Alþýðublaðið - 24.01.1964, Qupperneq 10

RAKARASVEINN...
Framliald af bls. 3
skuldbindingar að ræða cn
greiðsla húsaleigu og laun manns
þess, sem hann réði og taldi hann
hafa meistararéttindi. Gjald það,
sem hann tók var það sama og
tíðkaðist á öðrum stofum. Ekki
tilkynnti hann kaup sín á stof-
unni til firmaskrár og aldrei aug-
lýsti hann stofuna í biöðum og
Útvarpi eða vakti athygli á henni
1 símaskrá. En á hinn bóginn fjar
jlægöi hann ekki skilti þau, sem
fyrirrennári hans hafði við stof-
una. l>au atriði, sem verjandi rak
. arasveinsins óskaði, að sérstak-
, lega yrðu tekin fyrir við fram-
haldsrannsókn málsins var túlkuif
laganna rnn iðju og iðnað nánar
tiltekið 17. gr. laganna nr. 18/1927
en þar segir: „Hver maður, karl
eða kona, á rétt á að fá meistara-
bréf, ef hann hefur sveinsbréf í
iðn sinni og að sveinsprófi loknu
imnið ekki skemur en þrjú ár sam
tals sjálfstÆti undir stjóm meist
ara....“ Og í þessu sambandi
vitnaði verjandi í það, sem Emil
Jónsson alþm. sem var framsögu-
maður iðnaðarmálanefndar sagði,
er hann ræddi frumvarpið á þing
fundi 28. apríl 1936: „Þá er við 5.
gr. sú brtt., að þegar talað er um
hvað langan tíma sveinn þurfi til
þess að vinna sér inn meistara-
réttindi þá er í frv. talað um, að
hann þurfi til þess þrjú ár, annað
hvort við sjálfstæða vinnu eða
með meistara. Enn þótti rét við
gthugun málsins að láta nám í
tekniskum dagskóla jafngilda
,vinnu hjá viðurkenndum meistara
-eða sjálfscæðri vinnu.‘‘
^ Vildi verjandi að í þessu sam
ibandi svaraðj iðnráð eftirfarandi
spurningum: 1. Má iðnsveinn
vinna sjálfstætt (þ.e. ekki undir
stjórn meistara) í iðn sinni að
’loknu sveinsprófi? 2. Ef svo er,
’með hverjum hætti getur rakar-
sveinn unnið sjálfstætt í iðn
sinni. Einnig vildi hann leggja
éftirfarandi spurningar fyrir for-
menn nokkurra sveinafélaga: 1.
Er talsvert um það að sveinar
vinni sjálfstætt (þ.e. ekki undir
stjóm meistara) í viðkomandi iðn-
grein? Með hverjum hætti vinna
sveinar sjálfstætt í viðkomandi
'iðngrein? Iðnráð leit þannig á að
hlutaðeigandi sveinn yrði að
vinna í helming biðtímans sam-
tals undir stjórn meistara til þess
að eiga rétt á að leysa meistara-
bréf. Sem svar við spurningunni
hvemig rakarasveinar gætu unnið
sjálfstætt benti iðnráð á að hann
gæti á. margan hátt unniS sjálf-
stætt t.d. með því að raka menn
í heimahúsum, á spítölum o.s.frv.
S>á beindis rannsókn að nokkr-
jum öðrum rakarasveinum, sem
j rekið höfðu stófur, án þess að
háfa meistararéttindi, en það hafði
j verið látið óátalið af hálfu Kakara
í meistarafélagsins. Einnig kom f
•: Ijós að sá er seldi hinum ákærða
rakarasveini stofu sína hafði
j ekki haft meistararéttindi, en var
jþó leyfð innganga í Rakarameist-
2 arafélag Reykjavíkur. En stjórn
félagsins hefur bent á að lög þessi
! háfi verið þannig um langan tíma
jj að allir, sem vom eigendur áð og
' ráku rakarastofur í bænum, gátu
lorðið félagar, án tillits til þess
f.hyort þeir hefðu iðnréttindi, eða
| ékki.
j ;3>á kom í ljós að algengt er að
j ríiálarasveinar vinni sjá’fstætt
! t»,é. ekki undir stjóm meistara og
| háfa þeir talið sér það heimiit á
% ríteðan þeir ynnu að iðn sinni, sem
? elrístaklingar, þ.e. hefðu ekki aðra
menn í vinnu.
