Lögberg-Heimskringla - 24.09.1969, Blaðsíða 5

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, MIÐVIKUDAGINN 24. SEPTEMBER 1969
5
Þjóðhátíðinni í Reykjavík
lauk með því að dansinn dun-
aði á götum miðborgarinnar
þangað til kl. 2 að morgni.
Veðurguðimir voru Reyk-
víkingum allt annað en hlið-
hollir á Þjóðhátíðardaginn,
rigning, og stundum þunga-
rigningar, mestan hluta dags-
ins, og mun það hafa dregið
úr aðsókninni. Eigi að síður
var þátttakan í hátíðahöldun-
um almenn, og ekki varð ég
var við annað, en að fólkið
væri í glöðu skapi, fagnaði
deginum af heilum og heitum
huga.
Fjöldi fólks var saman kom-
inn við hátíðarathöfnina á
Austurvelli, og talið er, að um
tíu þúsund manns hafi tekið
þ á 11 í hátíðarhöldunum í
Laugardalnium.
Ýmsar sýningar voru einnig
haldnar í sambandi við Þjóð-
hátíðina í Reykjavík, svo sem
mjög fróðleg ljósmyndasýning
frá Lýðveldishátíðinni 17. júní
1944.
Sérstöðu skipaði Frímerkja-
sýningin, sem opnum var í
Hagaskólanum þann dag, og
stóð til 22. júní, en það var
Félag frímerkjasafnara, sem
efnt hafði til hennar. Jónas
Hallgrímsson, manntalsfull-
trúi og formaður félagsins,
sem Vestur-lslendingum er að
góðu kunnur, skýrði frá til-
gangi sýningarinnar og bauð
gesti velkomna með vel völd-
um orðum. Ingólfur Jónsson,
samgöngumálaráðherra, opn-
aði síðan sýninguna með mark-
vissri ræðu og einkar vel við
eigalndi, og dró sérstaklega at-
hygli að gildi slíkrar sýningar.
Var hún einnig bæði fjölbreytt
og hin merkasta, sýningarefn-
inu mjög vel fyrir komið, og
bæði ánægjulegt og fræðandi
að ganga þar um sali. Meðal
sýningargesta voru Forseti Is-
lands, dr. Kristján Eldjárn og
frú, og fyrrv. forseti dr. Ás-
geir Ásgeirsson.
Eins og vænta mátti, voru
lýðveldishátiíðar haldnar 17.
júní víðsvegar um landið.
Tæki það meira rúm heldur
en hér er fyrir hendi, ef segja
ætti frá þeim hátíðarhöldum.
En í fáum orðum er þeim vel
lýst í eftirfarandi blaðaum-
sögn.
„Hátíðarhöld í tilefni 25 ára
afmælis íslenzka lýðveldisins
fóru fram um land allt í fyrra
dag og þóttu alls staðar takast
hið bezta. Veðurguðirnir voru
landsmönnum mishollir; sums
staðar gekk á með skúrum en
t. d. á Akureyri komst hitinn
upp í 24 stig. Fánar voru
dregnir að hún kl. 8 og á flest-
um stöðum lauk hátíðarhöld-
unum kl. 2 að loknum dans-
leikjum. Víðast hvar var meg-
in dagskráin sú sama: skrúð-
göngur, guðsþjónusta og hábíð
á íþróttasvæði staðarins. Um
kvöldið voru svo útisamkom-
ur, sem lauk með dansleikj-
um.“ (Morgunblaðið 19. júní
1969).
Ríkisútvarpið íslenzka og
sjónvarpið helguðu lýðveldis-
hátíðinni sérstaklega dagskrár
s í n a r , auk framannefnds
fréttafutnings af Þjóðhátíðini
í Reykjavík.
í ítarlegum þætti í útvarp-
inu, „Lýðveldishátíðin á Þing-
völlum fyrir 25 árum“, voru
viðburðir dagsins rifjaðir upp
í talí og tónum. Var útvarpað
að nýju ræðum frá Lýðveldis-
hátíðinni, og meðal þeirra
kveðju þeirri sem sá, er þetta
ritar, flutti þar sem fulltrúi
Vestur-lslendinga. Haraldur
Ólafsson, dagskrárstjóri, hafði
valið atriðin og tengt þau sam-
an, en þulur var Hjörtur Páls-
son.
