Alþýðublaðið - 23.03.1963, Qupperneq 4

Konunglega radarstofn
unin í Malvcrn í Eng-
landi, hefur fcngið geysi
stóra myndavél, sem er
hvorki meira né minna en '
8,5 tonn að stærð. Henni
er ætlað að hafa uppi á
gervihnöttum, sem sendir
hafa verið út í geiminn.
Svo næm er þessi risa-
myndavél, að hún getur
auðveldlega greint og fest
á filmu, ljósdepil, sem er
aðeins fimmtándi hluti af
daufustu stjörnum, sem
sjást með berum augum.
En Póistjarnan, hin víð-
fræga er 650 sinnum
bjartari en það.
Minningarorð
ritstjón
VALTYR STEFANSSON rit-
Ætjóri M< -gunblaðsins lézt í Bæj
•arspítalanum laugardagskvöldið
síðastliðið og verður jarðsunginn
frá Dómkirkjunni í dag. Við lát
hans hvrrf af sjónarsviðinu sér-
síæður persónuleiki, forystumað-
ur á ýjasum sviðum, snjall blaða
jmaður og gáfaður rithöfundur, sem
snjög var umdeildur vegna þess
að hann gerðist einn af liðsoddum
Hlvígrar pólitískrar baráttu eins
og stjórrimálabaráttan hefur
•leagst af verið hér á landi.
Valtýr Stefánsson fæddist að
OVöðruvöllum í Hörgárdal, liinu
jnikla menntasetri, 26. janúar ár
j:.í 1893 og varð því rúmlega sjöt-
"ugur. Faðir hans, Stefán Stefáns-
,;on síðar skólameistari var þá
Okennari við Möðruvallaskóla, en
emóðir hans var Steinunn Frí-
mannsdóttir. Stefán Stefánsson
var, eins og kunnugt er, einn af
frömuðum í íslenzkum menning-
aimálum á sinni tíð, hið mesta
glæsimenni hvernig sem á hann
var litið og vinsæll með afbrigð-
aim. Valtýr var settur til mennta
■og tók stúdentspróf árið 1911.
•Hann stundaði búnaðarnám við
' Bændaskólann á Hólum næstu tvo
vetur, en lauk síðan heimspeki-
prófi frá Kaupmannahafnarhá-
fikóla og námi i búvísindum lauk
liann 1914. Þá hóf hann framhalds
Jiám í jar'iabótum við Landbúnaö
-arháskólann á árunum 1915 til
il917. Híi.m starfaði við jarðabóta
<ieild Hciðaféiagsins danska frá
1917 til ársloka 1918, og einnig
ílarfað hann Við Statens Grundfor
hedringsvæsen. Hann kom svo
:ðneim og gerðist ráðunautur hjá
■Búnaðarfélagi íslands og gegndi
því starfi í þrjú ár, 1920 til 1923,
jafnframt því var hann ritstjóri og
nseðútgefandi að Frey; eða til
j 1925, Ári,ð 1924 var hann ráðinn
I j itstjóri Morgunblaðsins og
j gegndi hann því starfi til dauða-
] dags. Hann var alla tíð mikill á-
hugamaður um jarðrækt og skóg
rækt og skrifaði mikið um þau
mál og þá fyrst og fremst skóg-
ræktina, enda var hann í fremstu
VALTYR STEFANSSON
röð skógræktarmanna og gegndi
formennsku í Skógræktarfélagi ís-
lands lengi. Bókfellsútgáfan hefur
á undanförnum árum gefið út úr-
val úr viðtölum hans og greinum,
sem birzt höfðu í Morgunblaðinu
og annars staöar, er það mikið rit
safn og kennir margra grasa eins
og gefur að skilja. Það er í fimm
stórum bindum.
