Lögberg-Heimskringla - 08.09.1966, Qupperneq 7

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 8. SEPTEMBER 1966
7
Skozka kyenhetjan
(Þýit úr rilgerð frá 1879).
Það er ekki svo langt síðan
að enska parlamentið hafði
peningakröfu til meðferðar, er
Thomas Barnes Cochrane,
hinn núverandi jarl af Dun-
donald, krafðist í skaðabætur
fyrir fjárupphæð, sem faðir
hans, hin nafnfræga sjóhetja,
lávarður Cochrane, missti. —
Báðar deildirnar samþykktu
kröfu jarlsins.
1 tilefni af þessu málefni
fóru menn að leiða athygli að
þessari aðalbornu fjölskyldu,
sem er mjög auðug að sögu-
legum viðburðum frá fyrri
tímum. Herra C. Walford
minnist á einn af þeim til-
komumestu (í „Tales four
great Families“), eins og hér
fer á eftir.
Hér um bil fyrir 200 árum
giftist Sir John Cochrane, sem
var yngri sonur hins þálifandi
jarls Dundonald, dóttur Sir
Strickland af Boyton í Yorks-
hire. Þau eignuðust þrjá syni
og eina dóttur, sem var nefnd
gamla skozka nafninu Grís-
hildur, og var hún nafnfræg
fyrir fegurð.
Þegar trúhræsni Jakobs II.
kom því til leiðar, að hinir
skozku þegnar hans gerðu upp
reisn á móti honum, var John
lávarður, faðir Gríshildar, á
meðal þeirra og tók þátt í upp-
hlaupinu í Argyle, sem mis-
heppnaðist. Hann lagði á flótta
og faldist hjá einum af vinum
sínum í Renfrushaire. — Þar
fundu konungsmenn hann,
settu hann í járn og fluttu
hann til Edinborgarkastala. —
Þar varð hann örmagna af illri
meðferð og beið háðulegan
dauðdaga.
Konu hans og börnum var
leyft að koma í fangelsið til
að kveðja hann. Konan bar sig
aumlega og hélt um háls hans
með gráti og harmtölum. Grís-
hildur hallaði sér að brjósti
hans með þungum ekka.
Hann átti aðeins eftir þrjá
daga ólifaða, því að konungur
hafði ritað undir dauðadóm
hans í Lundúnaborg, og póst-
urinn, sem hafði hann með-
ferðis norður til Skotlands, var
kominn á stað.
Á þriðja degi komu þær
fréttir til Berwick, sem'þóttu
undarlegar, að kvöldið fyrir
hefði enska póstmanninum
verið veitt árás á heiðinni við
Tweedmauth og pósttaskan
horfið. Undir eins voru menn
sendir af stað til að komast
eftir, hver þetta hefði gert, en
ekkert kom fram, sem gat leitt
það í ljós. I pósttöskunni var
meðal annars dauðadómur
Johns Cochranes lávarðar.
Það voru liðnir nærri því 14
dagar frá því að þetta skeði
og þar til Jakob konungur
skrifaði undir nýjan dauða-
dóm. Póstmaðurinn var nú í
annað sinn sendur af stað með
dauðadóm hins göfuga lávarð-
ar. Ferðin gekk vel þar til
hann kom á heiðina til Tweed-
mauth. Hann hélt á hlaðinni
skammbyssu í hægri hend. og
gætti nákvæmlega að vegin-
um og umhverfinu.
Tunglið óð í skýjum og varp-
aði drungalegum bjarma á
hina stóru óbyggðu heiði, og
honum fannst þögnin og ein-
veran eitthvað svo geigvæn-
leg. Rétt í því að hann beygði
fram hjá nokkrum viðarrunn-
um var skotið úr skammbyssu
svo nálægt höfðinu á hestin-
um, að eldglæringarnar þutu
um nasirnar á honum. Við það
fældist hann, stóð upp á aftur
fótunum og fleygði manninum
af sér. Áður en póstmaðurinn
vissi af, stóð maður á bring-
spölunum á honum.