Sjónvarpið flutti einnig
mjög merkilegan og fróðlegan
þátt um Jón Sigurðsson for-
seta. Var það kvikmynd, er
Sjónvarpið lét gera um líf og
störf hans í tilefni af 25 ára
afmæli lýðveldisins. Lúðvík
Kristjánsson rithöfundur, sem
samið hefir efnismiklar merk-
isbækur um Jón Sigurðsson,
annaðist sagnfræðihlið þessar-
ar prýðilegu dagskrár og leið-
beindi um myndaval, en um-
sjónarmaður var Eiður Guðna-
son, blaðamaður.
Einnig var fluttur í Sjón-
varpinu að kvöldi 17. júní
hinn vinsæli sjónleikur Maður
og kona, að vísu nokkuð stytt-
ur tímans vegna. En þar fer
vinur vor Brynjólfur Jóhann-
esson, leikari, með hlutverk
séra Sigvalda af frábærri list,
en leiksnilld Brynjólfs er oss
Islendingum véstan hafs í
fersku minni sáðan hann ferð-
aðist nýlega víða vor á meðal
og skemmti á samkomum.
Blöðin á Islandi minntust af-
mælis lýðveldisins einnig ítar-
lega, dagblöðin í Reykjavík
með m y n d u m prýddum og
innihaldsríkum aukablöðum,
þar sem rakin var forsaga
lýðveldisstofnunarinnar og
lýst þeirri söguríku athöfn að
Lögbergi 17. júní 1944, er
stofnun þess fór fram, sem ó-
gleymanleg verður okkur öll-
um, er bárum gæfu til þess að
vera á Þingvöllum þann sig-
urbjarta dag, því að rigningin
er löngu horfin í ljóma hans.
Ættjarðarkvæði s k i p u ð u
einnig heiðursrúm í skrautleg-
um útgáfum Reykjavíkurblað-
anna 17. júní, og veit ég, að
það gleður Vestur-lslendinga,
er ég minni það, að, við hlið-
ina á mynd Jóns Sigurðssonar
forseta skipaði öndvegi á for-
síðu 2. hátíðarblaðs Alþýðu-
blaðsins snilldarkvæði Step-
hans G. Stephanssonar „Flís
úr vörðu Jón Sigurðssonar".
Óþarft er að fjölyrða um það,
hve ævistarf Jóns Sigurðsson-
ar er fasttengt stofnun hins
islenzka lýðveldis, enda var
fæðingardagur hans að verð-
ugu valinn sem stofndagur
þess. Sæmir því vel að ljúka
þessari frásögn um hátíða-
höldin á íslandi í tilefni af 25
ára afmæli lýðveldisins ein
mitt með þessari snjöllu lýs
ingu Stephans á Jóni Sigurðs-
syni:
ist út. Það skal fúslega játað,
að minkar hafa sloppið út af
búunum og ganga villtir, en
Deim er haldið mjög niðri, svo
villiminkur hefur aldrei orðið
3að vandamál, sem mér skilst
að hann sé hér á landi.
Honum juku þrautir þrek,
þrekið, sem aldrei vék.
Hans það var að voga bratt,
vita rétt og kenna satt.
Miklar Jón vorn Sigurðsson
sérhver fullnægð þjóðarvon.
Hann, svo stakur, sterkur, hár,
stækkar við hver hundrað ár.
Minkaeldi
Rætl við G. L. B. Mundell frá Skotlandi um
hugsanlegt minkaeldi á íslandi
Margir íslendingar hér í álfu slunda minkarækt og mun þeim
e. t. v. finnast þessi grein úr Morgunblaðinu á íslandi fróð-
leg. — I. J.
