Lögberg-Heimskringla - 01.08.1968, Síða 6

6
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 1. ÁGÚST 1968
„Ég var að spyrja hann eftir
hrossunum“, s v a r a ði hann.
„Ég er búinn að eignast tvö
folöld, svo að það er svo sem
ekkert óefnilegt — h e 1 d u r
skárra en hjá karlskrattanum
honum Jóhannesi. Þetta er
engin ull, sem ég fæ frá hon-
um. Hann hefði þó getað fóðr-
að á töðunni á Hálsi, skussinn
sá, ef hann hefði kært sig um
það. Líklega verð ég að biðja
Jóa fyrir kindurnar næsta vet-
ur eða þá að eyðileggja þær
allar“.
„Hann hefur verið að róg-
bera Jóhannes Árdal til þess
að koma sér í mjúkinn við
þig“, sagði Halldóra allt ann-
að en ánægjuleg á svipinn.
„Fjandinn eigi ykkar ill-
girnislegu getgátur“, s a g ð i
hann í vonzku. „Hann er víst
ekki gjarn á það, strákgreyið.
Þú heldur kannske, að ég sé
orðinn svo utangátta í sveita-
búskap, að ég viti ekki svona
hér um bil, hvað ull af tólf
ám sé mikil fyrirferðar, og sé
þess vegna ánægður yfir þess-
um bölvuðum skjalta, sem
hann kom með frá honum,
karlfauskinum? Ekki n e m a
það þó! veit sem er, að fá-
tækur verður að láta sér lítið
nægja. En svona lagað læt ég
ekki bjóða mér nema einu
sinni“.
„Ertu þá viss um, að það
muni verða betri útkoman
hjá hinum?“ sagði hún.
„Það má að minnsta kosti
reyna það. Ég verð ekki án-
ægður með að eiga engan bú-
stofn“, sagði hann. Hitt lét
hann ósagt, að tengdasonur-
inn hafði boðið honum að
koma út eftir og vera þar svo
lengi sem hann vildi. Hann
velti fyrir sér í marga daga,
hvort hann ætti að þiggja það
boð. Það var fyrirkvíðanlegt
að rangla hér aftur og fram
dag eftir dag með sjávar- og
fiskilykt fyrir vitunum, en
vita græna og gróandi jörð og
ilmandi heylykt úti í sveit-
inni. Endirinn varð sá, að hann
fékk lánaðan hest og reið heim
að Hálsi. Ekki var þó hægt
að segja, að honum væri létt
um andardráttinn, þegar hann
steig af baki á því stórbýli.
Hann sá, að byrjaður var slátt
ur á báðum búunum. Jóhann-
es Árdal hafði tvo menn við
slátt Tyrir utan sig. Þó var
ekki mikið stærri bletturinn
en hjá tengdasyni hans, sem
var einn. Hann var líka lið-
legur sláttumaður — það
þekkti hann til hans.
Rósfríður kom út, þegar
hann stóð þarna þungbúinn á
svip. Hún kyssti hann tvo
hlýja kossa og bauð hann vel-
kominn. „Það var heldur betra
fyrir þig að koma til okkar en
að láta þér leiðast þarna inni
frá“, sagði hún.
„Hver segir þér að mér hafi
leiðzt?“
„Ég veit það og svo skildist
Jóa það líka á þér um dag-
inn“.
„Það var varla við öðru að
búast“, sagði hann, „ég hef
ekki gengið með hendur í vös-
um um dagana fyrr en þetta
ár — heldur aidrei lifað eins
langa daga“. Honum þyngdi
fyrir brjóstinu aftur. „Það er
eins og búið sé að slíta mann
upp með rótum, þegar maður
verður að hrekjast af þeim
stöðvum, sem maður hefur
verið á alla ævina“.
Rósfríður tók hestinn og
batt hann við hestastein, sem
stóð á hlaðinu hjá gamla bæn-
um. Hermann stóð eins og
steyptur á hlaðinu og virti
fyrir sér túnið og sláttumenn-
ina.
