og hjálparviljanum
ber að fagna. —
Þá vitnaði ræðumaður í ýmissar greinar í ritinu EDDU
og lagði út af þeim:
Sumir landar, sem ég reifst við, eins og gerist og gengur,
þau fjögur ár, sem ég var heima á íslandi — stríðsárin, —
reyndu að stríða okkur Vestur-íslendingum á einu í sam-
bandi við stjórnmál íslands — sem voru okkur að sjálfsögðu
óviðkomandi — að maður fari alls ekki að vitna í ritninguna
um það sem er „óskiljanlegt og órannsakanlegt.“ Þeir sögðu
að við værum hreint og beint Framsóknarmenn í pólitík-
inni — að Jónas frá Hriflu hefði fetað í fótspor Leifs heppna
Bréf fró California
Corona Del Mar, 19 2 '59
Kæra vinkona:
Ég hef víst aldrei ávarpað
þig eina í bréfi fyrr, en mér
fannst ég verða að senda þér
nokkur huggunarorð eftir
frumhlaup Rósa vinar míns.
Ég er í eðli mínu mjög hlát-
urmildur, svo að þú getur get-
ið þér til um mína líðan síðan
þetta skeði.
Ég vissi það að vísu áður að
maðurinn var ákaflega við-
kvæmur fyrir heiðri sínum,
og hann áleit sig vera nokkurs
konar verndarengil kvenþjóð-
arinnar, en mér gat þó aldrei
dottið í hug, að það tæki jafn
lítið og þetta til að fella
kappann, — en ég kenni einna
mest í brjóst um saklausu
stúlkuna, sem dvelur í þessu
dvergahúsi, því að mér finnst
það afleitt að hún skuli bera
kinnroða mín vegna. En hver
þessi Jónatan er, get ég ekki
áttað mig á. En bíðum við,
hann á þó líklega ekki við
Jónatan gamla hómópata, sem
uppi var fyrir mörgum árum
síðan, og sem seldi svo sterka
Hoffmansdropa, að þeir voru
jafnvel hættulegir fyrir hesta.
En ég man að gömlu konun-
um fannst það hjartastyrkj-
andi að stinga upp í sig sykur-
mola, sem þær höfðu látið
einn eða tvo dropa drjúpa í.
Ég hef tekið lífinu með ró
um tíma, svo fréttir verða
fáar. Samt skrapp ég bæjar-
leið um daginn, fór 60 mílur
suður á Strönd til að heim-
sækja Björn Hjálmarsson og
hans góðu konu. Hafði ég
kynnzt þeim lítið eitt, er þau
bjuggu á landi nálægt Akra,
N. Dak. Þeim líður ágætlega,
og sama get ég sagt um aðra
landa hér sem ég þekki til.
Björn veiti mér þá ánægju,
sem ég met mest, sem var að
sýna mér land og gróður þar
í nánd. Það var eingöngu
landbúnaðar-land. Fyrst þeg-
ar ég leit það, komu mér í hug
orð Jónasar, er hann kvað:
Þar sem háir hólar hálfan
dalinn fylla o. s. frv. — enda
var mikið af landinu gráir
sandhólar, en að það bar
þennan lit allvíða kom til af
því að þar var þurrlendis-
búskapur og að bændur voru
orðnir 30 daga á eftir áætlun
með sáningu vegna hinna
miklu þurrka undanfarið; en
þar sem áveita var varð snögg
breyting, því þar var gróður
í fullum blóma. Mest fannst
mér bera á ávaxtagróðri þeim,
sem þeir kalla “Avacados.”
Avöxtur þessi er líkur perum
á að líta en er grænn á litinn.
Ég reyndi að borða hann einu
sinni, en það varð til þess
að það lá nærri að ég missti
lungun. Þeim sem venjast
honum líkar hann, enda mikið
af honum ræktað.
að því leyti til að hann væri nokkurs konar landkönnunar-
maður líka — að hann hefði „fundið“ Vestur-lslendinga, og
að síðan værum vér flokksbundnir menn í íslenzkri pólitík!
Tímarnir — og Tíminn — breytast, og mennirnir með! Við
erum ekkert flokksbundir út á við, þrátt fyrir vingjarnlegt
grín í þá átt. En við erum og eigum að vera þakktátir Jónasi
Jónssyni frá Hriflu fyrir áhuga hans á málum okkar síðan
hann heimsótti flestallar byggðir hér í Vesturheimi á meðan
hann dvaldi hér 1938. —
Þá las ræðumaður lokaþátt hinnar fögru greinar Jónasar.