Hér á landi hefur dvalizt að
undanförnu G. L. B. Mundell,
framkvæmdastjóri t v e g g j a
minkabúa á Skotlandi. Mund-
ell hefur átt viðræður við ís-
lenzka áhugamenn um loð-
dýrarækt og hugsanlegt sam-
starf, en fyrirtæki hans hefur
veitt tæknilega aðstoð við
stofnsetningu minkabúa víða
um heim.
Morgunblaðinu gafst kostur
á að ræða við Mundell og
sagðist honum svo frá minka-
rækt í Skotlandi:
— Minkarækt hófst fyrir al-
vöru á Skotlandi eftir síðustu
heimsstyrjöld og er mjög vax-
andi atvinnugrein. Minkamir
eru einkum aldir á fiski, kjöt-
úrgangi, kornmeti og eggjum,
sem offramleiðsla er í land-
inu. Aðal'atriðið er, að fæðu-
tegundirnar séu í réttu hlut-
falli, því það hefur mikla þýð-
ingu fyrir gæði skinnanna.
VERÐHÆKKUN
Þegar Mundell var inntur
eftir verðlagi á skinnunum
svaraði hann:
- Fyfir tveimur árum varð
mikil verðlækkun á minka-
skinnum. En þótt einkennilegt
megi virðast, varð þessi lækk-
un til þess, þegar fram liðu
stundir, að v e r ð i ð hækkaði
mjög ört. Á síðasta ári var það
orðið afar hagstætt. Hið lága
verð leiddi nefnilega til þess,
að fleiri töldu sig hafa efni að
kaupa sér skinn og þannig
stækkaði kaupendahópurinn
að miklum mun. Þegar svo
eftirspurnin náði ekki að full-
nægja framboðinu steig verð-
ið, að markaðurinn hefur æ
síðan verið miklu stærri en
áður, enda eru loðskinn mjög
í tízku.
Það er einn misskilningur,
sem ég hef orðið nokkuð var
við í samtölum mínum við
Islendinga. Hann er sá, að
minkaeldi sé vís gróðavegur.
Því er svo farið um minkaeld-
ið, sem og annan landbúnað,
að ef hann er vel skipulagður
stendur hann vel undir sér og
gefur nokkurn arð. En gróð-
inn er alls ekki skjótfenginn
og sjaldnast mjög mikill. En
það, sem gefur minkaeldinu
mikið gildi í augum brezkra
stjórnvalda, og það hygg ég
einnig raunina hér, er að
minkaeldið er útflutningsat-
vinnugrein, sem gefur erlend-
an gjaldeyri í aðra hönd. Aðal
viðskiptalönd okkar á þessu
sviði eru Bandaríkin, Þýzka
land, ít'alía og Sviss.
ÞJÁLFUN ER NAUÐSYN
Um mögulega aðstoð við ís-
lenzka loðdýraframleiðendur
sagði Mundell:'
- Það kom fram í viðtaTi
mínu við Pál A. Pálsson yfir-
dýralækni og marga aðra, að
þjálfaðir verði menn erlendis
til að taka að sér rekstur
fyrstu minkabúanna. Þetta er
mjög áríðandi, því umhirða og
umsjón með minkaeldi krefst
kunnáttu og þjálfunar. Fyrir-
tæki mitt, sem selt hefur dýr
til undaneldis til nýrra minka-
búa víða um heim, er reiðu-
búið til aðstoðar við stofn-
setningu minkabúa hér. Ef við
9eljum nýju búi dýr, látum
við okkur miklu varða velferð
þess, fara þar bæði saman
okkar hagsmunir og búsins. Á
næstunni mun fyrirtæki mitt
vinna úr upplýsingum, sem ég
hef aflað hér á landi. Á grund
velli þeirra getum við veitt
ráðleggingar um hugsanlega
fæðu, skipulagningu búanna
og heppilegar dýrategundir
Mér virðist sem þið hafið
fyllstu ástæðu til bjartsýni
>að er ég jafn sannfærður nú
og fyrir áratug, þegar ég sótti
;:sland fyrst heim. Eftirspurn-
in eftir gæðavörum úr skinni
er vaxandi, og ársframleiðsl-
an er komin upp í 23-25 millj.
skinna á ári. Að síðustu vil ég
gefa áhugamönnum eina vjkð-
leggingu: Eltið ekki tízkuna
um of, heldur einbeitið ykkur
að einstökum og sígildum úr-
valstegundum. Ef gæðin eru
sett öllu ofar þá mun vel til
takast.