Ég kynntist Valtý Stefánssyni
árið, sem hann gerðist ritstjóri
Morgunblaðsins og með nokkuð
sérstökum hætti. Skal ég segja
frá þvi hér vegna þess að það lýs-
ir manninum nokkuð. Við vorum
saman á gangi nokkrir ungir
menn á björtu kvöldi og gengum
upp Bankastræti. Allir vorum við
rauðglóandi af pólitískum áhuga.
og hræddumst hvorki guð nó
mcnn. Við höfum hcyrt minnzt á
Valtý Stefánsson, hinn nýja í-
haldsritstjóra — og var hann
strax farinn að fá óþvegnar kveðj
ur i blöðum eins og þá var títt.
Þegar við nú gengum upp Banka-
siræti mættum við Valtý Stefáns-
syni og sendum honum kveðjur
vm leið og við gengum framhjá.
Ljótt er það, en satt samt — og
þótti ekki ljótt í þá daga þegar
vm pólitíska bardagafúsa var að
ræða. En Valtýr tók þessu á þann
veg. að við urðum undrandi. Hann
slafnæmdist hjá okkur og fór að
rabba við okkur. Þá rann af okk-
í berserksgangurinn og við urð-
um hógværir og kurteisir, en vild
um þó gjarna deila við hann. En
hann bara hló. Svo lauk hann sam
alinu með því að segja: „Mér er
bara vel við ykkur, strákar. Það
er þó eitthvað betra að vera bolsi,
en hafa enga skoðun og ekkert að
berjast fyrir. Heimsækið mig ein
hverntíma á Moggann. Ég skal þá
hella upp á könnuna fyrir okkur
í sameiningu.“
Við fórum víst aldrei á Mogg-
ann í kaffið til Valtýs, en ég kynnt
isl honum nánar. Við hittumst
oft í viðtölum og svo unnum við
sameiginlega, ásamt öðrum, að þvi
að endurreisa Blaðamannafélagið
og sátum saman í stjórn þess um
skeið. Við fórum saman í lang-
ferðalög, með dönsku blaðamönn
unum til Norðurlandsins 1939 og
ti! Stokkliólms 1947. Það var gott
að vinna með Valtý. Hann var
hugmyndaríkur og starfssamur
með afbrigðum. Hann lét sér ekki
nægja að koma með hugmyndir
heldur vann hann manna bezt að
framkvæmd þess, sem samþykkt
hafði verið. Ég held líka að ég
hafi ekki kynnzt skemmtilegri
ferðafélaga. Hann.var mikill gleði
n;aður, hjálpfús og úrræðagóður.
Kann var helzti ræðumaður okk-
ar íslenzku blaðamanna á ferða-
laginu um Norðurland og verða
mér ræður Valtýs þá við ýms
takifæri ógleymanlegar fyrir
fyndni lians og orðaleiki. Minn-
ist ég þá fyrst og fremst ræðu
er hann hélt á Reynistað við glugg
ann og mál hans sindraði af gáf-
um og giettni. Þegar við fórum
til Stokkhólms árið 1947 var
sjúkdómurinn, sem síðar leiddi
hann til dauða, farinn að gera
vart við sig, en enn hélt hann
færni sinni til fulls. Enn sjúk-
démurinn óx og gerði hann að
k.kum óstarfhæfan. Ég hitti Valtý
fyrir ári og við ókum saman stutt
an spöl. Honum var mjög brugð-
ið,-hann gerði gaman að sjálfum
sér, en mér var ekki hlátur í
hug. Hann hafði legið í Bæjar-
spítalanum í alimarga mánuði er
hann lézt.
Valtýr Stefánsson var kunnasli
blaðamaður landsins um sina
daga. Hann var ritstjóri stærsta og
útbreiddasta blaðsins — og liann
var góður blaðamaður. Hann
hafði mjög lipran penna og fyrst
og fremst listrænan, en blaða-
mennskan er listgrein. Þetta kem
uc ljóslega fram í viðtölum hans.
