Kirkjublaðið - 01.11.1891, Blaðsíða 6

I
70
Þessi og því um lík lög eru rótin sem öll hin beztu lög
kirkjunnar eru runnin af og sverja sig í ætt við, — lög,
sem svo dásamlega lýsa hetjuhug jafnframt óbilugri ró-
semi og einfeldni trúaðs hjarta. Slík lög náðu mestri
fullkomnun, svo sem við mátti búast, um siðbótartímann;
16. öldin öll var sönn gullöld sálmalaganna og eigum vjer
allmörg þeirra í kirkjusöng vorum, en reyndar helzt til
fá og sum að óþörfu breytt. — Eptir það íór kirkju-
söngnum að hnigna; þá gat hann ekki lengur varizt áhrif-
um endurnýjunar- (Renæssance-) tímanna; þeir færðust
einnig yfir á kirkjusönginn, og spilltu einfeldni hans og
flestum kostum með viðhafnarskrúði sinu og ærslum (þó
finnnast einstöku ágæt lög frá 17. öld; hjá oss helzt: »Nú
gjaldi Guði þökk« og »0, minn Guð, jeg illa breytti«).
Þá varð píetistatíminn til þess að giöra illt verra. Hann
þjáðist þunglega af einhverri ákafri tilfinningarveiki sam-
fara innilegri náðarþrá. Að því leyti sem binum eldri
lögum var nú haldið, var mest um það hugsað, að gjöra
þau sem hátíðlegust, sem fjörlausust, tilbreytnislausust og
daufust, því þá urðu þau »hátíðlegust«, og að þessu leyti
tók skynsemistrúartíminn siðan trúlega i sama strenginn.
En þótt undarlegt sje, þá fór þegar á þeim tímum
að bera á því, að mönnum þótti þetta drungalega fjör-
leysi, sem í kirkjusönginn var komið, óþolanda, hvort sem
þeir hölluðust meira eða minna að skvnsemistrúnni, og
enn í dagkveðurhið samavið, jafnvellíka hjá þeim, sem
ekki trúa á neitt nema sjálfa sig. Það eru þeir sem líka
vilja allt rifa niður, ef þeir hafa ekki bygt það sjálfir.
Það er mjög epirtakanlegt, að allmörg hinna beztu,
gömlu og góðu sálmalaga, fyr og síðar, eiga uppruna
sinn að þakka hinum fornu alþýðukvæðum (Folkevisen),
eða rjettara sagt lögunum, sem við þau sköpuðust, og það
optast við kvæði veraldlegs efnis (t. d. Vor Guð er ætið
góður [= Innsbruck, ich muss dich lassen], Gæzkurikasti
græðari minn [= Wie schön leuchten die Áugelein], Heim-
ili vort og húsin með, 1 Jesú nafni r.ppsíá). Þessi lög
tóku að vísu flest meiri eða minni breytingum og þó opt-
ast furðanlega litlum, um leið og þau voru gjörð að
sálmalögum; þau voru, þar sem þess þótti þörf, löguð til