Lögberg-Heimskringla - 07.02.1963, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 7. FEBRÚAR 1963
Páll S. Pálsson
Efiirleii, vonbrigði, sigur
Eitt hið markverðasta og um leið háfleygasta í hugskoti
norrænu þjóðanna fornu, var eftirléit. Það var þrá sem þeir
sjálfir ef til vill skildu ekki til hlýtar, og kom því til leiðar,
að sumir fluttust til Garðaríkis, aðrir til Normandíu og mið-
jarðarhafs eyjanna. Enn aðrir sigldu vestur til eyja Vest-
manna. Hópar fluttust til Islands, svo til Grænlands. Leifur
fann Vínland.
Eins og margt annað, hefur þetta gamla norræna hugarfar
haldist betur við á eylendunni við norður heimskautið, en
annars staðar.
Útflutningurinn til Vesturheims á nítjándu öld, var meira
en von um fjárhagslegan hagnað, það var engu síður eftir-
leit, þrá sem hjartað hvetur en hugur skilur ekki að fullu.
í engum Vestur-lslendingi
hefur þetta komið betur í ljós,
en í Páli Skarphéðinssyni
Pálsson, sem fæddist á íslandi
17. september 1882 og kvaddi
í Vesturheimi 6. janúar 1963.
Páll var sonur Skarphéðins
ísleifssonar, sem bjó á Norður-
Reykjum’í Hálsasveit í Borg-
arfirði, og konu hans, Sigur-
bjargar Helgadóttur.
1 maí árið 1900, þá 17 ára
gamall, fluttist Páll vestur um
haf.
Föðurlandsástin mun þá
hafa verið búin að festa djúp-
ar rætur í hjarta hans, en samt
fann hann til þráar, sem hann
í fyrstu gat ekki skilið. Hin norræna eftirleit þreif hann.
Lagði hann þá af stað í leitir, sem að síðustu urðu happaríkar.
Það var ekki fyrr en mörgum árum síðar, að Páll skildi
þessa eftirþrá, og áttaði sig á, að í átthögum þeim sem hann
kvaddi, var að finna svölun þá sem hreif hann á brott.
Árið 1939, í kvæði til íslands, flutt að Iðavelli á íslendinga-
dags hátíð, opnar skáldið dyrnar að tilfinninga auðlegð sinni.
Orð fá ei lýst hvað við unnum þér heitt,
útþráin fékk ekki hjörtunum breytt.
Páll unni ættlandi sínu til dauðadags og sézt það í afar
mörgu. Arið 1936 kom út fyrsta .kvæðabók hans, Norður —
Reykir, en það er nafn æskuheimilis hans, sem hann kvaddi
en skildi ekki við, 36 árum áður. Kvæði hans eru sláandi
mynd af höfundinum, lýsa viðkvæmni, næmum tilfinningum
og ríkri samúð. Jafnvel í fyrsta kvæðinu sem hann orti, þá
15. ára, kemur í ljós hið næma tilfinningalíf hans.
Ó, Ijúfa vor með ljós og blóm
hví líða þarftu slíkan dóm,
mót helju stríð að heyja?
Hví bliknar allt sem fegurst finnst,
hið fagra tré sem rósin minnst,
allt dæmt er til að deyja.
Næstu bókina kallar skáldið Skilarétt, og kom hún út árið
1947. Enn eru skilaréttirnar ferskar í minni. Á baksíðu kápu
bókarinnar er mynd af stórum fjárhóp á túni eða flatlendi
fyrir neðan fjallið, þar sem verið er að reka féð í skilaréttina.
Síðustu kvæðabók sína nefndi Páll Eftirleit, og kom hún
út árið 1954. Hér á skáldið ekki við leit að fé, sem ekki hafði
komið til skila, heldur eftirleit eins og orðið var notað í
fomtíð, í Njálu, Eyrbyggja sögu og víðar. Þessi kvæðabók
sýnir, að þá var Páli orðið ljóst, að þótt vonbrigðin hefðu
verið mörg og sár, voru sigrarnir margir og góðir.
Fyrsti sigurinn var hin djúpa, einlæga ást konu hans,
Ólínar Egilsdóttur. Sú ást var lífgjafa þráður gegnum aílt
sem bar að, hvort heldur gleði, vonbrigði eða sorg.
Aðal kvæðið í þessari bók er „Til konunnar minnar." í
þessu kvæði sér hann bæði vonbrigðin og sigrana. Þar kem-
ur eftirleitin í ljós.
Að sækja út á sjóinn
er sumum happaríkt.
