Verkamaðurinn - 25.08.1961, Blaðsíða 3

Föstudagur 25. ágúst 1961
VERKAMAÐURINN
3
Hinn 3. þessa mánaðar var
gengi íslenzku krónunnar lœkk-
að um 13.2%. Ákvörðun um
þetta var tekin af ríkisstjórn-
inni einni án nokkurs samráðs
við Alþingi. Einhvern tíma
hefði þó þótt ástæða til að kalla
saman aukaþing af slíku til-
efni.
Blöð stjórnarflokkanna
hamra sífellt á því, að gengis-
fellingin hafi verið nauðsyn-
leg og óhjákvœmileg afleiðing
þeirra kauphœkkana, sem
verkalýðsfélögin sömdu um
fyrr í sumar.
Ekki skal það dregið í efa,
að samhengi sé á milli gengis-
fellingarinnar og kauphœkkan-
anna. Ríkisstjórnin dembdi
stórflóði dýrtíðar yfir lands-
menn á fyrra ári og œtlaði sér
að koma í veg fyrir, að launa-
fólk fengi nokkrar kjarabœtur
til að mceta hinni auknu dýr-
tíð. Svo fór þó, að ríkisstjórn-
in varð að láta í minni pokann
eftir hörð átök og fallast á
nokkrar kjarabœtur til handa
þeim lœgst launuðu. En ráð-
herrunum var ekki glatt í geði
og þeir strengdu þess heit, uð
þeir skyldu koma fram hefnd-
um og með einhverjum hœtti
rœna aftur þeim kauphækkun-
um, sem verkafólkið hafði
fengið.
Ráð til að eyðileggja kaup-
hœkkanirnar fundu þeir skjótt.
Það var gengisfellingin. Jafn-
framt ákváðu þeir að rœna af
Alþingi valdinu til að skrá
gengi krónunnar og lögðu það
vald í hendur Vilhjálmi Þór og
aðstoðarmönnum hans í Seðla-
bankanum. Með þessu vildu
þeir segja við launafólk, ef þið
reynið aftur að hœkka kaupið
ykkar, þá svörum við jafn-
skjótt með enn nýrri gengis-
fellingu. Bráðabirgðalögin,
sem fengu Seðlabankanum
vald til gengisskráningar voru
sett til að hræða launþega og
hefna sín á þeim. Það skyldi
sýnt, hverjir valdið hefðu.
En launþegar láta að sjálf-
sögðu ekki hrœða sig. Og þess
eru þegar farin að sjást nokk-
ur merki, að þeir œtla ekki að
láta sér lynda svona meðferð.
Nokkur verkalýðsfélög hafa
Þetta er framámönnum
stjórnarflokkanna auðvitað
jafnljóst og öðrum, og þess
vegna eru þeir strax farnir að
bollaleggja um það, hvernig
þessum „vanda“ skuli mœta.
Og Morgunblaðið boðaði ber-
um orðum á sunnudaginn var,
að nú vœri hugsað til þess að
lögbinda kaupið og auðfundið
er á tóninum í foryztugrein
blaðsins, að það harmar, að sú
leið skyldi ekki farin strax á
liðnu vori.
Launþegar eiga
næsta leik
) , .
boðað uppsögn samninga, og
fleiri munu vafalaust gera það
á nœstunni. Ekki skal um það
spáð, hvernig ganga muni að
fá fram leiðréttingu mála fyrir
launþegana, en varla er hugs-
anlegt, að nœstu samningar
verði gerðir á annan veg en
þann, að í þeim verði ákvœði,
sem tryggi það, að lœkki gengi
krónunnar hœkki kaupið sam-
dœgurs að krónutölu. Það er
þýðingarlaust að gera samn-
inga án þess, að slíkt ákvæði
verði í þá sett, ef núverandi
ríkisstjórn lafir eitthvað við
völd ennþá. Það er þýðingar-
laust að semja aftur um kjara-
bœtur án þess að tryggt sé, að
þœr verði ekki eyðilagðar aft-
ur á einum degi.
