Lögberg-Heimskringla - 12.12.1963, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 12. DESEMBER 1963
Æfiminning:
Þorgerður Þórðardótf-ir
1 októbermánuði fyrir ári
síðan (15. okt. 1962) andaðist
á heimilinu Betel á Gimli
Þorgerður Þórðardóttir, þá
orðin 93 ára að aldri. Eftir hér-
lendum sið hafði hún tekið
nafnið „Thorðarson“ og vinir
hennar þekktu hana bezt sem
„Gerðu Thorðarson“. —
Hún var fædd að Signýar-
stöðum í Hólasveit í Borgar-
fjarðarsýslu á Islandi, og var
dóttir þeirra hjóna Þórðar
Halldórssonar og Helgu Sig-
hvatsdóttur. Móðir hennar dó
er hún var fjögra ára gömul,
og frá sex ára aldri ólst hún
upp hjá föður sínum og stjúp-
félagi Fyrsta Únitarasafnaðar
Islendinga í Winnipeg og
gekk í söfnuðinn árið 1905.
Hún hafði altaf mikinn á-
huga fyrir málum kvenfélags-
ins og safnaðarins og studdi
þau eftir mætti.
Þorgerður var hæglát í
framkomu, og var góður vinur
allra sem á vegi hennar urðu.
Á ungum aldri, varð hún
fyrir slysi, sem lamaði hana
það sem eftir var af æfinni,
og þjáði hana oft, meira en
hún lét á bera. En hún bar
sig með þolinmæði og mestu
hreysti. Vinir hennar minnast
hennar í kærleika. Hún dó á
Betel 15. október 1962.
Kveðjuathöfn fór fram í
Winnipeg, en eftir ósk hennar,
var hún jörðuð í Lundar
grafreit.
Hún átti marga vini á
Lundar og það var ósk hennar
að hvíla þar í umhverfi1 sem
hún hafði kynnst og elskað.
Daginn eftir fór fram minn-
ingarathöfn á heimilinu Betel
á Gimli.
Blessun allra sem þekktu
hana fylgdi henni í dauða
hennar. Vinir hennar allir,
þakka fyrir góðan og fagran
kunningsskap og fyrir margar
kærar minningar frá fyrri
dögum.
P. M. P.
voru mér einstaklega góð,“
segir Rósa, „og eins voru önn-
,ur hjón, Dr. Harris og kona
hans. Báðar þessar konur voru
.yndælar húsmæður s e m
kenndu mér margt, og ekki
vantaði að mér væri borgað
vel. Ég fékk 10 cent á klukku-
tíman og með því að vinna
tíu klukkutíma á dag var ég
þúin að eignast heilan dollar.
þiika var hægt að vinna fyrir
tíu dollurum á mánuði.“
„Þetta álítur þú hátt kaup,“
segji ég.
„Já, sannarlega var það, í
,þá daga, og eitt sinn var mér
borgað langt fram yfir það
sem ég átti skilið.“
„Hvernig stóð á þeirri greið-
vikni?“
Dakota kona 100 óra
Þorgerður Þórðardóttir
móður. Því miður veit sá er
þetta ritar ekki hvað stjúp-
móðir hennar hét. En Þor-
gerður dvaldi hjá þeim til
tuttugu og fjögra ára aldurs.
Þá flutti hún vestur um haf,
árið 1893, og hér vestra bjó
hún til æfiloka.
Fyrsta árið bjó hún í Win-
nipeg, en fór þá suður til
Bandaríkjanna og dvaldi þar 1
íslenzkum byggðum næstu
tvö árin, en að þeim liðnum
hvarf hún norður aftur og
settist að hér nyrðra, og átti
hér heima það sem eftir var
af æfinni, mest megnis í Win-
nipeg, en frá árinu 1958 á
Betel, að Gimli, en þangað
flutti hún 22. febrúar það ár.
Alsystkini átt-i' Þorgerður
fjögur. Af þeim dóu þrjú í
æsku, en bróðir hennar Hall-
dór, bóndi á Kjalverðarstöð-
um í Reykholtsdal, dó einu
ári á undan henni, um haustið
1961. Hálfsystkini átti hún
tvö, Grím sem er búsettur í
Reykjavík, og Helgu, sem er
dáin fyrir nokkrum árum.
Hún átti heima á Akranesi.
önnur skyldmenni átti Þor-
gerður hér vestra, og eru þau
Mrs. Dóra Breckman í Winni-
peg, og Mrs. Svana Magnús-
son í San Diego, þær voru
systkinadætur hennar.
