Sunnanfari - 01.01.1894, Qupperneq 5

53
Nú ungir niðjar ættarlandsins góða
f íslands nafni kveðjuoið þér færa,
því meðan lifir móðurtungan kæra
skal minnst þín verða og þinna fögru ljóða.
Sómi ertu þjóða
þinna beggja,
skáldkonan góða,
skylt er að leggja
laufblað eitt lítið
frá landi voru
í heiðurskrans þinn
á þessum degi.
Fr. Fr.
Prestleg huggun. I ofsaveðri því, sem geisaði
hér og um mikinn hluta Norðurálfunnar siðla í
Nóv. f. á. druknaði á einni nóttu fjöldi danskra
fiskimanna við Jótlands síðu; urðu þá margar
ekkjurnar og á annað hundrað föðurlausra barna.
Lík, þau sem í land rak, voru öll jörðuð á einum
degi og í senn, og geta að minsta kosti þeir Is-
lendingar, sem kunnugir eru fyrir Sandavörum og
staðið hafa opt að slikri athöfn,
getið því nærri, eins og annars
allir, sem nokkra mannlega tilfinn-
ingu hafa, hvilik harmastund það
muni hafi verið vandamönnum
þeirra, sem látnir voru. Ein stétt
manna var það samt, sem þóttu
ekki ærnir harmar þessara vesalinga,
en. það voru huggararnir sjálfir,
»innra trúarboðs« prestarnir, sem
kunnir eru sumir fyrir trúar svæsni
sína í Danmörku. Tveir af þessum
drottins þjónum héldu ræðu við
gröfina, og í staðinn fyrir að mæla
nokkrum huggunarorðum mokuðu
þeir úr sér ógnunum um dauða,
djöful og loganda helvíti fyrir sálir
hinna framliðnu yfir höfuð munað-
arleysingjunum, sem stóðu grát-
andi á grafarbakkanum, og rann á suma þeirra
ómegin, eins og ekki var að furða, að fá þá frétt
ofan á óumræðilega barma og söknuð, foreldrar að
synir þeirra, ekkjur að menn þeirra, börn að feður
þeirra hefðu farið beina leið til helvítis. Sumum
ekkjunum hefir legið við vitfirringu og aumingja
börn trúðu þessari svívirðingu. Eitt litið stúlkubarn
var spurt að, hvar hann pabbi þess væri. »í helvíti«,
svaraði aumingja barnið.
þess skal getið að józkir fiskimenn eru álitnir
einhverjir hinir atorkusömustu og vönduðustu menn
um alla Danmörk.
þakka má hamingjunni það, að svæsni »innra
trúarboðsins« danska hefir þó ekki enn þá náð til
íslands, og það erum vér sannfærðir um, að einginn
prestur á Islandi hefði getað vikið því af sér, sem
nú var talið.
það kann að vera, að það sé gott til að hræða
fáfróða með það fornkveðna:
O, maður, þeinktu um eilíft bál,
æ, hvað mun líða fordæmd sál!
Eilifar píslir aldrei þver,
eilíf helvitis pínan er.
En það á ekki alstaðar við.
Brynjólfur biskup ritar um barnaaga a ísiandi
og annað fleira.1)
Um það hverninn eður af hverju margur ósómi
upp vex hjá velfiestum í landi voru.
1. Að agaleysið er nú svo inngróið frá blautu
barnsbeini, að nálega má hver lifa sem hann er
vaxinn og verða ræður.
2. Ungdómuvinn, að eg þar upp á taki, venst
sjálfræði, þvi foreldrarnir (sumir) ala þann ósóma
upp i börnum með dálæti og eptirlæti, svo síðan
tjáir ei að að finna.
3. þá geð og sinni hins unga manns kemur
hinum öðrum lærimeisturum i hendur, sérgott og
sjálfsrátt vegna eptirmæla foreldranna, hverjir aldrei
nenna að ogþóa börnum sinum, nema vorkenna
þeim hverja heimskuna að handa-
máli; þessa linkind vill ungdóm-
urinn siðan hafa, slær á sig reiði-
svip, þegjandi fyrst í stað, brettir
brún og bregður grön, hversu lítið
sem ei fellur að skapi, En sem
finnur vöxt og viðgang koma til-
svör og afuryrði, síðan, sem augun
af sjá, kemur rógur og umlestur,
umkvörtun og kærumál fyrir áburð
og illindi, svo flestum leiðist eptir
á um að vanda, og þykir bezt
leikið að leiða hjá sér og láta
skeika að sköpum.
4. þetta heimafætt sjálfræði
vex upp sem tog i ullu, svo hver
þykist fullgóður fyrir sig að ráða
síðan og ei óskylt að babba framan
í sinn yfirmann, hversu góðan
ásetning sem hafa mætti til að leiðrétta einn og
annan ósóma, hvað ei leyfist í hvern tíma fyrir
duggupati undirmannanna: álíka og menn væri
komnir i sjávarvolk og vildi formaðurinn á eitt-
hvert hjálparráð hætta til fjörlausnar, því einséð
væri, að ei mætti við svo búið standa, ef þá hrini
hásetarnir hver i móti öðrum með snoggi og deil-
um kennandi hver öðrum sínar ófarir; hverninn
mætti því sama skipi borgið vera, sem að er rót
alls ills að menn vilja ekki réttum lögum hlýða,
fyrst ungir, síðan gamlir? þar næst veldur Ieti og
hirðuleysi yfirsagnarmannanna, sem aungu skeyta
hverninn fram fer, nema því eins sem horfir til
meina og armóðs, sem er að þeir loða og daðra
við sitt embætti og ka.ll með leiða og ógeði ár
frá ári.
5. það er nú helzt að sjá á hvorutveggja
bæði andlegra og veraldlegra. Prestarnir slúffra
‘) Eptir handritinu 196. 4to (bl. 160a—b) í safni Árna
Magnússonar (skr. c. 1700). Aptan við greinina stendur:
»þessa fyiirsögn rneina og M. Brynjólfst.
SlGURDUK HjÖRLEIFSSON,
fyrv. meðritstj. Sf., f, 13/B 1862.