Óðinn - 01.02.1917, Síða 6

86
ÓÐINN
ekki að neinu, þó þessháttar ónákvæmni komi
fyrir. Ónákvæmt er líka þýtt: Sie haben mich ge-
quálet (Þeir hafa pínt mig og plágað) í 3. erindi:
— gequált, geárgert, betrubt = og sett mig kval-
anna slig (rímar: mig). Loks er röng þýðing í einu
kvæði: Diese Damen, sie verstehen (Þessar konur
kunna að mela) í 2. erindi (siðari hluta): »das
Gefliigel, das war göttlich! und der Hase war ge-
spickt«, »Og svo þessi unaðs-sönglist! og sú rjúpa,
sú var steikt —« og þó verður ekki tekið eftir
þessu nema við samanburð. — Þá eru Goethe-
þýðingarnar góðar, einkum Wanderers Nachtlied
(Kveldvísa vegfaranda), en smákvæðið Ein gleiches
(svipaðs efnis) missir blæinn að nokkru leyti vegna
þess, að ekkert atkvæði má missa sín í þessari
vísu (hvorki áhersluatkvæði nje áherslulaus):
ww — 'w' — — o. s. frv. og kemur þetta
greinilega í Ijós í lagi Kuhlaus.1)
IV.
Hefur nú verið drepið á efni kvæða H. H., eink-
um hversu heimurinn líti út í augum skáldsins og
náttúrukend lians allítarlega lýsl og bent á, hverjir
strengir ómi tíðast og snjallast á hörpu hans. Ekki
hefur verið litið á ytri búning Ijóða hans að þessu
sinni og væri það sannarlega ómaksins vert, því
þar koma fram margir bestu kostir skáldsins. Þótt
ekki sje um margar nýjungar í bragháttum að
ræða, eru æðimörg tilbrigði í hljóðfalli kvæða hans.
H. H. er ljóðskáld í sannleika, flest kvæði hans
vaggast á bárum djúpra og næmra tilfinninga,
sólgáruðum sumarbárum lífsgleði og nautna, afl-
þrungnum vorbárum framsóknar og baráttu og
þungum undirstreymisöldum dýpstu sorgar og ör-
væntingar. Skal hjer aðeins minst á kvæðabálkinn
»í sárum« og munu vart vera til í íslenskum
skáldskap að fornu og nýju viðkvæmari ljóð en
sum þessara. Raddmyndir Sievers2) mundu áþreif-
anlega sýna, hversu söngsveiflur sálar H. H. eru
miklar og tíðar í skáldskap hans. Því aðaleinkenni
sannra ljóðskálda eru söngsveiflur og þá fyrst fæð-
ast hugsanir, er mál og kliður reyna að ná fasta-
tökum á. H. H. lýsir þessu sjálfur: »f hljóðfalli
leikandi ljóða lauga jeg huga minn, og nýja kæl-
andi krafta og kvikari blóðrás finn. Mjer finst sem
bylgjur mig beri og blakti um vanga mjer þýtt—«.
»— Raddir frá hyldýpi hafsins hljóma í sálu mjer«
1) Ágæt pýðing á pessari vísu er til eftir Gest, óprentuð.
2) sjá ritgerð mína: Nýjar uppgötvanir um manns-
röddina, Skirnir 1910, 4.
(Hljóðfallið). En þessu er líkt farið, hvort söngur
eða eitthvað, náttúrufegurð, sólskin, vorhugur, eða
annað snertir huga skáldsins og veldur söngsveifi-
um í sál hans. Mætti því hugsa sjer, að búa mætli
til kerfi yfir t. d. alla íslenska bragarháttu og selja
á nótur, því þar mundi áreiðanlega vera einhver
ákveðin tónhæð og tóndýpt í áhersluatkvæðum,
Ef slíkt kerfi væri búið til, væri gleggra að sjá,
hversu eitthvert ákveðið skáld færi með bragar-
háttu, hverja hann notaði tíðast og væri þá fljótara
að benda á aðaleinkenni hvers skálds fyrir sig.
Því oft er náið samband milli kvæðisefnis og
bragarháttar. Sjest þetta glögglega, er rannsökuð eru
áhrif eins skálds á annað. Skal í þessu sainbandi
aðeins minst á Aldamótaljóð H. H. og kvæði, er
birtist í Oðni 1905, 1 (eftir Á. B.), er nefnist Vor
og hefur líkt hljóðfall. Er það bersýnilega orðið
til fyrir áhrif Aldamótaljóða H. H.: »— kemur sú
tíð, er allar verur vakna af vetrarblundi og læra
að elska og sakna«. En ekki skal hjer reynt að
rekja áhrif H. H. á nútíðarskáldskap íslenskan,
enda of snemt. Ef athuguð er braglist H. H., sjest,
að honum tekst víða afbragðsvel með orðavali og
hljóðfalli að gera lýsingar sínar lifandi. T. d. sýna
í kvæðinu (Skarphjeðinn í brennunni) langir harð-
liðir glögglega eldtungurnar: »— eldvarga.r runnu
fram, hvæsandi, sogandi —«, »— færðust að Iogarnir,
brestandi, brakandi —« og geðbreytingin i kvæði
þessu kemur glögglega í Ijós í breytingu á hljóðfalli.
Þá reynir H. H. oft í orðavali og hljóðfalli að likja
eftir náttúruhljóðum: »— orgar í boðum, en urgar
í grjóti«, »— hve grenjandi hrönnin við hrikaberg
sýður —«, »— sogar strengur og suðar kátt —«
(Við Valagilsá). »— Úr hyljum logar, úr hömrum
gýs, það hvæsir, sogar og stormur rís —« (Á
Skeljastöðum í Þjórsárdal). »— Steypir sjer af ná-
kaldri, naktri klettaborg norðanstormur þindarlaus,
hvín með rokuh!átrum« (Oveður); vindstrokurnar
á milli, stuttar og snöggar, heyrast greinilega í
þessu hljóðfalli: »blístrar gjóstur í gjá og við grá-
tenta rönd, stendur stundum á önd, strýkst svo
hvínandi hjá«. Eins er bæði hljóði og hraða vinds-
ins eftir líkt: »hvín, hvín, hvín, hvæsir við og
hrín vindurinn i gjótunum og gjánum«. (Slæðing-
ur). En þetta væri efni í sjerstaka ritgerð og skal
því hjer staðar numið.
%