Kvennablaðið - 31.07.1918, Blaðsíða 5

KVENNABLAÐIÐ
53
breytilegur, og um 50 réttir voru tilbúnir
þar auk ávaxta alls konar og nýrra mat-
jurtarétta.
Læknar og heilbrigðisstjórar tóku að
sér að rannsaka efnafræðilegt gildi matar-
ins og hvaða skilyrði hann yrði að upp-
fylla. Heilbrigðisráðið dr. Blaschko og
tveir aðrir sérfræðingar gerðu þessar kröf-
ur tii fæðunnar:
1. Næringarefnin í fæðunni verða að vera
i réttu hlutfalli við, hvað hún er mikil.
2. Fæðan verður að vera góð og sérstak-
lega vel og smekklega tilbúin og fram-
reidd.
3. Hún uerður að vera hœfilega heit.
4. Að vöxtunum til skal hver skamtur vera
nœgilegur til að seðja matargestina.
5. Maturinn skal vera hæfilega breytilegur.
6. Hann skal vera gerður eftir smekk þeirra,
sem eiga að eta hann.
7. Verðið á fæðunni skal vera miðað við
e/nahag þeirra, sem neyta hennar.
Eftir skýrslum þeim, sem dr. Blaschko
gaf um þessar rannsóknir sinar, kom það
í ljós, að matur alþýðueldhúsanna full-
nægði þessum skilyrðum. Enda hafa síð-
ari alþýðueldhús tekið þessar reglur sér til
fyrirmyndar. Að eins hefir feitin verið
aukin, því að á neyðartímum vantar hana
oft tilfinnanlega, en lagast, þegar ástæð-
urnar batna. í þessu efni hafa Berlínar-
eldhúsin líka verið brautryðjendur, því að
viðast annars staðar hefir feitarleysið verið
lilfinnanlegt í alþýðueldhúsunum og verið
aðalgallinn við þau. Fullur miðdagsmatur
kostaði 2272 eyri og hálfur skamtur 1372
eyri, mjólkurkanna (F/2 peli) eða 1 bolli
af kaffi kostaði 47* eyri. Og þótt öll mat-
arefni hækkuðu mjög í verði, þá hélzt
þetta verð óbreylt.
Þótt maturinn væri svona ódýr, þá voru
hálfskamtarnir sexfalt meira eftirsóttir en
lieilskamtarnir, sem sýndi, að fólkið hafði
ekki efni á að kaupa dýrari mat, þótt
skamlurinn Væri ekki nægur.
Eftir reynslu þýzku alþýðueldhúsanna
voru þau mesl notuð á venjulegum tim-
um af miðaldra verkamönnum, en minna
af konum og ungum mönnum, stundum
líka af iðnaðarmönnum og fátækum stú-
dentum og listamönnum. Matinn, sem
sóttur er í eldhúsin, nota helzt efnaminni
iðnaðarmenn og lægra launaðir embættis-
menn.
Reynslan hefir sýnt, að öll alþýðueld-
hús geta ekki þrifist, t. d. hefir eilt verið
sett á fót í allra fátækasta hluta Berlínar,
þar sem aumasti lýðurinn býr. En þar
hefir eldhúsið litið verið notað, fólkið
hefir ekki haft efni á að eta þenna ódýra
mat. Ef til vill fara menn þar líka heldur
með siðustu aurana á bjórhallirnar, eða
láta þá fyrir spíritus annarstaðar. Aftur
eykst aðsóknin venjulega á dýrtíðar- og
harðæristímum, jafnvel hjá vel sjálfbjarga
fólki.
Athugavert við Berlínar-eldhúsin var hin
mikla nákvæmni í öllum rekstrinum og
útreikningum. Hver einasti liður er ná-
kvæmlega útreiknaður og veginn. Ekkert
er gert af handahófi. T. d. var árskostn-
aður við öll 15 eldhúsin 300,000 mörk, og
samtals í 25 ár hefir það þá verið 6,723,-
941 m. Á þessum tima hafa tekjurnar
verið 95,280 m. fram yfir kostnaðinn, eða
hér um bil 4000 m. árlega. Og sá ágóði
var alveg fenginn með því að nota hverja
ögn af úrgangi frá matnum, t. d. útsoðin
bein úr kjöti og fiski, kartöflu- og gul-
rófuhýði, vatnið, sem kartöflurnar eru
þvegnar úr o. s. frv. Alt slíkt er selt til
skepnufóðurs, og fyrir það hefir árlega
fengist 3,000—4,000 mörk. (Frh.).
Sitt af hverju.
Hússtjórnar-ráðunautar,
í Noregi og Sviþjóð hafa verið gcrðar til-
raunir með að senda hússtjórnar-ráðunauta
víðsvegar um landið upp á ríkisins kostnað, til
pess að leiðbeina húsmæðrunum í öllu, sem
lýtur að liagsýnni heimilisfærslu og einkum að
sparsamlegri, en þó nærandi matreiðslu. Pessi
dýrtíðarráðstöfun hefir orðið mjög vinsæl í
þessum löndum og þótt gefast mjög vel. Hafa