Dagskrá - 28.11.1896, Blaðsíða 1

15 34-35. Reykjavík, laugardaginn 28. nóvember. 1 896.
Útlendar frjettir.
Kaupmanahöfn 5. nóv. 1895.
Danmörk. Þingið kom saman eins og lög gjöra
ráð fyrir fyrsta mánudag í októbermánuði. Stjórnin á
í byrjun þings að leggja fyrir Fólksþingið frumvarp til
fjárlaga fyrir næsta ár, og er þá þegar hafin fyrsta um-
ræða um fjárlögin; það er þó minnst rætt um fjárlögin
sjálf, en aptur á móti um almennar stjórnarhorfur, og
ýmislegt annað er þingmenn bera fyrir brjósti. Fór nú
um þá umræðu sem vandi er til, að þingmenn lögðu
spurningar fyrir ráðaneytið um ýms mál, settu ofan í
við það, fyrir aðgjörðir þess eða aðgjörðaleysi í öðrum
málum, og þar fram eptir götunum. Einnig töluðumenn
um almenn stjórnmál og stjórnarhorfur, samvinnu milli
stjórnarinnar og flokkanna á þinginu og fleira þess kyns.
Er helst að geta ummæla þeirra Christensen Stadil’s og
stórkaupmanns Hage’s, sem nú eru helstir foringjar
vinstrimanna í Fólksþingiuu. Hage lagði áherslu á það
að menn vissu ekkert með vissu um stefnu ráðaneytis-
ins í aðalmálinu. fjárlagamálinu; hann kvað engan geta
sagt, hvort ráðaneytið vildi leggja sig allt fram til að
ná samkomulagi um fjárlögin, eða það þættist eiga ör-
uggan bakhjali í »bráðabyrgða-fjárlögunum«, sem það
gæti gripið til ef á lægi, og »sættirnar góðu« frá 1894
væru eigi neinn steinn í götu þess í því efni. Eigiyæru
heldur ráðgjafarnir álitlegir til samvinnu, flestir ungir
kontórmenn, óvanir þingstörfum. Ef nokkuð ætti að
verða úr samvinnu milli vinstra flokksins, sem er stærsti
flokkur þingsins, og ráðaneytisins, yrði ráðaneytið að
gefa upp stefnu sína framvegis viðvíkjandi bráðabyrgða-
fjárlögum. Ráðaneytis-forsetinn, Reedtz-Thott, svaraði
þessari ástæðu Hage’s á þá leið; Þct.ta ráðaneyti mun
fara frá völdum ef því eigi tekst að fá samþykkt fjár-
lög í báðuni deilduin þingsins, Fólksþingi og Landsþingi».
Eptir þessa yfirlýsingu getur ráðaneytið eigi með fullum
rjetti kallast hægra ráðaneyti, því hægri menn halda en
sem fyr fram bráðabyrgðarfjárlögum og öðrum »provi-
sorium«; satt að segja hefur ráðaneytið nú sem stendur
engan flokk í þinginn, en þrátt fyrir það stendur það
þó á fastari fótum eptir en áður, því vinstri menn eru
líklegri til samvinnu við það en áður. Þessi yfirlýsing
ráðaneytis-formannsins hefur vakið talsverða eptirtekt ut-
an þings. A fundum hægri manna hafa menn látið í
ljósi, að eigi væri því að leyna, að hægri flokkurinn væri
farinn mjög svo að missa byr hjá kjósendunum, einkum
bæru kosningarnar í Helsingjaeyri í haust þess vott.
Hægri menn hafa jafnvel ymprað á hvort eigi mundi til-
tækilegt að láta vinstri menn reyna sig á ráðaneytinu
um stundarsakir. Það er þó eigi hætt við að það verði;
vinstri menn ganga aldrei í þá gildru, því svo lengi sem
grundvallarlögunum eigi er breytt að því er viðkemur
bráðabyrgðarlögum, neyðir Landsþingið vinstra ráðaneyt-
ið með neitun tjárlaganna til þess annaðhvort að segja ai
sjer eða gefa út bráðabyrgðarfjárlög, sem það gjörir í
síðustu lög. Það er því eina ráðið fyrir vinstri menn
að reyna að fá grundvallarlögunum breytt í þá átt að ó-
mögulegt sje framveigis fyrir neitt ráðaneyti að gefa út
bráðabyrgðarfjárlög. En sú breyting getur átt langt í
land, því í fyrsta lagi munu hægri menn verða hjer ó-
fúsir til samkomulags, og í öðru lagi mun ef til vill
skorta samlyndi og fylgi frá hlið vinstri manna sjálfra. En
allt þetta verður til að lengja lífdaga ráðaneytis Reedtz-
Thotts.
Onnur lönd. Mjög eru málefni Tyrkja Norður-
álfumönnum tíð enn sem fyr; en þar sýnist hvorki reka
nje ganga. Eins og kunnugt er hefur Rússakeisari verið
á flakki um Norðurálfuna í haust. Hann heimsótti þá
Viktoríu kvenkóng og áttu þeir þá tal saman hjá Vik-
toríu keisari og Salisbury ráðaneytisforseti; er haldið að
mál Tyrkja liafi borið þar á góma, cn cngir liafa ávextir
af því sjest enn þá, A Englandi hafa veríð töluverðar
hreifingar út af þessu tyrkneska máli, og hefur Glad-
stone þar verið fremstur í flokki; það hafa verið haldnir
fundir, samþykktar áskoranir til stjórnarinnar og þar
fram eptir götunum og stjórnin skömmuð fyrir aðgjörða-
leysi og seinlæti. Það er auðvitað helst frjálslyndi flokk-
urinn sem róið hefur að þessu; þó hafa eigi allir í frjáls-
lynda flokknum verið ásáttir í þessu og þar á meðal ekki
Roseberry foringi flokksins. Hann sagði að hjer væri
eigi auðið aðgerða fyrir stjórnina; reyndar væri það
hörmulegt að óstjórn sú og manndráp hjeldust Tyrkjum
uppi, en hins vegar gæti England eigi upp á eigin hönd
skorist hjer í leikinn, það mundi að öllum líkindum leiða
til stríðs inilli stórveldanna, og þá væri betur heima setið.
Hjer væri eigi annar vegur en reyna með lempni að fá
stórveldin til að verða á eitt sátt um framkomu sína
gagnvart Tyrkjanum. Þar eð hann væri því á allt öðru
máli í þessu atriði en flokksmenn hans yrði hann að
leggja völdin niður sem foringi flokksins. Benti hann
helst á Asqwith, sem var innanríkisráðherra í ráðaneyti
hans, sem eptirmann sinn; Harcourt er þó talinn standa