Það skipti engum togum.
Ræninginn hvarf — maðurinn
stóð á fætur, en pósttaskan
var horfin. Enn á ný urðu allir
hamslausir í Berwick, þegar
ófarir enska póstsins fréttust
þangað. En allar leitir urðu
árangurslausar.
Sökum þessa varð enn að
fresta dauða lávarðarins í 14
daga, því á þeim tíma var
enski pósturinn sendur til
Skotlands aðeins aðra hverja
viku. Áður en þessir 14 dagar
voru liðnir, tók málefni lávarð
arins betri stefnu. Konun.gur
náðaði hann, og lávarður John
Cochrane, yfir hvers höfði
að dauðans sigð hafði tvívegis
verið sveiflað, var látinn laus.
Fáeinum dögum eftir að
hann kom heim til sín, var
honum sagt, að ókunnugur
maður vildi tala við hann. —
Honum var vísað inn í bók-
hlöðuna. Þegar John lávarður
kom inn, sá hann ungan mann
standa við einn gluggann. Það
var farið að bregða birtu og
maðurinn hafði barðastóran
hatt á höfðinu, sem hann hafði
þrýst vel niður, svo að aðeins
nokkur hluti af niðurandlitinu
sást, sem lávarðurinn tók eftir
að var óvenjulega frítt.
Þessi maður gekk þegjandi
til lávarðarins og rétti honum
tvö skjöl. Hann leit á þau,
varð náfölur og hrópaði upp:
„Þetta er dauðadómur minn.“
„Hérna er ræninginn,“ svar-
aði ungmennið, og lét um leið
hattinn detta afsér. Og frammi
fyrir John lávarði stóð Grís-
hildur dóttir hans, með ást-
ríka, fagra yfirbragðið og
tinnusvört augun.
„Hjartans barnið mitt, elsku
lega Gríshildur mín,“ var allt
sem hann gat sagt, og hann
vafði hana í faðm sinn.
Lávarður Cochrane varð síð
ar jarl af Dundonald, og hin
fagra og hugprúða dóttir hans
giftist John Kerr lávarði af
Marinton, nafnkunnu göfug-
menni.
Hversu sæll hefur sá maður
hlotið að vera, er hlaut aðra
eins konu — og börnin þeirra
að eiga aðra eins móður. Hún
stytti þeim löngu vetrarkvöld-
in með því að segja þeim
Tómstundagaman
mæringa er að safna sjald-
gæfum munum, og með söfn-
un sinni á torgætustu mynd-
um, frímerkjum, bókum, gim-
steinum og ýmsu öðru, hafa
beir komið verðlagi þvílíkra
muna til að stíga, þannig að
beir sem ekki eru loðnir um
lófana eiga örðugt með að
fylgja þeim í samkeppninni.
Dýrasta málverkið? Það er
ekki Mona Lísa, né heldur hin
sixtínska maddonna Rafaels,
heldur önnur mynd eftir Ra-
fael, svokölluð Madonna Alba.
Það hangir í National Gallery
í Washington og er að sjálf-
sögðu verðmætasti hlutur þess
safns. Andrew Mellon, sem
eitt sinn var fjármálaráðherra
Bandaríkjanna, keypti mynd-
ina fyrir ekki minna en
50,740,000 krónur, hæsta verð,
sem hingað til hefur verið
goldið fyrir eitt málverk.
Flestir hafa heyrt eða lesið
um hið fræga Mauritius-frí-
merki. En verðmætasta frí-
merki heims er 1 Cent British
Guayana. Það er frá árinu
1856 og er ekki til nema í einu
eintaki, að því er talið er. —
Eftir fyrri heimsstyrjöld skaut
því upp á uppboði í póstsafn-
inu í Berlín. Helztu frímerkja-
safnendur heims, eða umboðs-
menn þeirra, sátu í uppboðs-
salnum, og boðin hækkuðu
brátt upp úr öllu valdi. Að
lokum stóð bardaginn milli
þriggja manna, sem allir áttu
peninga eins og sand: Georgs
V. Englandskonungs, banda-
ríska tóbakskóngsins Burros
og landa hans, frímerkjasafn-
arans Hinds. Með 1,290,000 kr.
tilboði taldi Georg V. sér sig-
urinn vísan, en Hinds bauð þá
1,591,000 krónur, og hafði litla
pappírssnepilinn með sér yfir
Atlantshafið. Að Hinds látn-
um seldi ekkja hans frímerkið
fyrir 1,935,000 krónur.
