Óðinn - 01.01.1914, Blaðsíða 2

74
ÓÐINN
persónurnar í leiknum, nema húsfreyjuna í Klofa.
Eysteinn gengur þar á hönd Ljenharði, til þess
að geta fengið »klæðin góð«, sem gangi í augu
Guðnj'jar á Selfossi. Torfi í Klofa og Ljenharður
sjást þar stulta stund, og er fátl með þeim þá
þegar. Annar þátturinn er í Klofa; messan er að
enda, bjónin sitja úti, og eru farin að heyra þyt-
inn af hryðjuverkum Ljenharðs austan fjalls. Fólk-
ið kemur út úr kirkjunni, Snjólaug á Galtalæk
geysar yfir aðförum Ljenharðs, en veit þó ekki
með vissu hverjar þær eru. Ingólfur frá Selfossi
og Freysleinn frá Kotströnd koma þar og flytja
sannar fregnir af atförunum. Kvenníólkið hvelur
Torfa til stórræða, og hann gengur í málið með
almannafylgi. Annar þátturinn fer best yfir leik-
sviðið, og er best skrifaður fyrir það, að mínu
áliti. Mestur hluti lians er eitt einasta atriði, 8
manns tala, og hver fyrir sig hefur nægileg sjer-
kenni, svo áheyrandinn getur aldrei látið sjer koma
það til hugar, að neinn ætti að segja setninguna,
sem töluð er, annar en sá, sem hana talar. Jeg tek
þetta fram vegna þess, að það er mesti vandi að
láta margar persónur taka þátt í sama samtalinu
svo vel fari, að Iunderni hvers um sig sjáist, mál-
efnið leysist skiljanlega upp í einstök atriði. E. H.
hefur leyst það snildarlega af hendi í þættinum.
Ef galli er á þættinum, er það meðferð höfundar-
ins á Torfa í Klofa. í þriðja þættinum gengur
yfirgangur Ljenharðs Iengst, að því leyti sem mað-
ur sjer til hans. Bóndinn á Selfossi er setlur í
hönd. Eysteinn, sem feginn vildi verja feðginin, er
vjelaður burtu með friðarboðum, og Guðný tekin
burtu með ofbeldi af Ljenliarði sjálfum. Manni
líður ekki vel meðan maður liorfir á það, en þess
óvandari er eftirleikurinn fyrir Torfa í Klofa.
Á fjórða þættinum sje jeg smíðalýti, sem vera
má að margir ekki sjái, eða þá finni að eins ó-
Ijóst til. Guðný hefur tekið að sjer að ganga á
liólm — á sína vísu — við Ljenharð fógeta, til
þess að hafa ekki Eystein í hæltu sín vegna, og
fá hann ofan af að berjast við Ljenharð og ellefu
manns. Hennar ráð er það, að drekka Ljenharð undir
borðið. Hún syngur fyrst vísurnar um Torráð
og tröllkonuna, þá »Landið mitt liggur í sárum«,
og síðast »I)auðinn ríður um ruddan veg«. Svo
áliðið leiks, eins og er í fjórða þætti, er óþreyja
áhorfenda orðin svo megn eftir málalokum, að
hún getur ekki leitað hvíldar í löngum Ijóðum.
Takið, sem leikurinn hefur fengið á áhorfendunum,
missist að mun, og lnnn leikandinn á leiksviðinu
getur valla vitað, hvað hann á að gera af sjer á
meðan, eða hvernig hann á að leika. Jeg felst á
það, sem sagt var við mig um daginn um Jjóð
E. H. »Það er of lítið af þeim Ijóðum«. Fyrsta
og síðasta kvæðið eru hvort öðru fallegra, en hjer
hefðu þau átt betur heima fyrr í leiknum, því í
fjórða þætti — sem viðurkent er að sje langerfið-
ast að skrifa af þeim öllum fimm, finst áhorfend-
unum of löng biðin, hvenær sem eitthvað er
staldrað við. í fimta þælti er Eysteinn leystur úr
sekt fyrir milligöngu húsfreyjunnar í Klofa, og
Slefáns biskupsfóstra, en Ljenharður leiddur til
höggs og verður við dauða sínum eins og hetja,
og afplánar með því fjölda af hryðjuverkum sínum.
Hinn mikli kostur við »Ljenharð fógeta« er,
að hann sýnir áhorfendunum horfna öld. Lok 15.
aklarinnar ganga þar í Ijósum logum upp úr gröf
sinni, og maður sjer þar ekki einungis Torfa og
húsfreyjuna i Ivlofa, heldur sjer maður landsmenn
yfirleilt, hvernig þeir hafi verið í dagfari og liugs-
unarliætti. Þeir menn, sem gerðu samþyklina á
Áshildarmýri, hafa verið svipaðir í lund Bjarna
frá Hellum, Ingiríði í Hvammi og Snjólaugu. —
Það fólk þoldi ekki neina ósljórn yfir sjer. Ef
við hana var að búa, þá reis upp hópur af vopn-
uðum mönnum, sem tóku óaldarseggina af lífi, og
það ljetu svo þeir, sem á eftir þeim komu, sjer að
kenningu verða — fyrst urn sinn. Að menn líkir
Freysteini hafi líka verið uppi á þeim timum, get
jeg ekki efað.
Eins og oft hefur farið með íslensk leikril
áður — þegar eitthvað er í þau varið — hefur
Ljenharður fógeti verið mjög vel sóttur, og náð í
almenning fyrir áhorfendur. Leikritið hefur verið
leikið 15 sinnum, og verður leikið oftar án efa.
Skildum við, eins lislkærir menn og við erum,
aldrei hrinda af okkur doðanum, og fá okkur
þolanlegt leiklnis, með þolanlegum kjörum fyrir
leikendurna. Það mál þarf að komast út úr þok-
unni. Áhrif leikhússins á þjóðerni og tungu eru
alstaðar viðurkend, nema ef til vill hjer á landi.
Leiklnisið er besti mentaskólinn fyrir fullorðið fólk,
og aðgangurinn mætti ekki vera öllum dýr, svo
alþýða geti sótl það. — Meðan við bíðum, bjóðum
við glaðlega alla velkomna, sem geta búið til gott
leikrit eins og E. H., og vitum, að við erum enn
of fáir, jafnvel þó hann liafi nú bætst í hópinn.
I. E.
0