„Nú skaltu koma í bæinn,
pabbi minn, þú ert sjálfsagt
þreyttur af ferðalaginu", sagði
hún.
„Ojæja, einhvern tíma hef
ég nú sjálfsagt verið þreytt-
ari, hugsa ég“, sagði hann.
„Hvaða hestur er þetta, sem
þú ert á? Ég þekki hann ekki“,
sagði hún.
„Sízt að furða. Auðvitað er
það lánstrunta. Allt verður að
vera lært á sömu bókina“,
sagði hann, „allt verður að
minna mann á fátæktina".
„Þú ert líka laus við skulda-
baslið. Það er þó dálítil bót í
máli“, sagði hún.
Þau fylgdust inn í nýtt eld-
hús, sem búið var að innrétta
á efri hæðinni. Þar bjuggu
þau.
„Þarna hefurðu látið útbúa
eldhús. Það var gott fyrir þig,
ólíkt betra en að þurfa að vera
með kerlingunni á vélinni“.
„Það var svo óþægilegt að
þurfa að fara ofan. Að öðru
leyti féll mér vel við hana og
þau bæði“.
„Það var öðruvísi hljóðið í
þeim, móður þinni og systur,
þessar vikur, sem þær voru
henni samtíða í fyrra, eintómt
karp og ónot“, sagði hann. „En
ég hélt nú, að Jóhannes væri
heldur friðsamur maður, en
systir hans þekki ég ekki. Ég
veit, að við ykkur er vel hægt
að lynda. — Hvernig er svo
búskapurinn hjá ykkur? Ég
hef heyrt nágrannana segja,
að það hafi gengið vel fram
hjá honum í vor. Það ætti nú
líka að vera vandalaust að
fóðra á tómri töðu. En ekki
hafa þær verið kópaldar, þess-
ar rollur, sem ég átti á fóðrum
hjá Jóhannesi karlinum Ár-
dal. Þetta var ekki nokkur ull
af þeim, og þrjú lömb vantaði
til að ná ærtölunni. Ég er ó-
vanur slíku“.
Hún setti nú fyrir hann
mat.
„Kannske gæti ég komizt að
samningum við mann þinn
um, að hann fóðri þær fyrir
mig næsta vetur, ef ég yrði
hér eitthvað við heyskap",
sagði hann. „Varla hefur mér
hrakað svo þessa mánuði, að
ég geti ekki puðað eitthvað“.
„Það þætti okkur áreiðan-
lega vænt um, ef þú yrðir
hérna. Ég get svona ímyndað
mér, hvernig þér muni líða
inn í kaupstað um hásláttinn.
Kunna þær sæmilega við sig,
mæðgurnar?“ spurði hún.
„Þú ættir að geta komizt
inn eftir til að spyrja þær að
því“, anzaði hann stuttlega,
„það er ótrúlegt að þú sért
mjög bundin heima yfir barn-
lausu búi“.
„Ég býst ekki við, að þær
langi meira til að tala við mig
nú en þessar vikur, sem við
vorum í sambýli í fyrra. Þess
vegna er sjálfsagt að heim-
sækja heldur þá, sem betur
taka á móti manni“, sagði hún.
„Því er ekki hægt að neita,
að þú hagaðir þér eins og
kjáni, en um það þýðir lítið
að tala“, sagði hann. „Hefurðu
aldrei komið á hestbak þetta
ár?“
„Jú, ég fór í réttirnar í fyrra
haust og þar varst þú líka
meir að segja. Mannstu ekki
eftir því?“
„Jú, það var alveg rétt —
ég man það núna“, sagði
hann.
„Svo reið ég tvisvar fram
að Litla-Bakka í fyrrasumar
og einu sinni í vetur“.
„Það var þá slot að heim-
sækja“, hnussaði í honum.
Hún lét sem hún heyrði ekki
til hans: „Svo reið ég norður
að Hraunhömrum núna ný-
lega og gisti þar meir að
segja“.
