Alþýðublaðið - 17.05.1963, Side 9

Tvennt er það í þessum heimi
auk frjálsrar verkalýðshreyfingar,
sem við teljum æskilegt, og #em
er í svo nánum tengslum við luig-
takið frjáls verkalýðshreyfing, óð
nefna verður það í sömu andránni.
Það er full atvinna og stöðugt verð
lag. Við teljum það til frumrétt-
inda sérhvers manns, að hann geti
fengið atvinnu sér við hæfi, ef
hann óskar þess. Þar sem flostir
eru þannig gerðir, sem betur fer,
að vilja vinna, er hér um að ræða
almenna ósk, sem þar að auki er
við haldið og knúinn frain af þörf.
Við viljum einnig hafa stöðugt
verðlag. Ástæðan er að sjálfsögðu
sú, að við óstöðugt verðlag — að
sjálfsögðu er átt við hækkandi
verðlag, sem auk þess er reglan —
eru laun okkar sífellt að lækka og
undir hælinn lagt að úr fáist
bætt, og a.m.k. ekki fyrr en eftir
dúk og disk. Stundum er sagt,
og það með nokkrum rétti, að viö
getum aðeins kosið okkur eitt-
hvað tvennt af þessu þrennu: Fuil
atvinna og stöðugt verðlag hljsti
að leiða til ófrelsis verkatýðsitreyf
ingarinnar, full atvinna og frjáis
verkalýðshreyfing leiði til óstöð-
ugs og hækkandi verðlags, en stöð
ugt verðlag og frjálg verkalýðs-
hreyfing til meira eða minna ai-
vinnuleysis. Hvernig er þetta Ujá
okkur í dag? Við höfum fulla at-
vinnu og frjálsa verkalýðshreyf-
ingu, en mjög óstöðugt verðiag.
Á árunum eftir 1934 höfðum við
stöðugt verðlag og frjálsa vorka-
lýðshreyfingu en mikið atvinnu
leysi.. í einræj'isríkjunum er sfóð-
ugt verðlag og full atvinna, en
verkalýðshreyfingin er ekki frjáis.
Sú skoðun á vaxandi fylgi að fagna
að þetta, sem nú var sagt, sé iög-
mál, sem ekki verði umflúið. Ég
Iæt ykkur um að dæma um það,
og vissulega er hér um alvarlegt í-
hugunarefni að ræða. í hverju
einasta ríki í Vestur-Evrópu er
lögð á það vaxandi áherzla. að af-
sanfta í verki þess ískyggilegu
kenningu, og hún er fyrir það i-
skyggilegri en ella, að auðvelt er
að færa fyrir henni bæði fræðiieg
og ekki sízt söguleg rök.
Það er eftirtektarvert, að óvíða,
jafnvel hvergi, hefur betur tekizt
að samræma fulla atvinnu, stöðugt
verðlag og frjálsa verkalýðshreyf
ingu| en þar sem verkalýðshreyíing
in hefur náð hæstum innri þroska,
en það er einmitt í þeim löndum,
þar sem áhrifa jafnaðarmanna gæt-
ir mest á hinum pólitíska vettvangi
Það er minnzt á nýjar leiðit í
kjdhabarátílunni’. Eðlilegt er að
spurt sé: Hverjar eru þær leiðir,
sem hverfa á frá? Það er að mín-
um dóirii ekki hægt að taka upp
alvég riýjar leiðir, og hafna til
II——— m—ii i iiifniiiiiiMiii
fulls þeim gömlu. í þessu sambandi
kemur beiting verkfalisréttar'jns
vissulgga fyrst í hug. Um nann út
af fyrir sig, er rétt að fara nokkr- |
um orðum.
Á bernskudögum verkalýðs-
hreyfingarinnar var verkfallið «vo
til eina vopnið sem hinn vinnandi
lýður gat beitt í sókn eða vörn.
Minna má á, að það kostar harða
minna má á, að það kostaði haroa
baráttu að fá þann rétt viðurkennd
an, fyrst af samtökum atvinnurek-
enda og síðan af almenningsáliti
og löggjafa. Þróunin hefur orðið
sú, að einmitt þeim, sem bera verka
lýðshreyfinguna mest fyrir fcrjöni
er stöðugt að verða það betur og
betur Ijóst, að beiting þessa réít
ar hefur í sér fólgna mikla ann-
marka. Það er einfaldlega vegna
þess, að verkföllum fylgir óhjá-
kvæmilega truflun á framleiðslu-
störfum, og það sem meira er,
truflunin kemur ekki aðeins fiam
gagnvart þeim, sem verkfallinu er
beint gegn, heldur þjóðfélaginu í |
heild og þar með þeim þjóðfélags
þegnum, sem verkalýðshreyfingin !
á ekkert sökótt við. En ekki nóg |
með það. Verkföllin eru máske rvo
afdrifarík fyrir þátttakendurna
sjálfa, að jafnvel þótt þau vimrist,
sem svo er kallað, þá er ávinrting
urinn stórlega skertur. í fyrsta íagi
vegna tímatapsins og í öðru h-gi
vegna framleiðslustöðvunar, scm
þegar frá líður kemur niður á óll-
um jafnt á hinum sigrandi
verkfallsmönnum, sem öðrum.
í árdögum verkalýðshreyfingar-
innar beindust verkföll gjarnan
gegn einstaka atvinnurekanda eða
gegn nokkrum atvinnurekendum
á sama stað. Þjóðfélagslegt tjcn af
völdum verkfalla við þær aðstæður
jVar hverfandi lítið. En við tilknmu
, vinnuveitendasambanda og verka
jlýðssambanda, breytist viðh jríið
gjörsamlega. Verkalýðsbaráttan
færist yfir á breiðara svið. Nú eig
ast ekki við litlir hópar manna
gegn fáum vinnuveitendum, heldiir
i heildarsamtök á báða bóga, og
tjón það, sem áður var staðbundið
margfaldast að umfangi, verður
að þjóðfélagslegum vanda.
