Öldin - 01.02.1894, Page 3

ÖLDIN.
19
lega við l&tna frændur sína og vini, en að
grafa þá niður 1 jörðina, eins og Gyðingar
gerðu, og sem kristna tríiin heflr tekið ett-
ir þeim. Þar við bættist og rúmleysi í
kyrkjugörðum, svo að varla var kostur á
bletti til að hola niður líki, þótt fé væri í
boði. Þetta alltsaman kom íótunum undir
líkbrennsluna. — En hún hefir átt við
ramman reip að draga, eins og margt ann-
að, þar sem er vanafesta og hindurvitni og
vanþckking. Ýmsir merkir andlegrar
stéttar menn urðu þegai málinu fylgjandi,
en meiri hlutinn telur það þó andstætt trú-
arbrögðunum og óþarfa brjál. Það voru
þó ýms dæmi, sem núðu nauðsyninni svo
hlífðarlaust í nasir mönnum, að móti þeim
varð eigi gengið. Það var t. d. í Parísar-
borg kyrkjugarður einn, sem andaði svo ó-
hollu inn í kjallarana undir húsunum í
kring, að þar var lífshætta fyrir menn að
vera, og eins urðu allar sóttir mildu ólmari
þar í kring en annarstaðar. Það varð því
að leggja kyrkjugarðinn niður. Af líkum
ástæðum var í hitteðfyrra lagður niður
kyrkjugarðnr einn í Neapel á Ítalíu. í öll-
um stórborgum bæði í Norðurálfu og Iiér er
alment hætt við að grafa lík í kyrkjugörð-
um inni i bæjunum, heldur eru líkin ná-
lega hvervetna flutt langar leiðir út úr
borgunum og grafin á bersvæði, sem lengst
frá allri bygð. Það er sannarlega eigi að
eins gert af sparsemi, af því að grafreitur-
inn mundi verða of dýrkeyptur inni í borg-
um, heldur einmitt til þess, að verja mcnn
fyrir þeirri óliollustu, er rotnun líka hlýtur
ávalt að hafa í fdr með sér.' Það mætti
nefna óteljandi dæmi, sem vitna nógu snjall-
róma um óliollustu kyrkjugarða, en þð eru
þeir margir, sem enn eigi hafa viljað láta
sannfærast; telja þeir þetta einstök dæmi,
sem eigi vitni neitt móti öllum hinum grú-
anum af kyrkjugörðum, sem engin óholl-
usta er af, enda þótt þeir liggi í þéttbygð-
ustu pörtum stérbæja. Það er nú að vísu
oft svo, að óhollustan er kannske minst í
kyrkjugörðunum sjálfum, en getur vel ver-
ið stórmikil langar leiðir frá þeim, en átt
þó einmitt rót sína að rekja til þeirra, og
þó flutzt með því vatni, sem seitlar bæði í'
jörðinni og á henni, og er þá oft afar kostn-
aðarsamt að sanna slíkt, en þetta heflr þó
oft verið gert. En þeirrar eftirleitni gerist
heldur eigi svo brýn þörf, því að í þessu til-
liti nægir að vitna til rannsókna hins heims-
fræga vísindamanns, Pasteurs, í Parísar-
borg, sem hann heflr gert um miltisbrands
sóttfræ. Miltisbrandur þaut upp á Frakk-
landi á ýmsum stöðum, þar sem eigi hafði
orðið hans vart mörgum árum saman.
Pasteur fann þá, að ánamaðkamir báru
miltisbrands-sóttfræin utan á sér upp úr
jörðunni á þeim stöðum, þar sem miltis-
brandsdauð dýr höfðu verið grafln niður
mörgum árum áður, og kom þá í Ijðs, að
sóttfræin þrifust þar, jukust og margföld-
uðust um langan tíma eftir að þau höfðu
drepið skepnumar og verið grafln niður
með þeim, og skriðu svo á ánamöðkunum
upp í dagsljósið, til að drepa á ný.
Það er eigi ósennilegt, að svo sé með
fleiri sóttir, og þeirra uppþot, og um gulu-
drepsóttina í heitu löndunnm þykjast menn
þess fullvissir, að liún komi upp á sama
hátt, og því er öll stund lögð á, að brenna
lík manna, sem úr henni andast, og þann
veg eyða sóttfræum hennar með öllu.
Það virðast því næg rök vera fyrir því,
að sóttir komi bæði í menn og skepnur við
það, að sóttfræið kemur lifandi úr rotnuð-
um líkömum. þegar við þeim er hreyft, og
þetta hafa læknar sannað með mýmörgum
dæmum, þar sem sóttir hafa vaknað upp á
ný á þeim stöðum, sem þær herjuðu fyrir
mörgum áram, einmitt við það, að grafið
var á ný í sama blettinn og áður hafði ver-
ið. Það er því aldrei hættulaust að hreyfa
við gröfum sóttdauðra manna, þó þeir séu
dánir fyrir löngu, og bágt að vita, á hverju
augnabliki að hættan dynur yfir frá kyrkju-
görðunum, þar sem ótölulegar miliónir af
þessum sóttfræum lifa og ríkja, tilbúin að
koma upp og drepa á ný. Þau koma upp
sjálf, ormarnir flytja þau, vatnið flytur þau
og margoft með sör, og það má með sanni