Mig fýsti, líkt og fleiri
að fara og reyna slíkt.
Á frægu fiskimiði
eg fullhlóð bátinn minn.
— En heill komst fár í hafnir
með heilan afla sinn.
En „Byrðingur“ hjá bátnum
í brotsjó ruddist þá,
og ágjöf ógurlega
eg að mér stefna sá.
Eg bátnum fékk ei bjargað,
hann bar á hulið sker.
Þar öllum auð var fargað,
— en ekki sjálfum mér.
Gegnum allt þetta var það ást konu hans sem veitti hon-
um kjark og þol.
En ávalt, er hrellingin huga minn
í helf jötra lagði, var svipur þinn
í þokunni vörður og viti.
Svo jafnvel í myrkrinu svartasta eg sá,
silfur og gullbjarma á þokuna slá,
sem gáfu henni guðborna liti.
En fleiri himnagjafir komu. Margrét dóttir þeirra sam-
einaðist ástarheimi Páls og Línu.
Svo fundum við blóm eitt og bárum það heim
með bænum og gleði.
Við möttum það æðra en algengan seim,
því ást okkar réði.
Það gleym-mér-ei þroskaðist ár eftir ár
í akri þíns hjarta.
Og himininn brosti við hljóður og blár,
og heiðstirnið bjarta.
Margrét giftist Andrew Douglas Ramsay og hefur þeim
orðið þriggja barna auðið: Páll Douglas, Marlene og Laurene.
Páll talaði oft í Ijóði á þessa leið þegar hann sat undir
dóttursyni sínum, en erindin eiga engu síður við dóttur-dætur
hans.
Er þreytan mig lamar og þungt er mitt skap,
og þráin til framkvæmda dvínar,
og heimurinn virðist eitt Ginnungagap,
og grátklökkar vonirnar mínar,
þá leita ég á fund þinn, það léttir mér skap,
og lífið fær dýrlegri klæði.
Það yrði mitt stóra og óbætta tap
ef ekki eg hönd þinni næði.
Eitthvert örlagaríkt hugboð kom því til leiðar að árið
1950 keypti Páll smá fasteign á Gimli. Var það fyrirboði, spor
í átt er hjartað réði?
Á þjóðhátíðinni að Gimli 2. ágúst 1943, hafði Páll kveðið
hárri röddu,
Já, þú ert ísland, ódauðleika háð
svo aldrei muntu firnast börnum þínum.
Island aldrei firnast! En örlögin heimta að dvölin haldi
áfram í Vesturheimi. Því ekki að breyta um dvalarstað, firrast
vonbrigða svæðin, setjast að þar sem næst virðist vera íslandi
í þessari álfu, að „Girnléi" þar sem fyrsti frumherja hópurinn
steig á land haustið 1875. Svona munu Páll og Lína oft hafa
hugsað. Þau fluttust til Gimli árið 1952.
Hinn alíslenzka bæ sem þau eignuðust, skírðu þau Álfa-
borg. Það átti einkar vel við, því Álfaborg hét bærinn í Borgar-
firði eystra þar sem Lína var fædd og uppalin. Þar að auki
mun nafnið hafa snert hjartastrengi skáldsins.
Árið 1954 fóru þau hjónin í sigurför. Þau áttu þeirri gleði
að fagna, að það ár auðnaðist þeim að ferðast til íslands.
Þeirri ferð verður eigi betur lýst en í hugleiðingum Páls þegar
hann nálgaðist heima landið, sem þau bæði unnu svo heitt.
Þótt hugleiðingarnar séu í óbundnu máli, þá eru þær samt í
samræmi við það bezta sem skáld-gyðjan getur krafist.
“ísland birtist þér í allri sinni dýrð. Morgunsólin gyllir
haf og hauður. Jöklarnir horfa til þín hljóðir, sveyp-
aðir hinum mjallhvítu skikkjum sínum, þeir bjóða
þig velkominn, en þú verður að hafa kynnst þeim til
þess að skilja hvað býr í þeim brjóstum. Undir köldu
yfirliti býr hjarta, þeir eru konungssynir í álögum og
bíða kossins sem leysi þá úr hamnum sem þeir nú
bera, en hann er svo fagur og bjartur, að fáar mundu
meyjarnar óska þess að hafa hann öðruvísi." {Minn-
ingar frá íslandsferðinni).
Páll og Lína bjuggu í hinni nýju Álfaborg þar til að tjald-
að var á milli. Þar voru þau í andlegri nálægð við Álfaborg
hina eystri og við Island. Þar fannst það sem leitað hafði verið
eftir, þar var þránni svalað, síðasta sigursporið stígið. Þau
voru komin heim.