Samkværat rökstuðningi héraðs-
dóms segir, að í nefndum laga-
greinum sýnist orðalagið fyrst og
fremst eiga við það, þegar fleiri
en einn vrnna að iðnaði. Og ef að
tilgangur Iöggjafavaldsins hefði
verið sá að banna sveini að stunda
iðn sína einn síns liðs, hefði það
verið tekið skýrt fram í lögunum.
Niðurstaða héraðsdóms var þvi
sú eins og segir í dómsorðum:
„Ákærða------verður eigi gerð
refsing í máli þessu. Ákærði verð
ur eigi sviptur iðnréttindum sín-
um. Ákærði greiði einn þriðja
hluta og ríkissjóður tvo þriðju
alls kostnaðar sakarinnar ....“
Máli þessu var síðan skotið til
Hæstaréttar og staðfesti hann nið
urstöðu héraðsdóms að öllu leyti
nema því, að aliur málskosnaður
skyldi falla á ríkissjóð.
Verjandi rakarsveinsirís var
Ingi R. Helgason.
HÁMARKS-
VINNA...
Framhald af síðu 5.
um inni, þar sem loft og birta eru
ófullnægjandi, oft sex, átta eða
jafnvel tíu klukkustundir á dag.
Hefur víða farið svo, að skólamenn
hafa varað við hinum langa vinnu-
tíma barnanna og minnt á, að þau
verði að njóta hvildar í birtu og
yls þann tíma sem þau eru ekki í
skólum. Verkalýðshreýfingin héf-
ur oft rætt málið á þingum sínum
og gert samþykktir, þar sem varað
er við þróun þessara inála á síð-
ustu árum.
Oft hafa unglingar fært heimil-
um sínum björg í bú og veitt þeim
mikilsverða fjárhagslega aðstoð.
Hitt mun þó algengara, að foreldr-
ar leyfi þeim að nota sjálfum það
fé, sem þeir fá í kaup. Eru mörg
dæmi þess, að þau f járráð hafa ver
ið meiri en góðu hófi gegnir og
unglingunum sízt til góðs.
Flutningsmenn þessarar tillögu
telja sjálfsagt, að börn og ungling
ar vinni, enda hefur vinnan oftast
mikla uppeldisþýðingu. Hins veg-
ar verður vinnutími að vera í sam-
ræmi við aldur og getu og má ekki
svipta hið unga fólk eðlilegum tóm
stundum og hollri útivist. Virðist
tímabært, að sett verði lög um há-
marksvinnutíma barna og ung-
linga í hinum ýmsu starfsgrein-
um.
Slík lög verður að vanda. Þarí
að leita ráða lækna, kennara, ann-
arra uppcldisfræðinga og ekki sízt
foreldra. Að sjálfsögðu er eðlilegt’,
að verkalýðshreyfingin og at-
vinnurekendur láti einnig álit sitt
í ljós, enda hafa þeir aðilar mesta
sérþekkingu á vinnumálum.
þess efnis, að ríkisstjórninni sé I
heimilt að fresta til 1956 verk- (
legum framkvæmdum ríkisins, ef
atvinnuástand í landinu eða bag-
ur ríkissjóðs gerir það nauðsyn-
legt. Gildir hið sama um -greiðsl-
ur samkvæmt fjárlögum til fram
kvæmda annarra.
í fjárlögum fyrir 1964 var gert
ráð fyrir lækkun á niðurgreiðsl-
um um 55 milljónir kr. Þessa
lækkun telur ríkisstjórnin ekki
rétt að framkvæma að svo stöddu
og er gert ráð fyrir að afla fjár
til þessarar niðurgreiðstu með
hækkun söluskattsins.
Hækkun söluskattsins á ekki
að hafa áhrif á tekjur Jöfnunar-
sjóðs sveitarfélaga af honum,
þannig að sveitarfélögin fá eklti
hluta af hækkuninni.
SJÚKRAHÚSIN...
Framh. af 5. síðn
greiða 2/3. Megintilgang laganna
kvað ráðherrann vera að koma
betri skipan á í sambandi við
byggingarstyrki til sjúkrahúsa og
að mæta reksturshalla sjúkrahúsa.
Þórarinn Þórarinsson (F) þakk-
aði heilbrigðismálaráðherra' merka
ræðu og kvað frumvarpið stefna í
rétta átt og það eigi skilið að ná
fram Kvað hann vel viðeigandi að
ráðherrar. gæfu slíkar yfirlits-
skvrslur öðru hveriu. Benti hann
á að nota mætti eittlivað af þyí fé
sem geymt væri í Seðlabankanum
til framkvæmda í þessum málum
eða- að taka fé af greiðsluafgangi
rikisins. Spurði hann ráðherra
hvort ekki ætti treysta því, þótt
ríkisstjórnin fengi heimild til að
draga úr framkvæmdum. á ein-
hverjum sviðum, eins og ráð væri
fvrir gert í frumvarpi til laga um
ráðstafanir vegna siávarútvegsins
o. fl. þá mundi ekki dregið úr
framkvæmdum á þessum sviðum.