Mgbl 23. ágúst '69.
Ég stofnsetti minkabú fyrir
15 árum í Perthshire í Mið-
Skotlandi. Síðan var stofnað
hlutafélag um reksturinn, og
á það nú tvö minkabú með
alls 14 þúsund dýrum.
Við spyrjum Mundell um
varúðarráðstafanir gegn því;
að minkarnir sleppi út af bú-
unum.
— Fyfir nokkrum árum
gekk í gildi réglugerð, sém
gerir mjög strangar kröfur ti'
varúðarráðstafana. Frá öllum
húsunum er þannig gengið, að
dýrin eiga ekki að geta kom
izt þaðan út, og umhverfis er
há girðing útbúin með slétt-
um plötum, sem hindra að
dýrin geti náð fótfestu og
stokkið yfir. I rauninni er það
ekki aðalvandamálið hvernig
ganga á tryggilega frá húsun-
um, óaðgæzla og gleymska
gæzlumanna er miklu líklegri J um minkaeldið. Allir staðhætt
til að valda því að dýrin kom-jir eru ykkur hagstæðir og um
Fréttir frá íslcndi
Framhald af bls. 1.
son, landlæknir, en hinir Evr-
ópumennirnir voru frá Eng-
landi, Frakklandi og Rúss-
landi. 1 hinni obinberu frásögn
af heiðrun dr. Sigurðar Sig-
urðssonar, er því lýst, að hann
sé höfundur imdirstöðurits um
berklaveiki, hafi verið forustu
maður á sviði heilbrigðismála
í landi sínu um árabil, og hafi
sem alþjóðlegur sérfræðingur
sviði berklavarna og sem
fulltrúi lands síns á vettvangi
alþjóðaheilbrigðismála orkað
hvetjandi á og áunnið sér inni-
lega aðdáun og virðingu sam-
starfsmanna sinna.“
♦ * *
TÖLDU 3273
HREINDÝR
Menntamáluráðuneytið hefur
eins og að undanfömu látið
fara fram talningu á hrein-
dýrahjörðinni á Austurlandi
eftir ljósmyndum sem teknar
voru úr flugvél. Reyndust full-
orðin hreindýr vera 2.508 og
765 kálíar eða samtals 3.273
dýr. 1 fyrra reyndust hrein-
dýrin við samskonar talningu
vera 2.831.
Hreindýraveiðar eru leyfðar
frá 7. ágúst til 20. september
og má veiða allt að 600 dýr
eins og á síðastliðnu ári.
Auk hreindýraeftirlitsmanns-
ins Egils Gunnarssonar, á Eg-
ilsstöðum í Fljótsdal munu
lögreglumenn armast eftirlit
með veiðunum.
Menntamálaráðuneytið,
7. ágúst 1969.
* * *
Heilmikið verður um að
vera í íslenzka flugheiminum
á næstunni í sambandi við 50
ára afmæli flugsins á íslandi,
sem er 3. september. Þar ber
hæst mikla flugsýningu, sem
haldin verður á Reykjavíkur-
flugvelli dagana 28. ágúst til
7. september n. k. Einnig verð-
ur keppt í vélflugi og fallhlíf-
arstökki. Þá gefur póststjórn-
in út tvö ný frímerki í tilefni
afmælisins.
* * *
«
Hvorki meira né minna en
221 kvenfélag utan Reykjavík-
ur innan Kvenfélagasambands
Islands safnar nú fé til bygg-
ingar fæðingardeildar Land-
spítalans. Munu félögin hafa
ýmsar aðferðir við fjársöfnun
þessa, m. a. halda skemmtanir
og dansleiki. Landspítalasöfn-
uninni hafa nú borizt rúmlega
Framhald á bls. 7.