Vel á það við, að beinin hvíli í jörðu ekki langt frá vestur-
Álfaborg. Á þeim helga stað dvelst ekkjan um stundar sakir,
við endurminningarnar ferskar og skrúði búnar.
Valdimar J. Líndal.
Stafholt
Gjafir í byggingarsjóð Stafholts,
frá 1. sept. til ársloka 1962.
Hannes Teitson $ 15.00
Robert A. Baker 140.00,
f minning um
Loyd Lester Allen,
Mr. og Mrs. Einar Sand 3.00
Mr. og Mrs. Walter Davis, 3.00
í minningu um
Guðbjart Kárason,
Mrs. Mikka Smith 5.00
Kvenfélag Unitarasafnað-
arins í Blaine 3.00
Mrs. Fríða Holmes 5.00
Mr. og Mrs. Rod O’Conner 5.00
Mrs. Alice B. Thordarson 5.00
Mr. og Mrs. S. B. Hrútfjörð 5.00
Mrs. Þorbjörg Johnson 2.00
Mrs. Anna Swanson 2.00
Mrs. Anne Rose 2.00
Vistfólkið í Stafholti 2.00
Mrs. Stephanie Oddstad 10.00
I minningu um Mary Rygg,
Mrs. Anna Swanson 2.00
í minningu um Bertha
Levien,
Vistfólkið í Stafholti 5.00
Mr. August Hanson 10.00
f minningu um Erlend
Kárason,
Vistfólkið í Stafholti 5.00
Kvenfélag Únitarasafnað-
arins í Blaine 3.00
Mrs. Fríða Holmes 5.00
í minningu um Guðbjart og
Erlend Kárason,
Mrs. Rúna Johnson 10.00
B. E. Kolbeins, fyrir lán á
píanó 10.00
f minningu um A. P.
Goodman,
Mrs. Lona Goodman 10.00
H. C. Sentman 12.00
Mr. og Mrs. Wm. Ögmund-
son 10.00
Vistfólk og Verkafólk
Stafholts 2.00
í minningu um Ágústínu
Goodman,
Mr. og Mrs. Gus Johnson 25.00
f minningu um Vera
Heiðman,
Kristjana Gillis og fjölsk. 15.00
í minningu um Hattie
Callender
Verkafólk Stafholts 5.00
í minningu um Rannveigu
Heiðman
Jakobína Johnson 3.00
Jólagjafir,
Mrs. Laufey Runacres 25.00
Anne M. Rose 25.00
Mr. W. Ray Evans 7.00
Mrs. Bertha Stoneson 75.00
Mrs. Stephanie Oddstad 75.00
Croft Brook 25.00
Mrs. Val Gudmundson 10.00
Mrs. Sigrún Sigurðsson 5.00
Fjölskylda Ágústínu Good-
man 50.00
Þjóðræknisdeildin Aldan 100.00
Blaine Lions Club 210.90
Fyrir allar þessar gjafir og alla
hina margvíslegu góðvild í garð
Stafholts þakkar Stjornarnefnd
Stafholts einlæglega, og óskar
öllum hlutaðeigendum árs og
friðar.
í umboði nefndarinnar,
Alberi E. Krisljánsson.
Off. SP 2-fS09 — SP 2-fSOO
R*«- SP 4-4753
OPPOSITE MATERNITV HOSPITAL
Nell’s Flower Shop
700 NOTRE DAME
Wadding Beuquati • Cut Flewere
Funerol Dctlqns - Corseges
Beddlng Plents
S. L. Stefonson — JU 0-722P
Mrs. Albert J. Jotmeon
ICELANOIC SPOKEN
ÆTLARÐU
AÐ
FERÐAST?
Hvert sem þú
ferð, spara ég
þ é r peninga
og létti af þér
áhyggjum án
auka kostnað-
ar. Ég er um-
boðsmaður Icelandic Airlines
og allra aðal flug- og skipa-
ferðafélaga; skipulegg ferðir
innanlands og erlendis. Ég
leiðbeini þér varðandi vega-
bréf, visa og hótel, ókeypis. og
með 30 ára reynslu get ég
ábyrgzt ágæta fyrirgreíðslu.
ARTHUR A. ANDERSON
ALL-WAYS TRAVEL BUREAU
21S Horgreve St., Wlnnlpeg 2
Ottlce Ph. WH 2-2335 • Res. GL 2-544«