„Það hefur það líklega bæri-
legt á því stórbýli. Kristín frá
Heiðargörðum kvað vera kom-
in þangað, heyri ég sagt“.
„Já, hún er þar með yngsta
drenginn“, sagði Rósfríður.
„Fólkið þar hefur það ágætt.
Ásta er myndarleg húsmóðir
og Hjálmar litli er orðinn stór
og fallegur“.
„Anginn litli, hann var nú
alltaf fallegur“, sagði gamli
maðurinn og hlýnaði svolítið
á svipinn við að minnast á
barnið, sem hann hafði svo
oft hossað á hné sínu. Svo
bætti han við og rómurinn
kólriaði: „Er hann alminnileg-
ur við Ástu, strákdrumburinn
hann Hjálmar?“
„Það er víst, að minnst kosti
er hún ákaflega ánægð í sinni
stöðu“.
„Og Þorgeir hefur sætt sig
við það, að hún var allslaus
garmur. Þetta má maður hafa.
Svona er þessi yngsta kynslóð.
— Þakka þér fyrir matinn,
Fríða mín. Það var gott að
fá hann — ég var orðinn þurf-
andi fyrir hressingu. Þú átt
bara kjöt ennþá, jæja, kannske
er þetta þó nokkur búskapur
hjá ykkur. Það er nú heldur
ekki mörgum að skammta“.
„Ég hafði skóla í vetur, en
á þó eftir þó nokkuð af kjöti
ennþá“, svaraði hún dálítið
hreykinn. „Þið gerið ykkur
líklega ekki mjög háar hug-
myndir um minn búskap, en
ég efast um, að hann sé mikið
lakari en hjá öðrum frumbýl-
ingum, sem lítið hafa til að
byrja með“.
„Nú, jæja, það er sagt, að
sá eigi nóg, sem sér nægja
lætur“, sagði gamli bóndinn
og gekk út á túnið til tengda-
sonar síns. Það talaðist svo til
með þeim, að hann yrði þar
í hálfan mánuð.
Næsta morgun var Her-
mann kominn á spilduna með
þ e s s u m lítilsvirta dóttur-
manni sínum, og var bara þó
nokkuð ánægjulegur á svip.
En Jón litli Halldórsson frá
Heiðargörðum var sendur inn
á Bakka með hestinn og til
að ná í vinnuföt handa gamla
bóndanum.
ALLTAF FÁ MÁ
ANNAÐ SKIP
Jón fann húsið eftir tilsögn
Hermanns. Halldóra húsfreyja
kom til dyra. Hann afhenti
henni blaðsnepil frá manni
hennar. Hún las hann og bauð
svo drengnum að setja sig inn
— setti síðan fyrir hann góð-
gerðir. Það var eins og hýrn-
aði ögn yfir henni, þegar hún
heyrði, að hann væri sonur
Kristínar í Heiðargörðum.
Hún útbjó fataböggul og fékk
honum hann og bað hann að
skila kveðju til Hermanns.
Sigurfljóð sat inni við sauma
sína og kom ekki fram fyrr
en gesturinn var farinn. Þá
sagði m ó ð i r hennar henni,
hver hefði komið og hvað
hann hefði verið að erinda.
„Það er þó ekki meining
hans að fara að vinna á Hálsi?“
sagði Sigurfljóð. „Hann var
víst ekki svo ánægður yfir
því, hvernig karlinn fóðraði
fyrir hann í vetur“.
„Það er nú bara ekki hjá
honum, sem hann ætlar að
verða, heldur hjá Jóa búfræð-
ingi. Drengurinn s a g ð i, að
hann hefði verið farinn að slá,
þegar hann fór. Ég veit það
líka, að hann festir h v e r g i
yndi annars staðar“, sagði
Halldóra.
„Það hugsa nú fleiri en hann
heim að Hálsi, en láta sér þó
ekki detta annað eins og þetta
í hug, að fara að vinna hjá
öðrum. Hvaða heilsu skyldi
hann hafa til þess?“ sagði Sig-
urfljóð.