Að vísu skrifaði hann misjöfn við
töl eins og eðlilegt er, en þau
beztu eru listavel gerð. Það er
unun að lesa þau. Valtýr sagði það
sjálfur, að í raun og veru þætti
sér alllaf gaman að skrifa viðtöl
og einnig fréttir um merkisat-
burði. Þetta hlaut lesandinn líka
að finna jafnvel ósjálfrátt. Hins
vegar var Valtvr aldrei bardaga-
maður. Pólitiskar greinar lians
báru allt annan svip en viðtöl hans
og fréttagreinar. Ég hef tekið eft
i; því, að ýmsir listrænir höfund
ar gjörbreyta um stíl og orðaval
begar þeir skrifa árásargreinar.
Þarf ekki annan en vitna í Gunn-
ar Gunnarsson og Ifalldór Kiljan
Laxness í sambandi við þetta.
Þetta kom einnig í ljós hjá Val-
tý og það stafar einfaldlega af
því, að árásarskrifín eru þessum
höfundum ekki eiginleg. J Valtýr
var í mörgum greinum brautryðj
andi í íslenzkri blaðamennsku. Að
s'aða hans var góð. Hann var rit
stjóri fyrir voldugt blað, sem ekki
þurfti að liafa fjárhagslegar á-
hyggjur. Það studdist við stóran
flokk efnaðra samtaka. Sjálfur
var Valtýr enginn ævintýramaður,
en staðfastur og gjörhugull. Hann
hugsaði mál vel — og stundum
nokkuð lengi áður en hann réð-
ist í framkvæmdir. Þess vegna
tókust þær vel fyrir blað hans. Þá
verður ekki framhjá því gengið,
að þróunin var honum hliðholl
á þann veg, að um hans daga, eða
síðan hann tók við ritstjórn, gjör
breyttist allt í þessu landi. Þjóð-
in gat rétt úr kútnum og allt
kcmst á fleygiferð. Sumir geta
vitanlega farið sér og fyrirtækjum
sínum að voða á slíkum umróts
tímum, en það henti Valtý aldrei
og heldur ekki blað hans.
Valtýr var afburðamikill starfs
maður þar íil hann fór að kenna
sjúkdómsins. Hann var allt af í
skrifstofu sinni eða lieima við sím
ann til þess að geta fylgzt með
því sem var að gerasí. Hann vann
um of. Hann vann svo mjög af
því að liann unni starfi sínu.
Hann sveigði aldrei hjá.
Framh. á 13. síðu.
ÆSKULÝÐSBLAÐ
ÆSKULÝDSBLAÐIÐ er nýkom-
ið út. Það flytur margvíslegt efnl
eftir bæði ltennimenn og leik-
menn. Meðal annars má nefna
grein eftir erlendan lækni um
vandamál, sem skapast af því, að
fólk giftist of ungt, — og síðan
er Icitað til íslenzks prests, móður,
föður og tveggja æskumanna og
fengið álit þessa fólks á þeirri
spurningu, hvort unglingar eigi að
trúlofast eða giftast og stofna
heimili. Sr. Jón Kr. ísfeld skrifar
greinina Kornungur kirkjusmiður,
sr. Pétur Sigurgeirsson segir frá
degi við bjargsig í Grímsey, sr.
Magnús Guðmundsson á Setbergi,
skrifar 'greinina, Biblían og þú, í
blaðinu er íþróttaþáttur, mynda-
getraun, sögur og margt fleira. —
Ritstjóri er sr. Sigurður Haukur
Guðjónsson, Hálsi í Fnjóskadal.
30. sýning á'
Pétri Gaut
í KVÖLD verður Pétur Gaut
ur sýndur í 30. sinn í Þjóð-
leikhúsinu. Aðsókn að þcssu
merlia og stórbrotna verki
hefur verið mjög góð. Um
það bil 17.500 sýningargest-
ir hafa þá séð þessa sýningu.
Leikurinn er mikið sóttur
af fólki uían af landi og
oft koma Iangferðabílar lang
ar leiðir á sýningarnar. —
Einníg er leikurinn mji;g vel
sóttur af skólafólki og er
það gleðicfni, að unga fólk-
ið kann að meta betta önd
vegisverk Ibsens.
— Myndin er af Gunnari
Eyjólfssyni cg Karaldi
Björnssyni í hlutverkum
4 23. marz 1963 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