Er Gutenbergs-biblían verð-
mætasta bók í heimi? Nei! Er
það kannske útgáfan af harm-
leikjum Shakespeares með á-
ritun höfundarins? Fjarri fer
því! Það hefðarsæti fyllir
gömul sálmabók frá árinu
1457, en af henni eru til að-
eins tvö eintök — annað í
Landsbókasafni Austurríkis,
hitt í Manchester. Bókin er
minnst metin á 21,500,000 kr.
Hin dapurlega saga Hope-
demantsins hefur oft og iðu-
lega verið rakin. Eðalsteinn
þessi virðist hafa valdið hin-
um ýmsu eigendum sínum ó-
gæfu öðru fremur. Hann veg-
ur 44,5 karöt og er upprunn-
inn frá Indlandi. Hin ógæfu-
sama drottning Frakka, María
Antoinette, bar þennan stein
á göngu sinni upp að fallöx-
gömlu söguna um það, hvern-
ig hún frelsaði líf föður síns
tvisvar, með því að ræna póst-
töskunni á heiðinni við Tweed-
mauth.
inni. Eftir það hvarf steinninn
og var lengi álitin tröllum
gefinn, unz honum skaut upp
í fórum ensks bankamanns,
Hope að nafni. En hann lét
hann ekki lengi liggja í eld-
tryggu hólfi sínu, heldur varð
hann brátt til skrauts á banda-
rísku leikkonunni Yohe, en
hún giftist syni Hopes. Ógæfu-
demant þessi var innanborðs
á fyrstu og síðustu siglingu
risaskipsins Titanic, en bjarg-
aðist þó, og er nú í eigu banda
rísks gimsteinasala, Winstons
að nafni. Um þann auðuga
mann er sagt, að hvað gim-
steinaauðlegð snertir komi
hann næstur á eftir brezku
krúnunni. Winston keypti
Hope-demantinn ásamt öðrum
dýrmætum eðalsteini, Stjörnu
Austursins, sem vegur 100
karöt. Samanlagt verð: krónur
64,500,000!
Einhver verðmætasti gripur
í heimi er hinn frægi Antiokia
bikar úr drifnu silfri og ríku-
lega skreyttur demöntum. —
Hann stendur nú í Metrapoli-
tan-safninu í New York og er
sagður frá tímabilinu 1—600
e. Kr. Ýmsir halda því jafnvel
fram, að bikar þessi sé sá hinn
sami og notaður var við hina
fyrstu kvöldmáltíð. Verðmæti
hans er sagt jafngilda 43 millj.
króna. Hins vegar ætlar safnið
sér ekki að selja hann, þótt
einhvern, sem les þessar línur,
kunni að langa til að bjóða í
hann.
Hver skyldi trúa því, að
gamall byssuhólkur geti verið
129,000 kr. virði? Það verð var
þó goldið fyrir byssu af svo-
kallaðri „Winchester“- gerð.
Agragantum-silfurmyntin frá
Aþenu kostar „aðeins“ krónur
2,150,000. Einnig má nefna bíl
Dureyas-bræðranna, smíðaðan
1893, en hann er nú helzti
gripur á safni Smitsonian-
stofnunarinnar. Um notagildi
Framhald á bls. 8.
„ .. og smásveinn gæla
þeirra . .
Framhald af bls. 5.
How do you do? sagði Mrs
Marston óþolinmóðlega.
