Alþýðublaðið - 09.11.1960, Page 2

/SBWtJórarí Gísll J. Ástþórsson (áb.) og Benedlkt Gröndal. — JTulltrúar rlt-
atjðmar: Sifivaldi Hjálatirsson og IndriSl G. Þorsteinsson. — Fréttastjórl:
tijörgvin GuBmundsson. — Símar: 14 900 — 14 902 — 14 903. Auglýsingasín^.
$4906. — ASsetur: AiþýSuhúsið. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverlis-
■ata 8—10. — Askriftargjald: kr. 45,00 á mánuði. í lausasílu kr. 3,00 eint.
íltgaíandi: AlþýBuflokkurina. — Framkvæmdastjóri: Sverrir Kjartansson
Forsetakosningarnar
| TÆPLEGA 70 milljónir manna gengu í gær til
' atkvæða í Bandaríkjunum til að velja þjóð sinni
:| forseta til næstu fjögurra eða jafnvel átta ára.
i Þegar þetta er skrifað, hafa engin úrslit borizt
■ og ekkert er vitað um örlög forsetaefnanna
T tveggja. Hins vegar er það ljóst, að hvor sem sigr
i ar, þá munu Bandaríkin fá ungan mann og þrótt
j mikinn til forustu, mann sem hefur heitið áfram
haldandi þróun landsmála í áttina til meira jafn
| réttis alira borgara, betri og jafnari lífskjara, full
Ikomnari féiagslöggjöfar til öryggis gömlum og
njúkum Hvor þeirra, sem sigrar, má vænta þrótt
! meiri þátttöku þessa lýðveldis í heimsmálum, ské
; leggari baráttu gegn útþenslu kommúnismans og
] meiri stuðnings við hinar nýfrjálsu fyrrverandi |
\ nýlendur.
j Þessar kosningar voru stórfelld sýning á kost-
1 um — og einnig göllum — lýðræðisins. Ekki
1 leyndi sér, að landshlutar, stéttir, hagsmunahóp
l ar vinnandi.manna og fjármagnseigenda, einstakl
ingamir sjáifir nutu fulls frelsis til að láta skoð-
j anir sínar í ljós og berjast fyrir þeim. Ekki leyndi
! sér, að frambjóðendur urðu að ganga undir harða
1 'prófraun og almenningur fékk tækifæri til að sjá
j og dæma um, hvernig þeir stæðu sig.
Það er eðli lýðræðisins, að það þykist ekki vera
j alfullkomið, eins og einræðisskipulag jafnan
j verður að telja þegnunum trú um, að það sé. Lýð
i ræðið viðurkennir galla sína og tryggir, að ein-
- : mitt þeir séu rækilega afhjúpaðir, svo að unnt sé
j að bæta úr þeim. Þetta atriði er oft túlkað sem
1 galli, þegar það er borið saman við einræði, þar
4 sem hægt er að gera hluti án þess að spyrja
Í fólkið. En þetta er stærsti kostur lýðræðisins.
Vonandi verða þessar forsetakosningar í Banda
j ríkjunum til að auka skilning manna um heim
i allan á eðli og kostum lýðræðisins. Sérstaklega er
1 þess að vænta, að hinar yngri þjóðir læri að meta
l þetta skipulag og þrói það með sér, enda þótt
1 það geti verið brokkgengt, meðan stjórnmála-
j þroski er á lágu stigi.
j Vilboð óskasf
í nokkrar Dodge Weapon og fólksbifreiðir er
j verða sýndar í Rauðarárporti fimmtud. 10. þ.
' m. kl. 1—3. — Tilboðin verða opnuð í skrif
j stofu vorri kl. 5 sama dag.
Sölunefnd varnarliðseigna.

Minningarorð:
GuÓmundur Hagnússon
skipstjóri
Fæddur 26. okt. 1879
Ðáinn 29. okt. 1960.
í dag er til moldar borinn.
einn hinna eldri og virðulegu
skipstjóra, sem settu svip sinn
á þá stétt nærfellt í þriðjung
þessarar aldar.
