Sunnanfari - 01.04.1902, Qupperneq 2

26'
eitt sinn í riti um »bina háskalegu stórbófa í
auðmanna stétt« :
Samvizkulausir féglæframenn, sem raka saman
auði með því að fleka náunga sinn, múta dóm-
urum og löggjöfum og verða loks frægir fyrir
auðsafn sitt, hafa verri áhrif á hugi hinnar upp-
vaxandi kynslóðar heldur en meðalmorðingi eða
stórbófi, af því að þeir ganga meir í augun og
hafa háskalegri áhrif á mannfélagið. Ekki er til
auðvirðilegri mannskepna í heirni en Ameríku-
maður, sem um ekkert hugsar annað en að
græða, virðir að vettugi sérhverja skyldu, smáir
sérhverja heiðvirða meginreglu, hirðir um ekkert
aonað en að safna sem mestum auði og verja
honum sem allraverst, hvortheldur ertil að umturna
verðmæti almennra verðbréfa, kippa fótum undan
nytsemdarfyrirtækjum sjálfum sér til hagsmuna,
eða láta syni sina eyða æfi i glæpsamlegu iðju-
leysi og hroðalegu svalli, eða kaupa hátt setta
bófa í mannfélaginu til að ganga að eiga dætur
sínar.
Sá hefir einurð á að segja löndum sínum til
synda þeirra 1
Stead segir, að hann sé samsuða af Gladstone,
Cecil Rhodes og 2 brezkum þjóðskörungum öðr-
um er hann til nefnir. Hann er eins þróttmikill og
Gladstone og ritfrjósemin jafnóþrjótandi í báðum
þeim. Andi hans heldur aldrei kyrru fyrir,
fremur en Gladstones gerði, og iðjuáhuginn er ó-
slökkvandi. Það er og líkt með þeim Gladstone,
að hann er eins og sjálfsögð og sífeld storm-
hvelsmiðja í hverri hreyfingu, er hann á þátt í.
En hann er minni friðarmaður en Gladstone.
Hann er ekki smeykur við að láta Bandaríkin
færa út kvíarnar og taka að sér ábyrgð á að sjá
farborða menningarminni þjóðum, hrinda þeim
áfram til meiri þjóðþrifa og auka þar með veg
og gengi Iands síns. Einn þeirra, er Stead seg-
ir að Roosevelt hafi sumt af, en John Burns,
verkmannapostulinn enski. Hann er óbilugur lýð-
valdssinni, eins og hann; honum er hverjum manni
sýnna um góða stjórn á misjöfnum mannsafnaði,
og hinn mesti hólmgönguberserkur verkmanna-
lýðsins í móti harðstjórnarofríki auðvaldsins.
Með slíkum kostum er skiljanlegt, að þorri
landslýðs í Bandaríkjum hugsi allgott til stjórnar
hitis nýja forseta síns og kalli það lán í óláni,
að illvirki morðingjans pólska, er réð McKinley
bana í haust er leið, varð til þess, að landið fekk
annan eins skörung yfir sig.
Stephan G. Stephansson.
Eftir
Guðm. Friðjónsson.
Y.
Engum manni, sem les kvæði Stephans, þarf
að dyljast, að hann er mentaður maður. En þar
með er ekki sagt, að hann sé taminn (dresserað-
ur). Þetta hefir jafnan fylgt íslendingum og
komið fram I ýmsurn myndum, í ólöghlýðni,
samtakaleysi, sundurlyndi, nábúakryt og sjálfræð-
is-þrá.
Eg heimta rúm og frelsi
sem vorið, hæ og hó
segir Stephan.
En þó að Stephan sé ekki taminn, þá á hann
þó ekki sammerkt við stóð né skríl. Hann er
áþekkur erninum, sem flýgur einn ofan við lands
lög og rétt. Slíkur íugl á ekki heima í borginni
né þéttbýlinu. Hann hlýtur að leita til fjallanna
og búa þar, búa hjá anda öræfanna, þar sem
rúmið og frelsið er takmarkalaust.
Innrætið, sem þessi heimtufrekja er sprottin
frá, er vafalaust náskylt víkingsándanum forna,
sem olli því, að Island var bygt. En hann er
þó ekki hergjarn eða blóðþyrstur, óskar ekki eft-
ir því, að hernema ambáttir, né gera strandhögg
hjá kotbændunum.
Stephan vill berjast, vill gerast sjálfboðaliði,
til þess að styðja frelsi Búa. Það sést á þessu
kvæðis-upphafi um Búa-styrjöldina:
Mér finst minn andi espast við
að eiga sjálfgeymt fó og blóð
er betri málstað brestur lið;
— en bíðum! eg á orð og ljóð.
Og verði þau í þetta siun
að þyngsta krafti hugarmóðs,
að brennimarki á Kains kinn,
að klögun Abels dauðablóðs,
— að vofu, er illspá æpa skal
að Englending frá Búa-val.