Þorgerður stundaði aðallega
sauma, og sá um sig að öllu
leiti fram á háan aldur, á
meðan að aldur og heilsa
leyfðu. En þar að auki var
hún félagslynd mjög, og gerð-
ist snemma meðlimur í Þjóð-
ræknisfélaginu, og í fjölda
mörg ár tilheyrði hún kven-
Naumast get ég trúað að
| vinkona mín Rósa Teitsdóttir
! Hannesson sé hundrað ára.
j Samt er það svo, því 6. júní
j 1963 var hundrað ára afmæl-
! isdagur hennar. Börn hennar,
| tengdasonur og tengdadætur
voru einróma um að halda
uppá þennan merkisdag. Buðu
þau því öllum sem vildu, að
koma á heimili dóttur hennar,
Helgu og tengdasonar Hall-
dórs K. Halldórsonar, þar sem
Rósa hefur átt heimili síðustu
tvö árin, til að drekka kaffi
með afmælisbarninu. 131
manns þáðu boðið. Auk þess
bárust henni ótal árnaðar-
óskaskeyti úr öllum áttum
og í allt sumar hafa heimsótt
hana fjöldi gesta, sumir frá
öðrum ríkjum og frá Kanada.
Ekki sýndist þessi mikla
gestakoma þreyta hana á af-
mælisdeginum. Prúðbúin sat
hún í fallegri stofu dóttur
sinnar og tók brosandi á móti
hverjum einstakling. Flest
alla þekkti hún óðara, hvort
heldur það voru íslendingar
eða annara þjóða. Hún talar
ensku prýðilega og er fljót að
skifta um tungumál þegar við
á. Uppáhalds vinur hennar er
vinsæli héraðslæknirinn okk-
ar, Dr. A. N. Flaten, sem hún
telur betri en alla aðra lækna
heimsins. Sjálfsagt var að
taka mynd af henni með
þessum vini, og aðra þar sem
hún situr milli hans og sókn-
arprests okkar, séra Claude
Snider. Báðir þessir menn
kalla hana kærustu sína. Dag-
ur þessi, svo yndislega fagur,
var þrungin þakklæti byggð-
arfólks fyrir að hafa haft
samfylgd með þessari heið-
urskonu, sem allan sinn aldur
hefur lagt gott til allra mála.
Rósa var fædd í Dalakoti,
Húnavatnssýslu á íslandi 6.
júní 1863, dóttir Teits Teits-
sonar og Önnu Stefánsdóttur.
Tvítug að aldri, 1883, flutt-
ist hún með foreldrum sínum,
sex systrum og einum bróður
til Ameríku. Ein systir, Agnes,
ásamt manni hennar, Birni
Nupdal, og tveimur börnum
þeirra, komu síðar og settust
að í grend við Mountain, þar
sem þau bjuggu til æfiloka.
Systur Rósu sem komu með
foreldrum sínum voru: Ingi-
björg, sem síðar giftist Einari
Bjarnasyni. Bjuggu þau um
skeið nálægt Gerald, Sask.
Um tíma var hún hjá dóttur
sinni í Winnipeg, en síðustu
árin var hún á Betel þar sem
hún lézt. Guðríður giftist
Einari Bjarnasyni. Áttu þau
heima nálægt Wynyard til
æfiloka. Hólmfríður giftist
norskum manni, Thomas Mit-
haug. Voru þau búsett í
Alberta, en eftir dauða manns
síns fluttist hún til Verwood,
Sask., til elsta sonar síns, þar
sem hún lézt. Anna, kona
Björns Thorðarson, var ein-
lægt skammt frá Garðar á
bújörð sem þau hjónin eign-
uðust stuttu eftir að hingað
kom, og dó þar í hárri elli.
Ósk, kona Ásmundar Ás-
mundsonar, bjó lengst af í
Eyford byggð eftir að hún
kom hingað. Bróðirinn, Ágúst
fór héðan með konu sinni
Sigurbjörgu, til Blaine, Wash.,
og var þar til æviloka. Annar
bróðir Rósu, Teitur, varð
eftir á íslandi og hugði að
koma seinna, en ekkert varð
af því. „Ég vildi verða eftir
með þessum bróður mínum,“
,segir Rósa, „því við vorum
samrýmd og mér hefði liðið
vel á íslandi, og hef einlægt
^aknað gamla Fróns.“
Foreldrar hennar, Teitur og
Anna komu rakleiðis til Da-
,kota frá Islandi og settust að
í bjálkahúsi, í skógi, á bújörð
Sigurðar Sigurðssonar, sem
nú heimili Höskuldar Einar-
sonar, um fimm mílur norð-
vestan við Garðar. Ekkert var
,að gera þar í skóginum og
þröngt var í búi. Rósa dreif
sig því til Pembina með
tveimur systrum sínum, Ingi-
björgu og Guðríði, til að leita
vinnu, sem hún óðara fékk
hjá ágætu fólki. Sérstaklega
,er hún þakklát fyrir að hafa
fengið vinnu hjá heiðurshjón-
um, Judge Kneeshaw og konu
hans. Judge Kneeshaw hefur
verið annálaður fyrir hvað
hann var vinveittur íslenzku
landnámsfólki. „Bæði hjónin

Mrs. Rósa Hannesson
„Það er nú saga að segja
frá því. Um fimm árum eftir
,við komum hingað til Dakota
fór faðir minn, Teitur, út í
skóginn að sækja kýr í þrumu
veðri, og sló hann elding, svo
að hann beið bana af. Er það
eina dauðsfallið í þessari
byggð orsakað af eldingu. Nú
gat móðir mín ekki verið ein.
