Alþýðublaðið - 30.05.1963, Blaðsíða 8

• I
t
i
*
j
»
i

I
STIRETTUR 6E(
NÞÁTTASKILNA
HÆSTIRETTUR Bandankj-
anna hefur kveðið upp úrskurð
sem ekki er talinn síður mikil-
vægur en úrskurður sá, sem
kveðinn var upp 17. maí 1954.
Þá var fullyrt, að kynþátta-
aðskilnaður í opinberum banda
rískum skólum bryti í bága við
stjómarskrána. Hinn 20. maí
1963 lét dómstóllinn síðan ttl
skarar skríða gegn kynþátta-
aðskilnaði þeim, sem viðhafð-
ur er í veitingahúsum í Suð-
urríkjunum. Úrskurðurinn,
sem Earl Warren yfirdómari
hafði hönd í bagga með einn-
ig að þessu sinni, kveður á
um það, að samþykktir, sem
yfirvöld í fimm. suðurríkjum
hafa gert, gangi í berhögg við
stjórnarskrána.
Hér er um að ræða sam-
þykktir, sem eru á þá leið, að
ekki sé kleift að afgreiða hvíta
menn og svarta hlið við hlið
á veitingahúsum. í samræmi
við þetta eru skiltin, sem sjá
má víðs vegar í suðurríkjun-
um og á stendur: „Aðeins fyr-
ir hvíta.”
Hæstiréttur úrskurðar einn-
ig, að það brjóti í bága við
stjórnarskrána, að reyna að
gefa út lög um kynþáttaað-
skilnað, sem í sjálfu sér stríði
gegn stjórnarskránni. Á þess-
um forsendum ómerkti dóm-
stóllinn dómana yfir 28 þel-
dökkum og þrem hvítum
stúdentum, sem tekið höfðu
þátt í svokölluðum setu-mót-
mælaaðgerðum. Hæstiréttur
hefur fjallað um málin síðan
í nóvember I fyrra.
Flest málin eru tengd bæn-
um Birminghnm í Alabama,
sem hefur verið svið alvarlegra
óeirða upp á síðkastið. í einu
málanna var ómerktur dómur
yfir tveim negraprestum, er
höfðu verið fundnir sekir um
að hafa átt þátt í og hvatt til
brota á kynþáttalögunum, eins
og það var orðað í dómnum.
Warren yfirdómari kemur fram
með þessa athugasemd við
þetta: Það getur ekki verið af-
brot að hvetja til nokkurs,
sem í sjálfu sér er ekki af-
brot.
—o—
Hæstiréttuf hefur enn á ný
látið í ljós skoðun sína á kyn-
þáttastefnunni i suðurríkjun-
um á sama tíma og loftið verð-
ur meira lævi blandið en
nokkru sinni fyrr. Til þessa
hefur aðferð foringja hinna
þeldökku og hvitra banda-
manna þeirra verið að
forðast valdbcitingu og fara
að lögum. En óþolinmæðin
hefur vaxið, og ný kynslóð er
komin til sögunnar — kyn-
slóð, sem hefur meiri trú á
virkum aðgerðum.
Enn sem komið er, hafa
öfgasinij-'r ekk> fekið við stjórn
inni, en margir óttast, að það
geti orð'ff, ef negrarnir fái
ekki aU-^-lega leiðréttingu
s'nna mála.
Einnig hefur mátt greina
ágreining mcðal hvítra manna
í suðurríkjunum. Yfirleitt taka
yfirvöldin ofgakennda afstöðu,
cn meðal borgarbúa éru að
verki sterk öfl, sem vilja mála-
miðlanir til þess að koma í
veg fyrir styrkleikaþróf. Hér
er einkum urn kaupsýslumenn
að ræða.
Slíkt styrkleikapróf mundi
mundi m. a. fela i sér, að
negrar neituðu að verzla í búð-
um hinna hvítu. Af þessu
mundi hljótast tilfinnanlegt
tjón á þessum svæðum, þar
— : aðskilnaður á kaffihúsum
ólöglegur.
sem helmingur íbúanna er oft
negrar. Vitað er, að samtök
svertingja hafa á prjónunum
áætlanir um að grípa tii þessa
vopns, ef kröfum þeirra verð-
ur ekki sinnt.
—o—
Mikilvægt atriði í sambandi
við úrskurð hæstaréttar er, að
æðsti dómstóli landsins hefur
í fyrsta skipti vakið athygli á
þvi, að óbreyttir borgarar ger-
ast sekir um brot á stjóruar-
skránni, ef þeir viðhafa kyn-
þáttaaðskitnað. í reynd eru
þetta veitingahúsaeigendurnir,
sem setja upp skiltin og biðja
negrana að hafa sig burtu.
Bannið gegn misrétti varð-
ar því ekki aðeins opinber yf-
irvöld heldur einstakiinga einn-
ig. Langt er þangað til þessi
hugsanagangur ræður lögum
og lofum í suðurríkjunum.
Yfirleitt verðr langt þangað
til net fordómanna verður rif-
ið niður í suðurríkjum Banda-
níkjanna. N£u ár eru síðan
hinn sðgulegi úrskurður um
kynþáttaaðskilnað í skólum
var kveðinn upp, en hve mik-
ið hefur miðað áfram í reynd?
Enn er ráðizt gegn kynþátta-
misrétti, en hvenær er hægt
að vona að hvítir menn og
svartir geti setið saman £ veit-
ingahúsum?
Það, að sambandsstjórnin
ber byrðar sambandsdómstóls-
ins, er mikilvægt atriði, en af-
staðan til hinna hvitu i suður-
ríkjunum er mikið atriði, sem
dregst frá. Hugarfarsbreyting
getur orðið smám saman vegna
þess að hart verður lagt að í-
búum suðurrikjanna í norður-
ríkjunum og einnig vegna
þess, að öfl í ríkjunum sjálf-
um munu beita sér fyrir mál-
stað svertingjanna. En það
hefur úrslitaþýðingu fyrir jafn-
vægið í þjóðfélags- og stjórn-
málum að þessu verði hraðað
eins mikið og unnt er.
(Arbeiderbladet).
BJARNI Ab
BJARNI ANDRÉSSON skóla-
stjóri í Ólafsvík, leit sem snöggv-
ast einn daginn inn ó ritstjómar-
skrifstofur Alþýðublaðsins. Við
notuðum tækifærið og spurðum
hann frétta úr byggðarlagi hans
og fer viðtalið hér á eftir:
— Hvað er helzt að frétta úr
Ólafsvík, Bjarni?
— Úr Ólafsvík er allt gott að
frétta. Atvinna hefur verið ákaf-
lega mikil, svo mikil, að skortur
á vinnuafli hefur gert tilfinnan-
lega vart við sig í vetur. í Ólafs-
vík er mikil og vaxandi útgerð,
og er það ekki að ástæðulausu,
því að hvort tveggja er, að bæði
er stutt að fara á gjöful fiskimið
og fólkið í byggðarlaginu er harð-
sækið og duglegt. Afkoma fólksi
á undanförnum árum hefur verið
mjög góð, enda fjölgar nú íbúum,
staðarins jafnt og þétt og mun,
tala íbúa nú vera hátt á 9. hundr-
aðinu. Óiafsvík er nú talin vera
einn mesti framleiðslustaður
landsins miðað við stærð og íbúa-
fjölda. Eg hygg, að framleiðslu-
verðmætið á sl. ári hafi verið
milli 60 og 70 milljónir króna.
SIGGA VIGGA OG TILVERAN
i 8 30- maí 1963 — ALÞÝÐUBLAOIÐ