Frækorn - 31.10.1912, Blaðsíða 2

8
F R Æ K O R N
Siðferöismálið.
Þetta mikilvæga málefni er nú að
smákomast á dagskrá, og á það líka
skilið.
Hafa sum blöð, til dæmis »Breiða-
blik«, »Skinfaxi« og »Nýtt Kirkju-
blað« tekið það upp, enda á það
vel heima í öllum kristilegum menn-
ingarritum.
Vil jeg því bjóða »Frækornum« fá-
einakafla um það mál, ogskalreyna
að rita svo hógværlega um það,
sem hægt er, svo ekki verði kristi-
legu blaði brugðið um ókristilega
vandlætingarsemi.
I.
Hvað segir þá »N. Kirkjublað*
um þetta mál? Það segir nú
ekki margt, fer ofurhægt og hógvær-
lega, viturlega og mannúðlega í það
eins og annað. En því mikilvæg-
ari eru þess fáu en efnisþrungnu
og stundum, sem von er, þungu
ummæli.
N. Kbl. 1910, nr. 2., segir svo:
»Og íslendingar eru einmitt svo sjer-
stakir með giftingarleysið, þriðji hver
af allri höfðatölu í hjónabandi í
öðrum siðuðum löndum, en hjer
ekki nema fjórði hver. Og íslend-
ingar verða alveg að undri vestan
hafs, þegar grannarnir ensku spyrja,
að sambúðin sú og sú sje eigi lög-
helgaður hjúskapur. Fyrir rúmuin
20 árum bjó settur prestur í Reykja-
vík bæjarfógeta skýrslu um hjóna-
leysi í sambúð, er átt höfðu börn
saman, og ljet þá mjög nærri, að
væri svo sjötta hvert heimili í bæn-
um, hvort sem fækkað hefur eða
fjölgað síðan hlutfallslega*.
Þarna er nú þegar góð bending
um, hvernig útlendingar dæma um
okkur fyrir þetta. Þeim þykir þetta
hjónaleysislíf siðleysis- og skrælingja-
háttur. Og það eru ekki aðeins
guðræknu og siðströngu memnirnir
setn hneykslast á því. Nei, síður en
svo! Heimsbörniu sjálf, mörg hver,
hafa oss að háði og aðhlátri fyrir
þetta. Heimsbörn þessi hafa þó oft
svo mikla sómatilfinning, að þau
vilja heldur fylgja saklausum land-
siðum en vekja hneyksli.
N. Kbl. 1910, nr. 17, segir, að
»nú sje fullur 8. hlutinn óskilget-
inn, áður setið við Vio*- Þarna er
þá auðsjáanleg afturför í hjúskapar-
málunum.
Danskur prestur, N. Dalhoff, var
1906 að fást um það, að í Dan-
mörk væri næstum því 7io barna
óskilgetinn, en hjá Lútherstrúar-
mönnum í Ungverjalandi aðeins 1
af hundraði! Hvað ætli við mættum
þá segja? (Sjá »ForKirke og Kul-
tur«, 1906, s. 339.)
í Noregi var 1904 hvert 13. eða
14. óskilgetið, og það þó talið svo
mikið þar, að öllum siðsömum
mönnum ofbauð.
Vel veit jeg það, að tala óskil-
getinna barna er ónógur mælikvarði,
þegar dæma skal um siðgæði þjóð-
anna. Fleiraþarf þáaðtakatil greina.
Og er eitt af því hjónaskilnaðarfarg-
anið\ Ekki er það betra en hjóna-
leysis sambúðin. Já oft miklu verra
en hún. Hjónaskilnaður er oft, eins
og Kristur sjálfur kennir, ekkert
betri en hórdómur. Meir að segja
hjónaskilnaður er stundum hjúskap-
arbroti verri. Það verður oft af
»bráðræði og breyskleika«. En sá eða
sú, sem yfirgefur trúan og ástríkan
maka, gerir það oftast af yfirlögðu
ráði, af rótgróinni, helkaldri eigin-
girni.
Nú segir Klavenes, kirkjuhöfð-
inginn norski, að hjónaskilnaður sje
mjög að aukast hjá æðri stjettum
þar, og að skáldin eigi sinn þátt í
þessu, þeim sje sumura hætt við, að
reyna að fegra hviklyndið í ásta-
málum. Sjá »Kirke og Kultur*,
1906 og 1911.
Vonandi er, að vjer sjeum nú
skárri í þessari grein — að minsta
kosti eru skáldin vor þar fremur
saklaus. Og þegar jeg talaði um
íslendinga erlendis, var jeg hreyk-
inn yfir Gesti Pálssyni fyrir það, að
hann gerði ótrygðina hlægilega og
fyrirlitlega, bæði í »KærleiksheimiI-
inu« og í »Tilhugalífinu«. (Var líka,
hreykinn yfir því, að hjer væri svo
sáralítið um stjettarhrokann !)
Eins má geta þess, að sum
hjónaleysi breyta svo vel hvort við
annað og eins viðbörnin, að heim-
ili þeirra verða miklu betri en
mörg heimili kærleikslausra hjóna.
Væri því rjett að skifta óskilgetnum
börnum í 3 flokka, þegar dæmt er
um skírlífið. Eru í fyrsta flokknum
þau börn, sem getin eru af foreldr-
um, sem aldrei skilja, sem arfleiða
hvort annað og svo börnin, og eru
eins og hjón nema að nafninu til.
En í hinum flokknum eru þau börn,
sem getin eru af foreldrum þeim,
sem ekki lifa í neinu varanlegu
sambandi, en sjá þó vel um börnin.
Og í þriðja flokknum börn, sem
foreldrarmr hafa eignast í kærleiks-
lausum flysjungslifnaði og hirða
svo lítið eða ekkert um þau.
Mætti, ef til vill hafa flokkana fleiri.
Barneignir ógiftra eiga því oft
ekki saman nema nafnið, ekki að-
eins hjer á landi, heldur einnig
annarstaðar. Samt er ekki ólíklegt,
að fleira sjeaffyrsta flokks börnum
hjer á landi en annarstaðar.
En því giftist þetta fólk ekki, eink-
um þá fyrsta flokks fólkið ? Hver
bannar því það ? Eru máske fátækra-
stjórnirnar þar tiltálmunar? eða þá
kvíðinn fyrir að þær sundri hjón-
unum vegna fátæktar? Þessum og
þvílíkum tálmunum þarf alveg að
ryðja úr götu, svo þeim verði ekki
að kenna óskírlífið. Að sundra hjón-