Alþýðublaðið - 23.03.1963, Blaðsíða 8

Alþýðublaðið - 23.03.1963, Blaðsíða 8
GYLFI Þ. GÍSLASON SKRIFAR: Varaformaður Framsó S ns snoppungar ritstiórn UNDANFARNAR vikur hefur Tíminn haldið uppi óvenjulega ódrengilegum áróffri gegn mér ogl Alþýffuflokknum og raunar gegn ríkisstjórninni í heild í tilefni af ræðu, sem ég hélt í háskólanum á 100 ára afmæli Þjóffminjasafns- ins. Hefur Tíminn þrástagazt á því, að í þessu ávarpi hafi ég boðaff inngöngu íslands í Efna- hagsbandalagið og reynt að rétt- læta hana með því að flytja ann- arlegar kenningar um „nýtt sjálfstæði,“ sem Tíminn hefur talið í algerri andstöðu við það, sem hann hefur kallað „sjálfstæði Jóns Sigurðssonar“. Síðan hefur verið margendurtekið, að hið „nýja sjá’^stæði Gylfa Þ. Gíslasonar" og ríkisstjórnarinnar sé í raun- inni fullveldisafsal. Þetta margumtalaða ávarp hef- ur vcrið birt í Alþýðublaðinu, svo að þeir, sem það vilja, geta sjálf- ir gengið úr skugga um, hversu aigjör fölsun það er, að þar hafi veriff boffuð innganga íslands í F.fnahagsbandalagið eða afsal ís- lenzks sjálfstæðis. Eg leyfi mér að endurprenta hér einn affal- kafla ávarpsins til þess að und- irstrika, hversu ófyrirleitinn á-! róður Tímans er. Eg sagði m. a.: lands, hvaff það er að vera ís-j Iendingur og hvað til þess þarf að geta haldiff áfram að vera það?“ Eða finnst mönnum kannske boðað sjálfstæðisafsal í síðustu setningum ræðunnar: „Eg lýk máli mínu meff því að láta í ljós þá einlægu ósk, að Þjóðminjasafn íslands megi um allar aldir, meðan íslenzk tunga er töluff og íslenzkt hjarta slær, vera einn þeirra vita, er beini litilli þjóð íslendinga rétta Ieið um sollið úthaf viffsjállar verald- ar, — viti, sem logi skært og lýsi íslenzkri þjóff í eilífri við- leitni hennar til þess að varð- veita sjálfa sig.“ sóknarflokksins, Ólafur Jóhannes- son, prófessor, flutti í háskólan- um 14. október 1962 effa 4 mán- uðum áður en ég flutti mína ræðu. Varaformaður Framsóknarflokks- ins talaði einmitt úr sama ræðu- stól og ég og um nákvæmlega sama efni og upphaf ávarps míns fjallaði, en fyrirlestur sinn nefndi prófessorinn „Stjórnarskráin og þátttaka íslands í alþjóðastofnun- um.“ í fyrirlestrinum segir vara- formaður Framsóknarflokksins „Er það svo, aff í kjölfar vaxandi alþjóðasamstarfs og minnkandi einangrunar hljóti það að sigla, að þjóðir glati sér-1 kennum sínum, týni tungu sinni, gleymi sögu sinni, spilli menn- ingu sinni? Það væri léttúð og barnaskapur, að gera sér þess ekki grein, að á slíku getur ver- iff hætta. En hitt er fjarstæffa, aff ekki sé unnt að varðveita þ.ióðerni og þjóðmenningu í þeim straumi tímans, er nú renn- ur, og gerir þjóöir heims æ háð- ari hver annarri á sviði efnahags- mála og stjórnmála. Máli skiptir hér sem oftar það eitt, sem mað- ur vill. Sú þjóð, sem vill varff- veita menningu sína og sér- kenni, getur það, hver svo sem hlutur liennar er í samskiptum við aðrar þjóðir. Er annar tími betur til þcss1 fallinn en aldarafmæli Þjóð-: minjasafns íslands, að íslenzk þjóð hugíeiði stöðu sína í þessu efni, að hún minnist skyldunn- j ar við sjálfa sig, er nauðsyn tímans krefst þess, að hún efli, samskipti sín við aðra, — að hún, hugsi í lotningu til forfeðra sinna, er hún leitast við að búa í haginn fyrir börn sín? Auffvit- aff viljum við vera íslendingar og verða það aldur og ævi. En verffur það betUr lært annars staðar en í Þjóðminjasafni ís- Til þessara setninga hefur aúð- vitaff ekki verið vitnað í Tíman- um, heldur til upphafs ræðunnar, þar sem ég ræddi þau alkunnu og augljósu sannindi, að al- bjóðasamstarf hefur verið að stóraukast undánfarna áratugi, á- hrif stórvelda hafa vaxiff gífur- lega og alb konar alþjóðastofn- unum og þjóðabandalögum hefur verið komi'ð á fót. Eg benti á, að öll þessi aukna a'þjóðasamvinna hafi skert siálfsforræði einstakra ríkja, en þau hafi fengið ýmis konar hagræði í staðinn. Þessar hug^anir orðaði ég m. a. á þennan hátt: „En fær það dulizt mönn- um, að sérhver samningur milli þjóða, sérhvcr samtök ríkja, sér- hvert bandalag bindur alla þá, sem aðild eiga, takmarkar sjálfsfor- ræði þeirra, skerðir fullveldi þeirra? Auðvitað vinnst annað. Hversu lengi varðveitir sú þjóð sjálfstæði sitt, sem dregst aftur úr öllum? Og kemur ekki hlutdeild í auknu s.iálfstæði og vaxandi ör- yggi voldugs bandalags í stað minnkandi sjálfsforræffis hvers einstaks?