Dagskrá - 28.11.1896, Blaðsíða 3

i.35
„Bec“ og Bókmenntafjelagið.
[Niðuri.] Jeg vil bæta hjer við fáeinum orðum, þess
vegna, að mjer fyrir mitt leyti, þykir ekkert ólíklegt í
því, að milli skólans í Bec og skólastofnunar Sæmundar
fróða í Odda geti verið sögulegt samband.
Árið 1033 var borinn í Aosta í Italíu hinn lang-
mesti spekingur sinnur aldar, Anselm, Ilann gerðist
munkur í Bec þá er hann var 27 ára gamall, 1060, og
var þar samtíða Lanfranc príór í 6 ár. Þegar Lanfranc
fór til Stefánsklausturs, tók Anselm við skólanum í Bec
og hóf hann til enn hærri frægðar enn áður hafði verið,
og hjelt því fram þangað til hann sjálfur var kjörinn til
skóla í Kantaraborg 1093. Alla þessa tíð var hin mesta
ös og aðsókn námsmannna í Bec þá tíma árs er An-
selm las yfir lög, guðfræði, mathematík og heimspeki,
og flykktust, til hans stúdentar frá París hópum saman,
enda var staðfjærðin að eins tveggja daga ferð. Nú
var Sæmundur fróði i París þegar Jón Ilólabiskup fann
hann 1076 og má gera ráð fyrir að hann liafi verið í París í
nokkur ár áður. Var það ekki eðlilegt að Sæmundur
slæist í hóp með öðrum stúdentum að heyra hinn fræga
kennara í Bec, rjett á næstu grösum? Nokkuð er það,
að það er auðsjeð. af sögu Ara fróða (Isl.b, 10, k.) að
»tölur« Sæmundar o: kunnátta hans í kirkjurjetti, unnu
eins mikið á eins og »ástsæld« biskups að fá menn til
að gangast undir hið stórkostlega nýmæli tíundarlaganna.
Það má mikið vera et þau lög eru ekki Sæmundar eigið
verk og .að hans undirlagi til orðin. Hver þekkti tí-
undarbálk í kanoniskum rjetti á Islandi áður en hann
kom til sögunnar?
Cambridge 8. nóv. 1896.
E. Magnússon.
Fiskiveiðasamþykkt.
—
Svo sem kunnugt, er hafa ýmsir hinna helstu manna við
sunnanverðan Faxaflóa um langan tíma staðið öndverðir hver
öðrum í fiskiveiðamálinu, og höggvið og lagt til beggja handa
hvorir gegn öðrum bæði í ræðum og ritum. Hefur þar ýms-
um veitt betur án þess hægt væri að sjá, hver árangur hafi
orðið af ritdeilum roanna um þetta efni. Annar ilokkurinn
hefur haldið og hcldur enn því fram, »aö netalagnir og lóða-
veiðar hindri frjálsa göngu fisksins á fiskimið. Bcr hann
fyrir sig reynslu annara þjóða í þessu efni, og vill eigi, að
veiðarfæri þessi sjeu leyfð nema í hæsta lagi urn lítinn tíma
ársins, og þó með því skil}Tði, að net megi ekki leggja fyrir
innan ákveðna línu með landi frarn. Hinn flokkurinn kveður
ályktanir fiskiverndarflokksins ástæðulausar og ósannaðar,
því engin vissa sje fyrir því, að sjerstök veiðarfæri hindri
göngu fisksins á hin innri fiskimið. Auk þess sjc það rang-
látt, að banna einstöku mönnum, með lögurn eða samþykkt-
um, að afla fiskjar á útsæ, með hverju móti sem vera skal,
og slíkt sje aðeins til að kæfa framkvæmdir dugnaðarmann-
anna.
Með lögum 12. nóv. 1875, fjekk fyrri flokkurinn því fram-
gengt, að bannað er að leggja þorskanet í Faxaflóa fyrir 14.
dag marsmánaðar á ári hverju. Tveim árum síðar komu út
önnur lög, eða 14. des. 1877, um ýmisleg atriði er snerta
fiskiveiðar á opnum skipum, þar sem hlutaðeigaudi sýslunefnd-
um ásamt 2/3 hjcraðsbúa er leyft að gjöra samþykktir um
fiskiveiðar í hjcraði sinu. Voru því fiskivciðasamþykktir gjörð-
ar hjer við Faxaflóa samkvæmt lögutn þessutn, 9. júní 1885,
setn aptur var brcytt 11. jan. 1886, cn sú samþykkt fjekk þó
eigi að standa lcngttr cn til 8. dcs. 1890.
