19. júní - 01.03.1920, Blaðsíða 6

70
19. J Ú N 1
drenglyndi á þessari jörð. Hver veit
hve víðtæk áhrif fordsfemi þeirra kann
að hafa? Framkoma þeirra hlýtur
að vekja aðdáun hjá hverjum rétt-
sýnum og óvilhöllum manni. Og vel
er þess vert að minnast, að það er
kona sem hér heldur um sljórnvölinn.
Baráttan
um verkafólkið.
Öllum sem unna íslandi gæfu og
gengis, er það áhyggjuefni, hve illa
horfir nú til með sveita-búskapinn.
Það sem stendur honum mest fyrir
framhaldandi framförum, er skortur
á verkafólki. Helstu vinnuveitendur
þessa lands eru bændurnir í sveitun-
um og útgerðarmennirnir í sjávar-
þorpunum. Milli þeirra hefir staðið
og stendur harátta um verkafólkið.
Útgerðarmennirnir hafa boðið miklu
hærra kaup, enda hafa bændur farið
mjög halloka í viðureigninni. Fólkið
streymir stöðugt úr sveitunum og
hópar sig utan um útgerðarmennina.
En misskilningur væri að halda það,
að það sé einungis hærra kaup, sem
liefir lagt fólkið upp í hendurnar á
kaupstaðabúum. Það er líka annað
sem hefir slutt að því, sem sé það,
að fólkinu líkar betur að lifa og
vinna í kaupstöðunum, en í sveitun-
um. Af mörgum er það talin eigi líl-
il landplága hve verkafólkið sækir
nú til kaupstaðanna og að sjónum.
Karlmenn og konur í síldina á sumr-
in, ungar stúlkur til Reykjavíkur og
annara kaupslaða á vetrum og karl-
mennirnir til verstöðvanna á vertíð-
inni.
En er það nú alveg að áslæðulausu,
að fólkið sækir svo mjög að sjónum?
Eg lield ekki. Slörfin við sjóinn eru
reglubundnari en í sveitunum. Frí-
stundirnar miklu fleiri og hægt að
nola þær til ýmiskonar skemtana.
Um leið og kaupið er hærra, er fólk-
inu auðveldara að veita sér meiri og
betri fatnað og ýmislegt sem augað
girnist. Húsakynni eru yfirleitt betri
í kaupstöðunum og meira gjört til
að láta fólkið hafa aukin lífsþægindi.
Hreinlæti innanhúss yfirleilt meira,
og þó ótrúlegt sé, engu lakara fæði
og jafnvel betra að öllu samanlögðu
í sumum kaupstöðum, en í sveitun-
um yfirleitt.
Þetta alt þurfa bændur að hafa
hugfast. Um leið og þeir keppa við
útgerðarmennina að bjóða hátt kaup,
verða þeir líka að keppa að því að
láta fólkinu líða vel.
Um nálega allan hinn mentaða
heim, er það takmark verkafólksins
að stytta vinnutímann, fá meira kaup
og njóta meiri lífsþæginda. Undir það
verða flestir vinnuveitendur meira og
minna að beygja sig. Fessi stefna er
auðsjáanlega rikjandi meðal verka-
fólks hér á landi, og þeir vinnuveit-
endur, sem ekki vilja sinna hinum
vaxandi kröfum, missa fólkið bráð-
lega úr höndum sér.
Eg veit það vel að í sveitunum er
ekki hægt að veita fólki jafnmargar
frístundir til skeinlana og í kaupstöð-
unum, og að ýmsu leyti slanda bænd-
ur ver að vígi til að gjöra fólkinu