“ — Engu aff síður hlyti smáríkjum aff teljast nokkur vandi á höndum. En ég ræddi máliff ein- mitt til þess að undirstrika þá skoðun mína, að íslendingum, ís- lenzku sjálfstæði og íslenzkri menningu, þyrfti engin hætta að vera búin. Þjóðminjasafnið væri ein þeirra stofnana, sem hjálpað gætu íslendingum til þess að halda vöku sinni. Ef í þessum skoðunum felst boffskapur um afsal íslenzks sjálf- stæðis, jafnvel landráð, þá eru margir sjálfstæðissvikarar og margir landráðamepn á íslandi og með öffrum þjóffum. Eg hefi nýlega átt þess kost að kynha mér merkan fyrirlestur, sem varaform. Fram- „Það hefur lengst af veriff taliff einkenni fullvalda ríkis, að það væri einungis bundið viff ákvarffanir eigin valdhafa, og að á yfirráffasvæði þess yrffi al- j mennt ekki haldið uppi fram- kvæmd eða beitt með valdi fyr- irmælum eða úrskurðum ann- arra en handhafa ríkisvaldsins, effa a. m. k. ekki án einhvcrs konar staðfestingar eða leyfis þeirra. Samkvæmt þeirri kenni-! setningu var yfirlýsing effa á- jkvörffun af hendi alþjóffastofn-j unar því affeins talin bindandi | fyrir ríki, að það hefði sam-1 þykkt hana — goldið henni já-j atkvæði effa játast undir hana í verki. Til skamms tíma mátti það einnig heita nær undan- tekningalaus regla, aö ákvörðun effa úrskurður alþjóffasttofnun- ar væri affeins skuldbindandi fyrir ríkið sjálft, en yrði ekki beitt eða fullnægt innan ríkis- ins án staðfestingar effa ein- hvers konar löggildingar réttra stjórnarvalda hverju sinni, ncma annaff væri beinlínis boff- iff eða heimilað í stjórnlögum viffkomandi ríkis. Frá báffum þessum kennisetningum hefur veriff vikið í seinni tíð, og þó sérstaklega hinni fyrrnefndu. Þess eru æ fleiri dæmi, að alþjóðlegum stofnunum sé feng- ið sjálfstætt ákvörffunarvald um tiltekin málefni, ýmist til aff setja almennar reglur effa til að kveða á um einstök atriði, og aöildarríkin skuldbindi sig fyrir fram til að hlíta ákvörðunum meirihlutans í stjórnarstofnun- um hinna alþjóðlegu samtaka, jafnvel án tillits til þess, hvort þau eiga þar fulltrúa effa ekki. Þess eru einnig dæmi frá allra síðustu árum, að stjórnar- stofnunum f jölþjóðlegra sam- taka sé fengiff í hendur vald til þess að gefa út fyrirmæli effa taka ákvarðanir, sem eiga bein- línis aff gilda innanlands í að- ildarríkjunum, eiga að binda stjórnvöld og þegna þátttöku- landanna, án þess að nokkur at- beini handhafa rfkisvaldsins þurfi að koma til í hvert skipti.“ Hér er á mjög ljósan Iiátt sett fram sú skoðun, að það hugtak, sem Tíminn hefur undanfarnar vikur Ieyft sér að kalla „sjálf- stæðishugtak Jóns Sigurffssonar," sé orðið úrelt og frá því hafi ver- ið vikið í seinni tíð. í staðinn sé komin ný skilgreining á sjálfstæff- ishugtakinu, sú skilgreining, sem Tímanum hefur þóknast að skýra „sjálfstæðishugtnk Gylfa Þ. Gíslasonar og rikisstjórnarinnar.