Eins og geta má, var þessi
óvænti missir reiðarslag fyrir
hana og líka fyrir okkur
gystkinin. Var hún um skeið
hjá systrum mínum búsettum
í þessari byggð, Agnesi, Önnu
og ósk, en nú kom að því að
hana langaði að vera hjá mér.
Varð ég því áð hafa einhver
ráð með að byggja hús yfir
okkur, en skorti peninga til
að ráðast í annaðeins stórræði.
Fór ég því á fund Mr.
Nixons, sem var timburkaup-
maður og sagði honum þessi
vandræði. Óðara bauð hann
að lána' mér viðinn í húsið,
sem ég gæti borgað með tím-
anum. Svona var hann vænn.
Auðvitað hjálpaði ég konu
hans ef eitthvað sérstakt var
að gera. Nú var dóttir þeirra
að fara á skóla og var stofnað
til veizlu fyrir hana, og nú
biður Nixon mig að hjálpa
við veitingarnar. Þótti mér
vænt um að gera það, því það
var svo gaman að vera þar og
heyra fiðluspil og sjá unga
fólkið dansa. Þegar ég var að
fara heim, færir þessi öðling-
ur mér þrjá dali. Ég varð orð-
laus. Að hugsa sér að fá svona
mikið fyrir svo lítið verk, og
það frá manni sem ég skuld-
aði fyrr viðinn í húsið mitt,“
„En verst þótti mér að
heyra hvað hefði komið fyrir
þá sömu nótt, eftir ég var
farin heim. Hjónin voru sofn-
uð fyrir nokkru þegar Mrs.
Nixon vaknar við einhvert
þrusk. Verður henni litið fram
í eldhúsið og sér hvar maður
er að skríða út um eldhús-
gluggann. Maður hennar
stekkur á fætur og ætlar að
grípa buxur sínar til að klæð-
ast í en þær voru farnar.
Þjófurinn hafði stolið þeim og
í vösunum voru $35 dollarar
og dýrindis gullúr, sem fjöl-
skylda hans hafði gefið hon-
um og var því það dýrmæt-
asta sem hann átti.
Haldið var að þjófurinn
hefði verið vel kunnugur,
máske einn gesturinn þar um
kvöldið,, sem strauk frá skuld-
um og sást ekki framar. Nixon
fékkst ekki svo mikið um að
missa peningana en Honum
þótti verulega slæmt að tapa
úrinu sem ástvinir hans höfðu
gefið honum. Mikið þótti mér
fyrir að þessi greiðvikni vin-
ur minn skildi verða fyrir
jþessu óhappi sama kvöld og
hann gladdi mig svo mikið.“
„Var nokkuð um íslenzkan
félagsskap í Pembina um
þetta leyti?“, spurði ég hana.
„Neii, það var lítið um sam-
komur, en það voru íslenzkar
messur fimm eða sex sinnum
á ári, og þá komu allir Is-
lendingarnir sem voru í bæn-
um til kirkju að hlýða á séra
Friðrik Bergman prédika.
Hann kom keyrandi alla leið
frá Garðar á einum gráum
hesti sem einlægt var kallað-
aður prestgráni, og ávann sér
hylli byggðarbua engu síður
en presturinn. Blessuð skepn-
an sú var búin að brokka æði
margar mílur þegar ellin og
þreytan drap hann. Vonandi
hefur hann komist í einhvern
hestahiminn, þar sem betur
fer um hann, en á jarðríki.
I hvert sinn sem að messað
var í ’íslenzku kirkjunni sáu
þau Kneeshaw hjónin um að
ég kæmist til messu. Þeim
fannst það áríðandi að ég
kæmist það, hvað annað sem
var að gera. Sjálf fóru þau í
enska kirkju á hverjum
sunnudegi. Mér hefði þótt
gaman að sækja enska kirkju
stöku sinnum, en ég varð að
vera heima og gæta bús og
barna, sem auðvitað var sjálf-
sagt.“
Árið 1896 fór Rósa ásamt
móður sinni alfarin frá Pem-
bina til að taka við bústjórn
fyrir Ágúst bróður sinn, sem
var búinn að eignast bújörð
skammt fyrir sunnan Moun-
tain. I félagi með honum var
annar maður, Jónas Hannes-
son. Hann og Rósa kynntust
fljótt og hún giftist honum í
desember 1897. Þeim hjónum
varð fjögurra barna auðið.
Eru það þessi: Helga (áður-
nefnd, gift Halldóri K. Hall-
dórsyni); Hannes, kvæntur
Sigríði Thorwardson og Valdi-
Framhald & bls. 3,