Guðmundur heitinn var
fæddur 26. okt. 1879 í Hafnar-
firði. Aðeins 14 ára að aldri
byrjaði hann sinn sjómann-
sferil, sem varð nokkuð langur.
1904 varð hann skipstjóri á
skútu til ársins 1907, en þá byrj-
uðu hin vélknúnu skip starf-
semi sína, og eðlilega varð Guð-
mundur með þeim allra fyrstu,
sem tók við skipstjórn slíkra
skipa, stundaði hann skipstjórn
í aldarfjórðung á gufuskipum
og mótorskipum.
Sagt hefur mér verið, að svo
hafi Guðmundur verið eftir-
sóttur, að eitt sinn hafði hann
úr mörgum skipstjórnarstöðum
að velja.
Sá, sem þessar línur ritar, var
tvær vertíðir háseti með Guð-
mundi heitnum. Fyrri vertíðin
var á síldveiðum við Norður-
land og varð aflinn ágætur, —
vorum við með allra hæstu
skipum. Seinna árið 1931 var
ég enn háseti hans á bv. „Pap-
ey“ frá Hafnarfirði, einnig þá
varð aflinn metvertíð á svo
litlu skipi. Vertíð þessi var erf-
ið og umhleypingasöm, en eigi
að síður var flesta dagana ver-
ið að veiðum á Papey. Þá varð
mér fyrst Ijóst hve fádæma
góður stjórnandi á sjó Guð-
mundur var. Útsjón 0g fyrir-
hyggja, ljúfmennska og glað-
værð við skipverja var það, sem
mér fannst áberandi í fari
skipstjórans.
En eitt er þó ótalið atf hans
beztu sjómaniishæfileikum, það
var að sjá út veður. Var það
með eindæmum. Hef ég oft
hugsað um það síðan, hvernig
það mætti ske, að sjá út veður-
far, breytingar á veðri 0. s. frv.,
þegar aðrir, sem fylgdust líka
með veðurfarinu, sáu ekki
neinar breytingar í vændum.
Ég man aldrei til þessar tvær
vertíðir að honum skeikaði í
veðurfræði sinni. Ég get ekki
stillt mig um að segja frá einu
slíku atviki, sem ég hef áður
skráð í bókinni „Á sævarslóðum
og landleiðum11, sem út kom
1956:
„Flestar veiðiferðirnar voru
hverr annarri líkar, þó man ég
eftir einstaka ferðum, sem voru
sérstæðar. Einu sinni eftir los-
un afla í Hafnarfirði fórum við
af stað og héldum út í Miðnes-
sjó, en skipstjóri tekur þá á-
kvörðun, að breyta um stefnu
og fara austur í Grindavíkur-
sjó. Þegar við komum að
Reykjanesvita, segir Guðmund-
ur skipstjóri, að sér lítist svo-
leiðis á veður, að hvessa muni
af SA eða S og snýr til baka,
Leggjum við alla línuna á svo-
nefndum Hafnarleú’ útaf Höfn-
um og Stafnesi.
Urðum við hásetar mjög
undrandi, því veður útlit virt-
ist okkur mjög gott; logn var og
varla sást ský á lofti. Svo var
og talin meiri fiskivon í Mið-
nessjó og í Grindavíkursjó, en
mikiu minni á Hafnarleir.
Þegar línan hafði öll verið
lögð þarna eftir kúnstarinnar
reglum, var gengið til náða. —
Voru aðeins tveir menn á va'kt,
1. vélstjóri Jón heitinn Odds-
son, sem gætti vélarinnar og ég,
sem gæta skyldi þess að halda
skipinu sem næst ljósbaujunni,
en það er vani að láta ljós á þá
bauju, sem er við enda línu.