En það œttu Moggamenn og
aðrir stjórnarsinnar að gera
sér Ijóst strax, að alþýða lands-
ins verður ekki með neinum
lögum þvinguð til að selja
vinnu sína ákveðnu verði. Það
er hœgt að setja lög um hvað
sem vera skal. Það væri hœgt
að setja lög, sem ákvœðu að
gengi krónunnar skyldi fellt á
hverjum einasta degi, það er
hœgt að banna verkföll með
lögum og það er hœgt að setja
lög um að verkamönnum skuli
greitt þetta eða hitt fyrir vinnu
sína. En hvað sem öllum lögJ
um líður, þá er og verður hver
og einn frjáls að því, hvort
hann yfirleitt selur sína vinnu
eða ekki. Og neiti íslenzkt
verkafólk að selja vinnu sína,
þá eru dagar íhaldsbraskar-
anna fljótlega taldir.
Segja má að visu, að hægt
sé með lögum að skylda 'menn
til að selja vinnuafl sitt. En
slík lög yrðu aldrei annað en
ómerkt skjal í safni íslenzka
ríkisins. Setning slíkra laga
væri sama og skipun um, að
allt verkafólk skyldi gert að ó-
frjálsum þrœlum. Það myndi
verkafólkið aldrei samþykkja,
og það myndu ekki finnast
nógu margir glœpamenn í
þessu landi til þess, að unnt
vœti að framfylgja lögunum
með valdi.
Launþegar á íslandi eiga í
stríði við ríkisstjórn landsins,
og barizt er um það, hvort þeir
skuli hljóta þau laun fyrir
störf sín, að af þeim verði lif-
að þokkalegu lífi. Styrjöld
þessi hófst 1959 með árás rík-
isvaldsins, kaupbindingu og
vísitölufölsun. — Launþegar
liöfðust ekki að heldur biðu á-
tekta í von um að ekki yrði
meira aðgert. En 1960 gerði
ríkisvaldið stórárás með geng-
isfellingunni miklu.1 Þá sáu
launþegar, að svo búið mátti
ekki lengur standa og í júní
1961 unnu þeir nokkurn varn-
arsigur. í ágúst réðist ríkis-
valdið enn til atlögu og hrakti
launþega svo, að þeir standa
aftur í sömu sporum og fyrir
júnísigurinn.
Launþegar eiga næsta leik.
Hann verður að undirbúa vel
og ganga þannig frá öllum
hnútum, að sá sigur, sem þá
vinnst, verði ekki eyðilagður
með neinu skyndiáhlaupi.
Þjóðfélagsskipan hinna fullorðnu veldur rótleysi hjá æskulýðnum
Gróðahygðian afsiðar þjiðina
Rekaviður
Fjórum sinnum meira
til hermóla.
Útgjöld til hernaðarþarfa verða
á yfirstandandi fjárhagsári í
Bandaríkjunum ekki minni en 53
milljarðar dollara. Þetta er lang-
stærsta upphæð, sem nokkurn
tíma hefur verið varið til slíks þar
í landi. Er þetta svar Bandaríkja-
stjórnar við einhliða fækkun í
her og lækkun hernaðarútgj alda,
sem Sovétríkin hafa verið að >
framkvæma undanfarin ár. Því
hefur Ráðstjórnin afráðið að
auka hermálaútgjöldin í ár um
þriðjung, og verða þau á yfir-
standandi fjárhagsári 12.4 millj-
arðar rúblna, en það samsvarar
14 milljörðum dollara. Bandarík-
in eyða því um fjórum sinnum
meira til hermála en Sovétríkin.
Sex-sjö ór þangað til.
Sovétmenn draga enga dul á
það, að þeir séu enn á eftir Banda-
ríkjamönnum í framleiðslu og
lífskjörum, en hitt er heldur ekk-
ert leyndarmál, að þeir ætla sér
að fara fram úr Bandaríkja-
mönnum á næstu árum. í fyrra
nam heildarframleiðsla sovétiðn-
aðarins 60 hundraðshlutum af
iðnframleiðslu Bandaríkjamanna.