Litli hópurinn gat gert sér von
ir um að fá stærri skerf af kókunni
og fyrir honum vakti ekki að fá
stærri köku til skipta. Og þetta er
kjarni málsins: Þegar það lýk/.t
upp fyrir liinum vinnandi manni
og samtökum hans, að til lengdar
sé sú stefna heillavænlegri að
vinna að því að stærri kaka verði
i til skipta, þá skiptir sjálf verkalýðs
baráttan um eðli. Óvarfærnisleg
beiting hennar hlýtur að verka
sem hemill. á að sá árangur riaist
sem tlil gr ætíþzt. Við riöfum
fjölda af hliðstæðum dæmum um
þetta ur atvinnusögu síðari alda.
Tökum t.d. það fyrirbrigði, að með
an skilningur manna á náttúruniri
var takmarkaðri, töldu þeir hag sin
um bezt borgið með því að komast
yfir sem mest af auðæfum henr.ar
á stuttum tíma, m.ö.o. komu ekki
auga á hættuna, sem þeim sjálfum
stafaði af því til langframa.
í kapphlaupinu um sem -tærst
an skerf af kökunni gleymlist
mönnum að líta til framtíðarmntr
og eyddu náttúrugæðum, sem svo
leiddi til þess að þeir sjálfir og
þjóðfélagið urðu fyrir óbætanlegu
tjóni. Menn sáu ekki að til lengd
ar myndi það farsælla að vinna að
því að fá stærri köku til skipta.
Stundum heyrir maður þetta:
Öll verkföll eru til bölvtmar og
við skulum banna þau. Þetta er
fljótfærnisleg fullyrðing og 'nvort
tveggja er að hún er röng, en p .tt
hún væri það ekki, þá er ekki
lengra síðan beiting verkfallsretr-
arins var óhjákvæmileg og viður
kennd nauðs. en svo, að hinn skipu
lagsbunflni ve^kalýður má ekki
til þess hugsa, að vera sviptur því
vopni. Þar við bætist, að væru
verkföll bönnuð, kynnu óvönduð
þjóðfélagsöfl að vilja ganga a Jag-
ið og svipta verkalýðinn hluta af
þeim réttindum, sem hann nýtur
nú í skjóli vérkfallsréttariris, jafn
vel án þess að honum sé beitt.
Þetta er hliðstætt því orðtaki, að
viljurðu frið, þá skaltu Dúa þig
undir stríð. Þetta hljómar eins
og mótsögn, en er spaklega sagt
eigi að síður. Nýjar leiðir í kjara
baráttunni eru ekki þær að af-
nema verkföll, ekki heldur í því,
að takmark^ þau við annað cn það,
að ákvarðanir um þau séu teknar
á lýðræðislegan hátt. Sama er að
segja um verkbönn. Samtök
vinnuveitenda verða líka að njóta
hliðstæðs réttar við samtök hmna
vinnandi manna.
Ef um nýjar leiðir í kjarabarátt
unni er að ræða, þá hljóta þær
að verða að felast í lausn þess
verkefnis, að sameina baráttuna
fyrir stól-um skerf af kökunni,
því að kakan stækki. M. ö. o. verk-
efni kjarabaráttunnar verði það,
að krefjast sanngjarnrar þóknunar
fyrir tilstuðlun vinnunnar að sköp
un verðmæta, um leið og það er
haft að leiðarljósi, að stuðlað sé
að sem mestri verðmætasköpu.i.
Hér er máski ekki vikið frá upp
haflegu hlutverki verkalýðsbarátt
unnar, en því er í öllu falli bei'it
inn á framandi svið. Verkefnið
er ekki lengur það, að vernda
hinn vinnandi mann og hjálpa
honum að ná rétti sínum og santi
gjarnri þóknun fyrir vinnu sína,
lieldur eru samtök vinnandi mamia
ef að þessu er horfið, orðin sér
þess meðvitandi, að í þeim sjálfum
felst afl til sjálfstæðra áhrifa á
þróun efnahagslífsins. Eigi þarf
orðum að því að eyða, að það er
ekkert nýtt, að þau séu það afl.
Hitt er tiltölulega nýtt, að þau
geri sér það Ijóst að enn er eigi
kornin sú tíð, að þau vinni sam-
kvæmt þeirri vitneskju. Eu iími
er til þess kominnn, og skal það
nú athugað nánar.
Hér að framan hefur vcrið rak-
ið í örstuttu máli upphaílegt lnut
verk verkalýðshreyfingarinnar og '
kjarabaráttunnar. Ég hef orðað það
svo, að hlutverkið hafi verið þuð
að krefjast sem stærstrar srieiðnr
af kökunni. Ef við erum s.immála
um, að láta okkur ekki nægja beua
eitt, heldur láta baráttuna smiast
Framhald á 13. síðu.
Bílaperur í fjölbreyttu úrvali fyrir skoðunina.
JÓH. ÓLAFSSON & CO.
HVERFISGÖTU 18_REYKJAVÍK.
SÍMAR: 1-1984 & 1-1630.
Bezt að auglýsa í Alþýðublaðinu
ítalskir Kvenskór
Ný sending.
Stórglæsilegt úrval.
Skóval Austurstræti 18
Eymundsonarkjaliara.
K!
Skóbúð Austurbæjar Laugavegi 100
MIWIIlllllllllllllllHMIIIlllllillllilllMllllllllllllililillllilllSilltiBlllllllllilillMillilillillllllllBlllBlllllllillffi
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 17. maí 1963 9