Óðinn - 01.08.1910, Qupperneq 2

34
ÓÐI N N
besta aldri (úr sullaveiki), en hann lijet eflir,móð-
urföður sínum (Guðrún Þorsleinsdóttir kona Páls
bónda í Árhrauni). Ólst jeg nú upp í föðurhús-
um, lærði heldur snemma að þekkja stafi og kveða
að, fór svo að stauta með tilstyrk Margrjetar ömmu
minnar, sem áður er nefnd; dvaldi hún yfir 20 síð-
ustu ár æli sinnar bjá föður mínum, og var blind
í ein 10 ár; bafði liún mikið dálæti á mjer sakir
nafnsins (fyrra manns hennar), gaf mjcr oft af
mat sinum og ornaði mjer, er jeg kom kaldur
heiin og inn, sem oft kom fyrir, ekki síst á velr-
um, því þá var jeg oft helst til Iengi úti á svell-
um að renna mjer á leggjum. Pess má bjer geta,
að þólt faðir minn væri fátækur, kom það örsjald-
an fyrir að matvælaskortur yrði í búi lians; til
þessa studdu þær ástæður, að liann var sparsam-
ur fyrirhyggjumaður, brúkaði aldrei kaffi, eyddi
því cngu fyrir það, og lagði á bverju liausti í
lieimilið 3—4 afsláttarhross ; var kjötið mest haft
í súpu nýlt og saltað, og svo borðað reykt, en
feitin, tólg og flot, liöfð lil viðbits; var þetta gott
búsílag, lieilnæm og nærandi fæða, bollari og betri
til manneldis og þroska en vatnsgrautar-líf sumra
þeirra, sem þóttust of fínir til að borða hesta, fyrir-
litu lirossaketsæturnar svo nefndu, en höfðu sjálfir
sumir hverjir mestmegnis til viðurværis hálf-þurft
harðæti og kökur, vatnsgrauta og svart kaffi. Pá
var hestakjöt svo ódýrt að sumarstaðnir, spikfeitir
hestar voru seldir fyrir 10—12 krónur; alinent
var og þá (um 1850) að uppsveitamenn gæfu
Flóamönnum þeim, er hrossakjöt borðuðu, sumar-
staðinn hest innan úr skinni með kálfi eða vetrung,
er komið var fyrir í fóður, og þættu slíkt góð kjör
nú á tímum, þegar nær hver maður er orðinn
hrossæta, embættismenn, prestar og slórbændur í
broddi fylkingar. — Jeg vjek þar frá, er jeg var
að ræða um lestrarlærdóm minn. Pá er jeg var
orðinn hálf-slautandi, náði jeg í Andrarímur, las
eða stautaði þessa uppbyggilegu?! bók dögum
saman fyrir ömmu minni; leiðrjetti hún lesvillur
mínar. Hafði jeg svo mikla ánægju af að lesa í
rímunum, að jeg var orðinn allvel læs, er jeg var
fullra (5 ára. Latneska letrið lærði jeg á þann
hátt, að jcg sá föður minn eill kvöld vera að lesa
í kvæðabók Jóns Þorlákssonar; fór jeg ])á að gá
í bókina bjá honum, sá þar nokkra stafi, sem jeg
ekki þekti, bað hann að sýna mjer þá og segja
mjer nöfn þeirra; gerði hann það fúslega, og var
jeg læs á latneskt letur eftir kvöldið, að minsta
lcosti á srnærra letrið; nam jeg öllum fyrirhafnar-
laust. Amma mín kendi mjer faðir vor, blessunar-
orð, margar bænir og vers; var jeg fljótur að
nema. En eitt var einkennilegt við þetta utanbókar-
nám milt, að jeg ósjálfrátt breiddi allar bænir og
vers í vissri röð út um alt tún og uppi milli
bæjarhúsanna. Pannig lá fyrsta versið, scm jeg
lærði, og sem jeg ávalt hafði fyrst yfir, þegar
amma mín ljet mig lesa bænir mínar og vers:
»Verlu guð faðir faðir minn«, í garðshliðinu upp
í húsagarðinn, og svo láu hin versin hjer og livar
á milli bæjarhúsanna. Pelta staðarlcga minni
liefur fylgt mjer alla æfi; jeg bef næstum ávalt
munað á hverri blaðsíðu og hvar á blaðsíðu eilthvað
hefur staðið. IJefði jeg ált að skifta um útgáfur
af einhverri bók, t. d. á Veraldarsögunni í skóla,
mundi það hafa stórkostlega tafið og trullað nám
milt. Ivverið (Balle) fór jeg að læra á 8. ári, lærði
þá fræðin og 5 kapítula. Pað óhapp vildi mjer
lil sumarið cflir, að jeg hafði eilt sinn kverið með
íujer út, og lagði það á bæjarvegginn, en þar bar
þá að vetrung, náði hann í kverið, át það og ger-
skemdi; fjekk jeg svo ekkert kver um haustið,
nam því ckkert frekara uin velurinn, sem jeg var
á 9. ári; næsta vetur las jeg svo upp, það er áður
var numið og gleymt, og bætli við 6. kapítula.
Á 11. ári lauk jeg svo við kverið.
Árið 1852 var fyrir forgöngu prestsins síra Páls
Ingimundssonar, ])á aðsloðarprests lijá sira Jakobi
móðurbróður sínum, og ýmsra merkra manna í
Stokkseyrarhreppi halin barnaskólakensla í lirepn-
um. Var af eintómum samskotum reist bárna-
skólahús á Eyrarbakka, en á Stokkseyri var fengið
Ijeð húsnæði í slofu lijá bónda þar; var á Eyrar-
bakka kent 4 daga í viku, á Stokkseyri 2; kom
faðir minn mjer í skólann á Stokkseyri; kennari
var fenginn prestaskólakandídat Jón Bjarnason, nú
uppgjafaprestur í Reykjavík; var þar kent kver,
skrifl, lestur, reikningur, landafræði, og danska
þeim, sem vildu. Jeg hafði yndi af náminu og
lilakkaði mjög til kensludaganna, sem mjer þóltu
of fáir. Pað spilti heldur eigi ánægjunni, að við
börnin Ijekum okkur venjulcga góða stund, þá er
kenslunni var lokið. Tók jeg góðum framförum í
skólanum, þó mestum í reikningi, og varð efstur
af öllum börnunum um vorið, þá er próf var
lialdið á Eyrarbakka, og höfðu þó börnin þar
notið helmingi lengri kenslu en við Stokkseyrar-
börnin. Næsla vetur 1853—54 var kennari Por-
valdur Stephensen, síðar verslunarstjóri bjá Smith
í Reykjavík (dó í Chicagó); tók jeg enn lijá hon-