Við erum Valdimar sammála um það, að bezta greinin í
EDDU er eftir „hinn glæsilega sendiherra íslands í Banda-
ríkjunum og Canada og víðar 1 þessari álfu, Thor Thors.
Vitnaði ræðumaður í marga kafla úr grein hans, meðal
annars:
„Tvennt tel ég einkum stuðla að viðhaldi íslenzkrar
tungu í Vesturheimi,“ segir hann. „Annað eru hinar íslenzku
kirkjur og safnaðarlíf fólksins . . . Hina máttarstoðina tel ég
vera íslenzku vikublöðin, Heimskringlu og Lögberg. Þau
hafa fært fólkinu um allar byggðir Vesturheims íslenzkt mál
og íslenzkar fréttir, frá íslandi og af fólkinu sjálfu vestra.
Þau hafa verið ómissandi tengiliður milli landanna og
verið þeim hvöt og uppörvun í baráttu þeirra og starfi. En
það er bezt að gera sér það ljóst, að bæði blöðin eiga í stöðug-
um og hættulegum fjárhagserfiðleikum . . . Einhver drýgsti
ig viðfeldnasti stuðningur, sem íslendingar gætu veitt þjóð-
ræknisbaráttunni vestan hafs er að styrkja íslenzku viku-
blöðin. Það geta einstaklingar beggja megin hafsins gert með
því að kaupa blöðin og greiða þau skilvíslega."
Ennfremur segir Thor: „Tímarit Þjóðræknisfélagsins er
einnig gagnmerkt rit, og ættum við heima að kaupa það meir.
Einnig útgáfa þess berst fjárhagslega í bökkum.“
Lokaorð í ræðu Valdimars Björnssonar, ríkisféhirðis,
voru þessi:
Þakklætisskuld okkar gagnvart stofnendum og frum-
herjum Þjóðræknisfélagsins er ómælandi. Viðhorfin hafa
breytzt á þessum árum en arfurinn dýrmæti breytist ekki.
Við verðum ætterni- okkar til skammar ef við köstum þeim
arfi á glæ. Þakklát Guði og góðum mönnum fyrir ómetanlegt
starf Þjóðræknisfélagsins um fjóra áratugi, — eigum við ekki
að heita því nú í þessum afmælisfagnaði að „allt er fertugum
fært“ — að við sníðum starf okkar við breytt viðhorf hútíðar
og framtíðar, en byggjum enn á „gömlum merg,“ á fjár-
sjóðum andans, sem hvorki mölur né ryð fá grandað?
Hæstu tré, sem ég sá þarna,
voru um 8—10 fet með stórum
dökkgrænum laufum og þar
sem ræktun þeirra var mest
breiddist yfir landið ein-
kennilega fagur blær. Einnig
var þar dálítið um “oranges”
rækt, og yfirleitt margskonar
trjá- og jurtagróður. Slétt-
lendisflákar sáust, en þeir
voru fremur smáir, enda lítið
um gripi þar. Tvö allstór kúa-
bú sá ég þó þarna. Bændabýli
eru mörg og ef dæma má eftir
útliti þeirra, þá ríkir þar vel-
líðan.
Um nóttina rigndi mikið og
boðaði það byrjun regntím-
ans, en þó er búist við minna
regni hér en í fyrra.
Á þingi og í blöðum eru tvö
mál mikið rædd. Vatnið, sem
er éin aðal lífæð strandarinn-
ar og sem verður að leiðast
norðan af strönd og hefir því
mikinn kostnað í för með sér,
en það sem mest er rætt um
í því sambandi er skipting
þess milli neytenda þannig að
hún verði sem sanngjörnust.
Umferðin er hitt málið, því að
hún eykst hraðar en hægt er
að leggja vegi, og stafar því
mikil hætta þar af.
San Joaquin dalurinn mun
vera gullkista landbúnaðar
hér. Ég var nýlega að athuga
skýrslur þaðan, og þá fyrst
varð ég þess var, hversu
geysileg framleiðsla er þar og
margbreytileg.
Nú er hugurinn farinn að
leita heim aftur, enda vor í
nánd, og vera má að við sjá-
umst á næsta sumri.
Berðu kæra kveðju mína til
þjóðræknisþingsins ásamt ósk
um hamingjuríkt starf.
Kær kveðjá til þín og manns
þíns. í friði.
Þinn einl.
H. Ólafsson
P. S. Þegar ég fæddist láðist
móður minni að skilja eftir
hjá mér skáldagáfuna, svo að
ekki gat ég svarað Rósa á
þann hátt. —H. Ó.
BETEL CAMPAICN
$250,000.00
Make your donations to the
"Betel" Campaign Fund,
123 Princess Street,
Winnipeg 2.