Þegar leið fram yfir mið-
nætti fór að hvessa og kl. 5 að
morgni var komið stórviðri,
en kl. 7, þegar ég vakti mann-
skapinn, var skollið á rokveð-
ur af suðri eða suðaustri. Var
þá strax byrjað að draga, en
sökum þess hve grunnendi lín-
unnar var nærri landi, varð að
hafa sérstaka varúð sökum þess
að grunnbrot ’ var þarna i
kringum okkur. 'Var nú línara
öll dregin og var afli góður, en
þeir bátar, sem lögðu þá línu
fyrir sunnan Reykjanes og út í
miðnessjó urðu fyrir talsverðu
lóðatapi“.
Þessi litla frásaga lýsir bezt
hve alveg sérstaklega Guð-
mundur var veðurglöggur, svo
með eindæmum var. En ég gæti
sagt margar fleiri þessu líkar,
Þá voru ekki útvarpsveður-
fregnir að styðjast við, Það má
Framliald á 10. síðu,
H a n n es
á h o r n i n u
ýT Kast af litlu tilefni.
Prentvillur og mis-
þyrming á íslenzku
máli.
•fo Dagblöðin og hrafnarn
ir.
Mbl. sendi mér kveðju og týndi
upp nokkrar augsýnilegar prent-
villur úr pistli mínum. Það er
að seilast langt. Prentvillurnar
eru verstu óvinir okkar, sem fá
umst við biaðamennsku og það
verður að játa. að ekki eru þær
fæstar í Alþýðublaðinu, enda
hafa þær oft að morgni dags
gert mér gramt í geði.
KOLLEGAR mínir hjá Morg-
unblaðinu hafa reiðst mér fyrir
að taka til birtingar bréf frá
Einari, þar sem hann minntist á
„málblóm“, „fiðurfé“. Bréf Ein-
ars var skrifað af alveg sérstöku
tilefni, en ekki til þess að gagn-
rýna málið á blaðinu, almennt,
— og hvað sem öðru líður, er
Einar mikill smekkmaður á ís-
lenzkt mál. En ástæðan fyrir
því að kollegar mínir reiddust
var sú, að Einar minntist á löngu
liðna tíð,
ÞETTA kast varð til þess, að
ÞAÐ VAR siður í gamia daga
hjá blöðunum að grípa hverja
prentvillu og gera veður út af.
Það var sama iðjan og hjá hröfn-
unum, sem kroppa augun hvor
úr öðrum. Prentvillur eru sóða-
skapur og vinnusvik. Þær eru
þó ekki verstar, því að oftast
getur góðfús lesandi lesið í mál-
ið.
VERRA er þegar safamiklir
íslenzkir talshættir eru misnot-
aðir og ákveðin orð, sem hafa
alveg sérstaka merkingu notuð
á rangan hátt. „Ég beið spölkorn
eftir manni“, stóð fyrir nokkru
í blaði. „Berklarnir eru ekki
framar neitt feimnismál", sagðj
annar og sá þriðji skrifaði: „Það
er svo sem ekkj búið að drekka
vatnið þó að búið sé að hella
því í könnuna“. — Þetta kalla •
ég að misnota íslenzkumál og
siæva smekk þjóðarinnar fyrir
því.
ÞAÐ færist mjög í vöxt, að
orðið feimnismál sé notað í al-
rangri merkingu. Eins er það nú
algengt að sjá á prenti, að ein-
hver maður hafi „gengið erinda:;
annars manns, svo aðeins tvennt
sé nefnt. Slílc málspilling er
hættulegri en prentvillurnar, þó
að slæmar séu. — Það er furðu-
legt fyrirbæri, að því erfiðara
og flóknara, sem íslenzkunám
er gert í skólum, því lélegri ís-
lenzku skrifar unga fólkið, serra
kemur sprenglært úr þeim,
ÞETTA nægir í dag um ís-
lenzkt mál. Það er ekki ástæða
fyrir blöðin að haga sér eins og
hrafnarnir, sem kroppa augura
hvor úr öðrum. Það skal fúslegai
játað, að það er nauðsynlegt fyr-
ir Alþýóublaðið — eins og önn-
ur blöð, að leggja meiri áherzlrs
en gert hefur verið á betri próf^
arkalestur.
Ilannes á horninu.
s2 'SiM 1-960 — Alþý&úítfaði**'