Sunnanfari - 01.09.1893, Blaðsíða 6

22
kynna sér slfkar greinir, jafnvel ekki þótt þeir séu
í nánd við ágæt bókasöfn, þvi ekkert bókasafn
kemst yfir að kaupa allar bækur og tímarit.
það er þá fyrst að segja höfundinum til lofs,
að hann hefir gjört víðreistara um Island en allur
fjöldinn af útlendíngum, sem fara um það. Elestir
ferðazt aðeins til þíngvalla, Geysis og Heklu, þykjast
svo þekkja þjóð og land út í yztu æsar, og
rita heilar bækur um ferð sína, þar sem hver
vitleysan og hvert axarskaptið gnæfir yfir annað,
ef svo má segja. Thompson fór fyrst til þíngvalla
og fanzt honum svo mikið til um landslagið þar,
að hann segir að það borgi sig, að fara kríngum
hálfan hnöttinn til að sjá Almannagjá. þaðan fór
hann austur að Geysi og Ideklu og upp á fjallið;
þótti honum sú ferð ervið og var heldur ekki svo
heppinn að njóta hins ágæta útsýnis, sem kvað
vera af Heklutindi, Nú fór hann norður Spreingi-
sand, og hætta fáir útlendíngar sér þá svaðilför og
þann óraveg, nema einstakir vísindamenn. Thomp-
son skoðaði Öslcju i krók og lcríng og segir að
hún sé svo stórkostleg, að hún muni hvergi eiga
sinn lika í heiminum; er það til merkis, að hann
tekur upp hinar hrikalegu fjallalýsíngar Byrons og
Miltons þar sem hann lýsir henni. Svo mun hann
hafa farið vestur sveitir og suður Grímstúngnaheiði
eða Sand, þvi hann getur þess að hann hafi komið
að Surtshelli. A þessu hringsóli hefir Thompson
séð mikinn hluta. af íslandi og sézt það bezt af
ferðasögu hans, því landslagslýsíngar eru víðast
keipréttar.
Aptur bregður fyrir ýmsum vilium þar sem hann
kemur við sögu landsins. Hann segir t. d. að
Eirikur rauði hafi fundið Vesturheim og er það
ófyrirgefanleg villa af Vesturheimsmanni. Eins er
það rángt, að meðan stóð á hernaði Napóleons
mikla hafi ekki komið skip til Islands í sex ár og
að faðir Jóns Sigurðssonar hafi verið fiskimaður,
því Sigurður faðir hans var prestur á Rafnseyri,
eins og kunnugt er. þetta eru helztu villurnar, en
tina mætti til ýmsar fleiri smávillur, ef það hefði
nokkra þýðingu.
Yfir höfuð að talaferThompson mjöghlýjumorð-
um um land og þjóð. Honum þykir landið fagurt en
þjóðin viðfeldin og greind. Hann hnýtir þó tals-
vert í einn mann, bónda sem býr nærri Geysi,
og er undarlegt hvernig ýmsir útlendíngar hafa
lagt hann i einelti. Hann tekur líka fram að fáar
íslenzkar konur séu friðar, en seinna dregur hann
talsvert úr snuprum þessum. það er annars kyn-
legt hve útlendingar eru á misjöfnu máli í þessu
efni. Sumir hefja kvennfólkið á íslandi upp til
skýjanna, en aðrir telja það allra kvenna ljótast.
Thompson þykir Reykjavik snotur bær og hrein-
legur, en ekki eru allir útlendíngar, sem hafa komið
þángað, á sama máli.
Svo lítur út sem höfundurinn hafi ekki komizt
i kynni við marga íslenzka menn, málsmetandi, en
honum liggur vel orð til þeirra sem hann hafði
kynni af, svo sem Jóni kaupmanni Vídalín, þorláki.
kaupmanni Johnsen og séra Oddi Gislasyni; kallar
hann hann spámann íslenzkra fiskimanna. Aðra
karlmenn talar hann ekki um sem nú eru á lífi,
svo nokkru nemi, nema landshöfðingjann og fylgdar-
menn sína; var Thompson harðánægður með þá.
Tveir þeirra sjást jafnvel á myndum hjá honum.
Islenzku nöfnin eru víða rétt og hér um bil
alstaðar minna afbökuð en annars tiðkast i útlend-
um ferðabókum. f>ó kallar höfundurinn þjórsá
þórsá.
Loksins má t geta þess, að lángt kvæði er í
ritgjörðinni um Island eptir höfundinn og seinast
er skýrsla um ferð Howells upp á Öræfajökul, því
hann var á ferðinni sama sumarið.
Margar myndir eru í ritgjörðinni frá Islandi
eptir ljósmyndum, sem Thompson sjálfur eða Howell
höfðu tekið og eru þær flestar ágætar. Meðal
annars er þar ágæt mynd af sauðataðshlaða i
Svartárkoti nyrðra, og man eg ekki eptir að eg
hafi séð þess háttar mynd fyrri, Einna bezt er
þó myndin af Thompson og fylgdarmanni hans þar
sem þeir á uppi á Spreingisandi. Enn eru í rit-
gjörðinni myndir af ýmsum islenzkum körlum og
konum og eykur það gyldi hennar talsvert. J>ar
er mynd af þorgrími Guðmundssen, sem er orðinn
nafnkunnur maður í útlöndum af þvi hve hann
hefir fylgt mörgum útlendum ferðamönnum um Is-
land. Myndin er þó ekki vel lik, því þorgrímur
er skellihlægjandi á henni. f>ar er góð mynd af
Jóni Sigurðssyni og kallar Thompson hann Rienzi
Islands. Enn eru þar myndir af þremur íslenzkum
konum og er það nýlunda. Að visu'eru myndir
af islenzkum konum i ýmsum ferðabókum til að
sýna búnínginn, bæði peysubúnínginn og faldbún-
inginn, en einginn veit, að jafnaði, hverjar þessar
konur eru. Hér er öðru máli að gegna, því hér
er tekið fram hverjar konurnar eru: frú Anna
Stephensen á Akureyri, frú María Hafstein á Odd-
eyri og úngfrú Olga Schiöth á Akureyri. Reyndar
er sagt í ritgjörðinni að seinasta myndin sé af
dóttur sýslumannsins á Akureyri en það er ekki
rétt. Loksins er mynd í bókinni af frú Vídalín,
konu Jóns kaupmanns Vídalins.
Að öllu samanlögðu er ferðasagan miklum
mun réttari og áreiðanlegri, en flestar ferðabækur,
sem komið hafa út um Island tíu seinustu árin,
enda má heita að þær séu einskis virði flestar,
þegar ferðabækur Labonne’s, Baumgartner’s og
Arthur’s Feddersens eru skildar undan, því rit
Schweitzer’s og Poestion’s um ísland eru ekki
verulegar ferðabækur. ó. D.
Elztu skáldsögur sem snerta Island á útlendum
málum.
I.
Fyrsta skáidsaga sem komið hefir á prent eptir
íslenzkan höfund mun vera »Grasaferðin« eptir