“ En það er auðvitað misskilningur hjá Tímanum, að ég eða ríkis- stjórnin eigi nokkurn þátt í skil- greiningu hins „nýja sjálfstæðis- hugtaks“. Hinn fyrsti, sem skýrir það á fræðilegan hátt hér á landi og það mcira að segja í einu af afmæliserindum háskólans í tilefni af 50 ára afmæli hans, er sjálfur varaformaður Framsóknar- flokksins, Ólafur Jóhannesson prófessor. Ef kenna ætti þetta „nýja sjálfstæðishugtak“ við nokk- urn einstakling hér á landi, þá væri það aff sjálfsögðu varafor- maður Framsóknarflokksins, og ef bcndla ætti það við nokkurn ein- stakan flokk, þá væri það aúffvit- aff sá flokkur, sem hann er í for- ystu fyrir, Framsóknarflokkur- inn, enda liefur þess ekki orffiff vart fram aff þessu, aff Ólafur Jóhannesson nyti ekki óskerts trausts í flokki sínum, þrátt fyrir þessar skoffanir, og ekki hefur Tíminn séð ástæðu til þess að and- mæla þeim einu orði. Þá ræffir prófessorinn þaff ýtar lega í fyrirlestri sínum, hversu langt megi ganga í þá átt aö af- sala ríkisvaldi til albjóffastofr:am>. án sérstakrar stjórnmálaheimildar effa undangenginnar stjórnarskrár- breyíingar. Niðurstaða hans er sú, að „sé fyrirmælum frá liinuin al- þjóðlegu stofnunum aðeins ætlað að binda íslenzka ríklð ajálft, þunn- ig, að eftir sem áffur þyrfti at- beina íslenzkra stjórnarvalrla til aff gefa þeim gildi hér á landi, myndi íslandi yfirleitt heimil aðild, ef fullnægt væri skilyrffum 21. gr. stjórnarskrárinnar. í hinu tilfell- ; inu, að ákvörðunum af hendi al- ; þjóðastofnunar sé ætlaff að gilda , líér á landi án nokkurrar meða!- göngu íslenzkra stjórnarvalda hverju sinni, er um svo víðtækt og óvenjulegt valdaafsal að læða, að óeðlilcgt er, að það geti áit sér stað án sérstakrar stjórniagaiieinr- Hdar eða undangenginnar stjórnar skrárbreytingar, aff minnsta kosti ef það er óafturtækt og ekki er um því lítilvægari ákvarðanir að ræða.“ Þá lýsir prófessorinn allrækilega þeim skuldbindingum, sem íslend- ingar hafa tekizt á liendur á síðari árum með aðild sinni að ýmsum mikilvægum alþjóðasamtökum, svo sem Sameinuðu Þjóðunum, Al- þjóðabankanum, Alþjóffagjaldeyrís sjóffnum, Matvæla- og landbúnaff- arstofnuninni, Flugmálastofnun- inni, Alþjóðaheilbrigðismálastofn- uninni, Alþjóðlegu vinnumálastofn uninni, Efnahagssamvinnustofnun Evrópu, Evrópuráðinu, Mannrétt- jVntanefn.d e(g Mannréttindadóm- stól Évrópuráðsins, Atlantshafs- bandalaginu og Norðurlandaráðinu Um þetta segir prófessorinn m.a.: „Með þátttöku í þeim (alþjóða- stofnunum) liefur ísland óneitan- lega tekið á sig margar mikilvæg- ar kvaðir. Það hefur játazt undir ákvörðunarvald þeirra stofnanna um tiltekin málefni. Það hefur t.d. skuldbundið sig til aff hlíta ákvörff unum öryggisráðsins og úrskurðum alþjóffadómstólsins og mannrétt- indadómstóls Evrópu. Það hefur gengizt undir að fara eftir ákvörff- unum Alþjóðagjaldeyrissjóðsins samkvæmt samþykktum hans. Sömuleiöis er því eins og öffrum aðildarríkjum flugmálastofnunar- innar og alþjóöahcilbrigðismála- stofnunarinnar skylt að fara eftir tilteknum fyrirmælum þessara stofnana, nema meirihluti aðildar- ríkjanna hafi innan ákveffins frests tilkynnt, að ekki sé fallizt á samþykkt þeirra. Með þáttöku sinni í Atlantshafsbandalaginu hef- ur ísland einnig tekizt ýmsar skyhl ur á herðar, sbr. 3., 4. og 5. gr. bandalagssá$ímálans“.; „Þess skal þó getið aff það er sér staklega ljóst, að ákvarðanir ör- yggisráðsins eru skuldbindandi fyrir aðildarríki, hvort sem því er það Ijúft effa leitt, og alveg án til- lits til þess, hvort það á fulltrúa í 1 ráðinu eða ekki. Þar getur þó sannarlega verið um þungbærar kvaðir að ræða, jafnvel um skyldu til hernaðarlegrar affgerffar í einni eða annarri mynd sbr. eink- um 43. gr. stofnskrárinnar. Þar frá er aðeins gerð undantekning um stórveldin, sem liafa neitunarvald. Hitt er svo annaff mál, a'ff í reynd- inni hefnr orðiff minna úr þessum sknldbinding'im aðildarríkjanna cn stfcínfikrá saratakanna gerir ráff fyrir, en baff er önnur saga.“ Þá vekur prófessorinn athygli á því, aff aöild íslands að öllum alþjóffasamtökunum fram að þessu hefur veriff ákveðin án und angenginnar stjórnarskrárbreyt. Fram aff þessu hafi þaff mál ekki einu sinni verið rætt. Slíkar um- ræður telur hann þó eðtilegar og nauðsynlegar og fjallar siðan sér- staklega um þaff, livort hugsanlcg g 23. marz 1963 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.