Kvennablaðið - 31.07.1918, Blaðsíða 3

KVENNABLAÐIÐ
51
mjúkt á þeim, það var eins og hún hagræddi
börnum. Þarna stóð stóll og var það auð-
sjáanlega sæti hennar.
»Hvernig stóð nú á því að þér fóruð að
byrja á að planta trjám« spurði ég hana.
Pað kom svo fallegur glampi í brúnu
augun: »Mig langaði svo til þess að sitja
í laufskála«, sagði hún. »Þarna er að
koma annar til«, bætti hún við glaðlega,
»hann verður stærri og rýmri«. Þar stóð
annar hringur af hríslum, sem komnar
voru vel á veg. — Gaman væri að sjá
hvað mikið þeim hefir farið fram á þess-
um seinustu árum.
í garðinum voru tvö beð af jarðarberj-
um. Guðbjörg sýndi okkur þau með móð-
urlegri ánægju. »Fyrir þremur árum síðan
sótti ég tvær jarðarberjaplöntur inn á Þórs-
mörk og reiddi þær í vasa mínum yfir
vötnin. Þetta er nú orðið úr þeim«, sagði
hún. Þau voru svo falleg þessi beð —
hvít af blómum. Hún vildi endilega gefa
okkur nokkur að skilnaði. Við sögðum að
það væri synd að slíta þau upp en hún
vildi ekki heyra það nefnt. »Það verður j
drýgst, sem flestir fá af«, sagði hún. —
Garðurinn liggur hátt en nýtur skjóls af
hlíðinni gegn norðanátt. Útsýn er þaðan
ljómandi fögur. Eyjafjallajökull blasir þar
við skínandi hvitur, og ber við birkihrísl-
urnar og reynitrén. Langt fyrir neðan
rennur Þverá, dutlungafull og þverúðug og
sleikir engjarnar með sinni skaðvænu
tnngu, brýtur upp gróðurinn og ber með
sér sand og auðn. En garðurinn stendur
þarna svo broshýr og hróðugur. Honum
getur áin ekki grandað.
Tvær konuhendur, sem höfðu mörgu öðru
að sinna, unnu þetta verk á skömmum tíma.
Hver veit hvað samhentir kraftar geta orkað?
Skeð getur að mannshöndinni kunni að
takast að reisa rönd við sjálfri Þverá og
girða fyrir spillvirki hennar í framtíðinni.
L.
Alþýðueldhúsin.
Upphaf þeirra og tilgan-gur fyr og nú.
Þegar talað hefir verið um alþýðueld-
hús hér á landi í hlöðum og ræðum, þá
hafa menn álitið, að þar væri um alveg
nýtt dýrtíðarfyrirkomulag að ræða, sem
eiginlega væri fátækrahjálp. Það hefir ef-
laust vakað fyrir þeim, sem skrifað hafa
í blöðin móti því, að send yrði kona eða
karl til útlanda, til að kynna sér rekstur
og fyrirkomulag þessara stofnana. Þeir
hafa auðsjáanlega álitið, að ekki þyrfti að
vanda skírn fátækra manna börnum, og
mat handa þessu fólki þyrfti ekki neina
kunnáttu til að búa til og sjá um.
En þetta er hinn mesti misskilningur.
Fyrst og fremst eru þessi eldhús engin
fátækrastofnun. Maturinn úr þeim er ætl-
aður hverjum, sem vill kaupa. Auðvitað
eru þau eldhús, sem nú hafa verið sett á
fót síðustu árin, dýrtíðarráðstöfun. En í
Danmörku hefir það ekki verið matar-
skortur, sem hefir hrundið þeim af stað,
heldur eldsneytisskortur. Til þess að spara
eldsneyti við miðdagsmatreiðsluna handa
t. d. 1000—2000 Ijölskyldum fundu menn
út að elda handa þeim i einu lagi. Á þann
hátt yrði maturinn líka ódýrari. En svo
varð hann líka að vera svo góður, að
hann væri jafngóður heimagerða matnum,
og svo ódýr, að það borgaði sig ekki að
eiga við hann heima, þar sem fátt heim-
ilisfólk var.
En alþýðueldhúsin eru alls ekki nýtt
fyrirkomulag. Þau eru þýzk að uppruna
og voru fyrst sett á fót 1866, þegar stríðið
var milli Prússlands og Austurríkis. Þá
var það, að ágætiskonu einni, sem alkunn
hefir síðar orðið, frú Linu Morgenstern,
lcom til hugar að stofna alþýðueldhús í
Berlín, til þess að draga úr bágindunum
og sulti fátækasta fólksins. Án þess að
láta það fá á sig, þótt bæjarstjórn og
aðrir meklarmenn vildu ekkert um þetta
heyra, tókst henni að fá fólk til að fá
áhuga fyrir þessu máli. Rudolf Virchow