Mrs. Edward Everett Mar-
ston, fædd Patrica Cushing
Nickerson var að útliti og
framkomu svipuð því sem ég
hafði hugsað mér hana: stolt
og fyrirmannleg, há og grönn,
með silfurgrátt hár, sett upp
eftir nýjustu tízku fyrir kon-
ur á hennar aldri, og í einum
af þessum „einföldu og ó-
breyttu“ kjólum, sem kosta að
minnsta kosti mánaðarlaun
kennara, og í dýrindis marð-
arkápu. Hún leit yfir hús-
gögnin okkar með augnaráði
hefðarfrúr, sem kemur inn til
skransala. Eins og margar
mæður gera í líkum kringum-
stæðum, notaði ég Jón sem
hlífiskjöld.---Bjóddu Mrs.
Marston góðan daginn, Nonni
minn. Hún er móðir hans
Eddy.
Mr. Marston virtist hvorki
heyra né sjá.
Góðan daginn! Góðan dag-
inn! Gilitrutt,“ sagði sonur
minn. Mikið er það gott að svo
fáir skilja íslenzku, hugsaði
ég-
Hildur kom inn. Eddy spratt
upp, greip um hönd hennar,
eiddi hana þangað, sem móð-
ir hans sat og sagði: Mamnia,
aetta er Hildur Mogensen.
Hildur rétti henni hendina.
How do you do, Miss------?
Það var auðsjáanlega með
vilja gert að látast ekki hafa
heyrt nafn stúlkunnar. Og hún
lét sem hún sæi ekki útrétta
hönd Hildar.
Eddy stokkroðnaði og sagði
með niðurbældri æsingu:
Mamma!
Því verður ekki neitað að
hún er lagleg — á sína vísu,
sagði frúin í kuldalegum af-
sökunarróm. Ég býst við að
lenni sé vel kunnugt um að
3Ú verður vel efnum búinn,
jegar þú nærð lögaldri. En
mundu það, drengur, að þú
færð ekki föðurarfinn fyrst um
sinn, ef þú ekki útskrifast úr
Marston-Nickerson College.
Mér er alveg sama. Ég get
unnið fyrir mér. Ég gef ekki
túskilding fyrir arfinn, ef ég
fæ ekki að eiga hana, sagði
Eddy og lagði handlegginn ut-
an um Hildi.
Hildur lagði vangann upp
að öxl hans, ert losaði sig svo
með hægð, leit til Valda, eins
og hún skyti máli sínu undir
dóm hans. Ég hef fengið pláss
á spítala í Pittsburgh og fer
þangað á morgun. Það var eins
og hún væri að þylja þulu.
Eddy greip hönd hennar:
Við förum til Pittsburgh!
Ó, Eddy, hvíslaði Hildur.
Farðu að ráðum mömmu þinn-
ar og vertu kyrr í skólanum.
Þér þykir þá ekki vænt um
mig, sagði Eddy gremjulega.
Mér þykir það mikið vænt
um þig, hvíslaði Hildur, og
augu hennar fylltust tárum.
Það var eins og ég hefði ver-
ið horfa á kvikmynd, sem end-
aði fyrr en mig varði, og ég
hafði ekki tekið eftir því, að
Nonni hafði skriðið úr keltu
minni. Hann stóð við hnéð á
Mrs. Marston og horfði á hana
með meðaumkunarsvip. — Er
henni illt í tönninni sinni?
sagði hann. Hérna, og um leið
lagði hann „Loðinbjörn“ upp
að vanga hennar.
Ég saup hveljur. Skyldi hún
ýta Nonna frá sér? Ef hún
gerir það, vona ég að hún
komi aldrei framar fyrir mín
augu. En það var ástæðulaus
ótti. Hin stolta og stæriláta
Mrs. Marston lagðist á hnén á
slitna blettinn á gólfteþpinu
mínu, tók utan um Jón og
lagði hann undir vanga sinn.
Thank you, sagði hún og
horfði yfir koll hans á eftir
Hildi,, sem gekk hægt út úr
stofunni.----Thank you, my
dear.
„Þá munu ung ljón og alifé
ganga saman, og smásveinn
gæta þeirra,“ hugsaði ég.
Auðlegð þess óalgenga
milljóna-
A. M. Asgrimson.