„Það verður nú sjálfsagt
ekki erfiðara en að vinna hjá
sjálfum sér. Þér er nú ekki ó-
kunnugt um, hvað hann er
vanur að vinna kappsamlega“,
sagði Halldóra. „Hitt þykir
mér verra, að hann skuli gera
svo lítið úr sér að vinna undir
stjórn Jóa frá Litla-Bakka.
„Það væri kanske hægt að
hugsa sér, að það hlakki í
þeim, Fríðu og stráknum, yfir
því að vera búin að ná honum
á sitt heimili“, sagði Sigur-
fljóð. „Ég hélt, að pabbi væri
ekki svona auðunninn“.
Rétt í því kom Hafliði heim
að húsinu með vel feita smá-
lúðu í hendinni. Hann heilsaði
mæðgunum inn um opinn
gluggann og veifaði lúðunni.
„Ég býst við, að hún sé vel
æt þessi“, bætti hann við
kveðjuna.
„Smeygðu þér úr stígvélun-
um og komdu inn — það er
heitt kaffi á könnunni11, sagði
Halldóra.
„Minna má það ekki vera
fyrir þennan indæla mat, sem
þú kemur með“, bætti Sigur-
fljóð við.
Hann var hálfhikandi við að
f a r a ú r rosabullunum, en
gerði það samt, því að það
voru vel skúruð gólfin hjá
þeim mæðgum, en sokkarnir
voru svo botngengnir, að stór-
ar, óhreinar tær stóðu fram úr
á báðum fótum. Það var ekki
viðkunnanlegt að láta fínar
konur sjá sig þannig til fara.
En kaffilyktin var freistandi.
Hann reyndi að fela fæturna
undir borðinu, en þær sáust
samt. Sigurfljóð talaði fyrst
um það, hvað nú væri orðið
langt síðan hann hefði komið
— og svo var hún búin að
spyrja hann að því áður en
hún vissi af, hvar hann hefði
þjónustu.
„Ég er alveg þjónustulaus
núna“, sagði hann hálfvand-
ræðalega. „Ég er búinn að
vera svo lengi út á sjó, að all-
ir sokkar eru orðnir botnlaus-
ir. Anna gamla í Skúrnum
hefur þjónað mér, en nú er
hún farin í sveit og enginn
veit um lyklana, svo að ég er
hreint ekki vel staddur. Hún
hefur líka hugsað um að sjóða
fyrir mig, þegar ég er í landi“-
„Þú skalt nú bara borða hjá
okkur, meðan við erum tvær
einar“, sagði Sigurfljóð.
„Pabbi er nú reyndar kominn
út að Hálsi út úr leiðindum og
farinn að heyja í einhverju fe-
lagi við Jóa búfræðing“.
„Hugurinn er alltaf á Hálsi
við skepnurnar og búskap-
inn“, andvarpaði Halldóra.
„Ég verð að byggja honum
hálflenduna næsta vor, svo að
þið þurfið ekki að vera með
þennan saknaðarsvip í hvert
sinn, sem þig minnist á Háls“,
sagði Hafliði. „Ég vorkenni
ykkur sannarlega. Einu sinni
ætlaði ég að verða sveitabóndi,
en búskapurinn varð stuttur
eins og hjónabandið. Ég stóð
yfir rústum hvoru tveggja eft-
ir hálft annað ár. Þá flutti ég
að sjónum og síðan hef ég
slarkað á honum“.
„Hefði ég þekkt þig eins vel
í fyrra og ég geri nú, hefðum
við aldrei þurft að fara frá
Hálsi. Það hefði ekki verið
að leigja okkur jörðina en
þeim, sem býr þar núna“,
sagði Sigurfljóð.
„Þá er að flytja þangað aft-
ur næsta vor“, sagði hann.
„Við heyrum nú, hvernig
hljóðið verður í gamla bú-
manninum, þegar hann kemur
heim aftur“.
„Það er nú víst heldur lítill
bústofn, sem við eigum“, sagði
Halldóra.
Þeim gaf sem þurfti.
* * *
Það er ekki þess vert.