Með samþykkt þeirri varbannað, að leggja nokkur þorska-
net í sunnanverðan Faxaflóa fyrir 7. apríl ár hvcrt,» og lóða-
notkun fyrir 11. maí, ogöll lóðanotkun í Garðsjó bönnttð. Þótti
fiskiverndunarflokknum nú að sjer hefði orðið vel ágengt, en
fiskifrelsisflokkurinn kvað slikt hið moeta ranglæti og vildi
sýna fram á, að veiði hefði rýrnað en eigi aukist við sam-
þykkt þessa, og kvað brýna nattðsyn bcra til, að samþykkt-
inni yrði breytt, en við það var ekki komandi.
Þá konut botnverpingar til sögunnar. Svo sem kunnugt
er, hafa ensk botnvörpuskip vcrið hjer djúpt og grunnt á
fiskimiðum síðastliðið sumar og fram á haust, og allar líkur
til að þeim fjölgi á komandi árum. Hefur ótti hrifið hugi
manna, að nú verði ekki fratnar við ncitt ráðið og til lítils
sje, að banna innlendum mönnum að fiska á þann hátt
er þeim geðjast bcst að, úr því að útlend skip, sem alls
engttm lögum sje háð fyrir utan landhelgi gcti sópað
fiskinum ttpp fyrir augttm vorttm, enda hcfttr fiskifrelsisflokk-
ttrinn fengið þvt áorkað að nteiri hlnti sýslunefndarinnar í
Gullbringu- og Kjósarsýslu hefur á fttndi sínum, cr haldinn
var i Hafnarfirði um 20. þ. 111. samþykkt, ad nct rnegi leggja
20. mars ár hvert, en þó ckki nenta cina trossu til 1. apríl,
ad lóðanotkunarbannið í Garðsjó sje afnumið, • ad löðir megi
leggja annarstaðar eptir 1. maí í stað 11., cn ekki tncgi þó
leggja lóðir fyrr að tnorgni en miðabjart sje orðið, og að þær
sjeu dregnar upp fyrir sólarlag, að bann gegn því að leggja
nct á hrauni og gegn niðtirburði á seglfestugrjóti, cr áðttr gilti,
sje afnutnið, og loks að niðurburður á hrognum á fiskitniðuni
sje ekki framar ncin skyldukvöð.
12. dag næstkomandi fcbrúarmánaðar á að halda fund
þann í Hafnarfirði, þar sem allir hjeraðsbúar á því svæði sem
samþykktin á að ná yfir, cr hafa kosningarrjctt til alþingis,
greiði atkvæði um samþykktarfrumvarp þetta.
Li-Hung-Chang.
Sjer hver sá, sem hefttr fylgst dálítið með viðburð-
um þessa árs erlendis, mttn muna eptir því, að þess hcf-
ur verið getið, að Li-Hung-Chang, varakonungurinn i
Kína, hcfur verið á fcrð í sumar sem leið lil að kynna
sjer siðu og háttu Evrópumanna. Væri maður þessi svo
sem fólk er flest og enda þótt hann stæði nokkuð fram-
arlega að andlegu atgjörfi, væri cngin ástæða til að
minnast sjerstaklega á ltann, cn cngum þeim manni,
sem lítur yfir ástand heimsins nú á dögum, mun bland-
ast hugur um, að hann og Mikadóinn í Japan sjeu hinir
mestu stjórnskörungar, sem sitji í embætti nú á dögutn.
Svo sem Li-Hung-Chang cr höfði hærri en flestir land-
ar hans, og fullar 3 álnir á hæð, sem er mjög fágætt
þar í lancli, því fáir Kínverjar cru tneir en meðalmenn
eptir mælikvarða Evrópumanna, þannig er óhætt að
segja, að Li beri ckki aðeins höfuð, lieldur og herðar
yfir samtíðarmenn sína að stjórnspeki. Þó alltstjórnarfar
í Kína sje bundið með fjölda af fornum venjum, má geta
nærri, hvílíkur sá maður sje, setn í raun og veru stýrir
þessu mikla ríki, og kemur því hægt og hægt áleiðis í