Óðinn - 01.02.1917, Blaðsíða 1

ÓÐINN

11. BL.AU PKBR. 1017-. XII. ÁR
U m
skáldskap Hannesar Hafsteins.
Fyrirlestur
eftir Alexander Jóliannesson dr. phil.
(Alþýðufræösla Stúdentaíjelagsins 4/a 1917/
i.
Ýmsir þeirra, er ritað hafa um skáldskap Hann-
esar Hafsteins hæði 1893, er fyrsla útgáfa kom út,
og eins nú, hafa bent á hið
víðtæka skáldsvið hans og
* minst á afstöðu hans í ís-
é
lenskum skáldskap; þeir liafa
lýst eðli »Verðandi«-mann-
anna og foringja þeirra, er
elskuðu storminn og höfuð-
K skepnurnar í hamförum sín-
um, af því að ekkert annað
samsvaraði hinu ólgandi
blóði þeirra og frelsisþrá1).
Feir hafa einnig sumir drepið
á ýmsa kvæðaflokka hans,
ættjarðarkvæðin, ferðakvæð-
in, áslakvæðin, ádeilukvæð-
in, þýðingarnar o. fl., bent
á karlmenskuna og aflið í
skáldskap hans2) og að mak-
legleikum borið lof á skáld-
skap hans.
Hefur nú skáldið sjálft í
nýju útgáfunni flokkað nið-
ur kvæðin. Er það harla lje-
legt starf að velja úr einstök
kvæði og segja um þau, að
þau sjeu góð eða lítilsvirði, eða ná i einstök orð,
sem ekki eru gullaldaríslenska eða því um líkt. Á
slíkum sundurlausum molum er lítið að græða, ef
ekki er leitast við að benda á aðaldrættina eða ná
1) sbr. ritdóm eftir Bjarna Jónsson í »ísafold« 1893,
bls. 253—254, ritdóm í »Þjóðólfi« 1893, bls. 105-106.
2) t. d. B. M. Ólsen í »Óðni« 1905, bls. 12.
heildarlýsingu; því allajafna verða slíkir ritdómar
órjettlátir og ósannir, um of eða van. Hvert skáld
verður að skoða í ljósi sins tíma og fer þá oft-
ast nær svo, að hugsanir og hugsjónir skáldsins
endurspegla menningarástand sinnar þjóðar og
einkum þó menningarástand skáidsins sjálfs, þvi
þekkingaratriði og lífsviðburðir skáldsins vefjast
saman í ritum hans. Er þá margs að gæta, ef
kryfja á til mergjar skáldrit og þess aldrei aði
vænta, að hægt sje að benda á allar þær lindir,,
er skáldntið er runnið úr. Ótímabært er einnig
enn að rekja þá þræði í
sundur, er skáldskapur H.
H. er unninn úr, eða skipa
honum það sæti í bók-
mentasögu vorri, er honum
beri.
Skal að þessu sinni freistað
að kynnast nánar skáldskap
H. H., einkum hvað efni við-
víkur, og leitast við að horfa
inn í hugsjónageim hans,
hversu heimurinn lítur út
í augum skáldsins H. H.,
þó vitanlega verði að taka
tillit til, að skáldið lítur
öðrum augum á margt í
síðustu Ijóðum sinum en í
þeim fyrstu.
Um algeiminn og sólkerfin
og uppruna þeirra er þessi
fallega lýsing í eftirmæla-
ljóðunum »í sárum«: »SóI-
kerfin sindrast sem neistar
frá síungum steðja þínum«.
Er þetta nær eini staðurinn i
Ijóðum hans, er lýtur að alheimsgátunni; skal síðar
verða vikið að trúarskoðun hans.
Só/dýrkun hans er mikil, enda er við því að
búast, að skáld lífsgleðinnar, er yrkir fjölda vor-
kvæða, minnist á sólina. Er hún víðast persónu-
kend: »ljósálfar dansa grundunum á« (Vorvísur 17.
júni 1911). Sólin »höfuð sitt til næturhvíldar byrgir«
Ilannes Ilafstein.