Árleg meðalaukning iðnaðarins í
Sovétríkjunum síðastliðin 16 ár
nam 10.6 hundraðshlutum. Ef
iðnframleiðsla Sovétríkjanna
heldur áfram að aukast um 10
hundraðshluta á ári, þá verður
hún árið 1966 orðin 106 hundr-
aðshlutar að miða við núverandi
framleiðslu Bandaríkjanna og
156 hundraðshlutar árið 1970.
Ef Bandaríkin halda tveggja
hundraðshluta meðalaukningu
iðnframleiðslu sinnar eins og þau
hafa gert árin frá styrjaldarlok-
um, þá munu Sovétríkin fara
fram úr þeim á árinu 1967. En ef
iðnframleiðsla Bandaríkjanna
eykst um þrjá hundraðshluta ár-
lega að meðaltali, þá munu Sov-
étríkin samt sem áður fara fram
úr þeim árið 1968.
Langlífisskró.
Vísindamenn í sovézku Georgíu
hafa komið sér upp eins konar
„langlífisskrá“ í þeim tilgangi að
rannsaka áhrif heimkynnanna á
langlífi manna. Þeir komust að
því að flestir öldungar eru á lífi í
vesturhéruðum Kákasusfjalla. —
Eins og stendur eru um 55 þús-
und manns í Georgíu á aldrinum
90 til 110 ára, en íbúar lýðveldis-
ins eru 4 milljónir.
MJÓG er nú um það rætt meðal
eldri kynslóðarinnar og þeirra,
sem telja sig til hinna ábyrgari
aðila þjóðfélagsins, hverju sætir
sú hin mikla lausung og óregla,
sem viðgengst nú í skemmtanalífi
unga fólksins. Hinar miklu úti-
skemmtanir, sem haldnar voru um
verzlunarmannahelgina, hafa
einkum dregið athygli fólks að
þessum vanda. Margar ófagrar
sögur eru sagðar af framferði
unglinga og allt að því barna, þau
hafi velzt dauðadrukkin úti á
víðavangi og svalað nautnum sín-
um á hneykslanlegan hátt. Skal
það ekki rakið hér, hvernig lýs-
ingar eru gefnar á slíkum sam-
komum, enda vita allir hvernig
þær fara fram.
Það er sannarlega ekki nóg að
kitla velsæmiskenndina með því
að kjammsa á sögum af skógar-
ferðum og sveitaböllum. Það er
enginn vandi leystur með því einu
að hneykslast og fyllast vandlæt-
ingu á háttalagi þeirrar kynslóð-
ar, sem nú er að vaxa úr grasi.
Hún verður ekki hótinu betri á
því. Hér er um þjóðfélagsmein að
ræða og lækningarinnar er líka í
samræmi við það að leita í breyt-
ingum á þjóðfélaginu.
Það er mikil skammsýni að
halda að það sé einhver hjálp að
hafa nóg af lögreglumönnum til
taks. Þeir geta að vísu tekið svo
og svo marga dauðadrukkna ungl-
inga úr umferð, en það er ekki
hætishót betra að vita þá liggja í
spýju sinni í daunillum klefa
heldur en í spýju sinni undir beru
lofti. Og þótt opinberir eftirlits-
menn væru á hverju strái, gætu
þeir aldrei gefið rótlausum æsku-
lýð þá siðgæðisvitund, sem hann
skortir.
Yngstu kynslóðinni er alls ekki
sj álfrátt um það, hvernig hún eyð-
ir tómstundum sínum. Hún fæð-
ist inn í og elst upp í vissu um-
hverfi, og það umhverfi mótar
hana. Þetta umhverfi, það er að
segja þjóðfélag eldri kynslóðar-
innar, á fulla sök, ef yngsta kyn-
slóðin kemst ekki til manns. Og
hér erum við komin að kjarna
málsins. Hvernig býr þjóðfélagið
að unglingunum, hvaða tóm-
stundagamani heldur þjóðfélagið
að unglingunum?
Mörgum verður fyrst fyrir að
taka sér bók eða blað í hönd, þeg-
ar þeir eiga frjálsa stund. Hugs-
anaheimur fólks mótast mjög af
því, hvers konar efni það les helzt.
Og hvaða bókmenntir eru það,
(Framhald á 2. síðu.)