Jóhann Hafstein, heilbrigðis-
málaráðherra, sagði, að sér þætti
vænt um að heyra þennan áhuga
á málinu og sagðist mundu leggja
mesináherzlu á það innan ríkis-
stjórnarinnar að ekki yrði frestað
framkvæmdum á þessum sviðum.
Skvrði hann síðan frá því að tengi-
álmu, og austur- og vestur-álmu
við Landsspítalann yrði hægt að
taka í notkun í árslok 1965 ef allt
gengi að óskum. Hvað borgar-
sjúkrahúsinu viðvéki mundi senni
lega hægt að ljúka því, sem nú
væri í byggingu fyrir 1965 og þá
að ljúka öðrum áfanga fyrir árslok
1966. Þar mundu þá verða samtals
220 sjúkrarúm.
SÖLUSKATTUR...
Framb. af 1 síðu
irígár haf- og fiskirannsóknar-
skips, 1,17% til rannsóknarsiofn-
unar sjávarútvegsins og 0,8% til
I Landssambands íslenzkra út-
í vegsmanna. Nú mun ríkissjóður
: greiða Fiskveiðisjóði jafnháa upp
' hæð og hann fær af útflutnings-
! gjaldinu.
I Þá er í frumvarpinu ákvæði
Aukin verzlun
Frakka-Rússa
MOSKVA 23.1 (NTB-Reuter).
Fjármálaráðherra Frakka, Val-
ery Ciscard d’Estaing kom í dag
til Moskvu oe: tók Nikolaj Patolit
sjev, ráðherra utanrfkisverzlunar
í sovézka stjórninn á móti hon-
um á flugvelHnum.
Tilgangur heimsóknar fjármála
ráðherrans er aukinn útflutning-
ur Frakka til Sovétríkjanna
A-AFRÍKA
Framhald af 1. siðu
ingu wnz hann undirriti fyrirskip-
un um-launahækkun.
í her Uganda eru tvær deildir
og 22 brezkir liðsforingjar og 16
brezkrr undirföringjar. J. M. A.
Tillet ofursti er yfirmaður her-
deildanna. Ekki hafa borizt frétt-
ir um ofbeldisverk.
Fjölskyldur brezku liðsforingj-
anna búa sig undir að yfirgefa
Jinja, sem er iðnaðarbær, um það
bil 30 km. austur af höfuðborginni
Kampala. Brezkur borgari í Jinja
sagði i sfmviðtali, að verðir væru
við stíflumannvirki og þósthúsið í
bænum.
Upprcisnin hófst í morgun (eft-
ir Uganda-tíma). Brezkur liðsfor-
ingi skýrði fyrstur frá uppreisn-
inni, þegar hann hringdi frá her-
búðum sínum í Camp Jinja til vin-
ar síns í bænum. Liðsforinginn
sagðir-að enginn vafi léki á því, að
hermennirnir hefðu gert uppreisn
og að brezku liðsforingjarnir
hefðu verið teknir til fanga.
Uppreisnin í Uganda er gerð að-
eins þrem dögum eftir uppreisn
tveggja herdeilda í Tanganyika,
sem gerð var til þess að leggja á-
herzlu á kröfur um hærri laun.
ASKENAZY
í NOREGI
OSLO 23.1 (NTB). Rúslineski
píanófeikarinn Vladimir Askenazy
kom til Noregs í morgun í hljóm
leikaferð. Hann heldur hljóm-
leika í Osló, Þrándheimi, Staf-
angri og Björgvin.
Askenazy, sem er kvæntur Þór
unni Jóhannsdóttur píanóleikara
er á hljómleikaferð um Évrópu.
Hann kemur nú í fyrsta skipti til
Skandinaviu.
Á blaðamannafundi í Osló kom
það fram, að Askenazy drekkur
ekki áfengi og reykir ef til vill
aðeins* eina sígarettu á ári — á
gamlárskvöid. Þótt ég bragði ekki
nema smálögg fer allt í hringi í
hausnum á mér, sagði hann.
Monte Carlo, 23. jan.
HINUM fræga Monte Carlo kapp-
akstri lauk með sig.ri írlendirígs-
ins Paddy Hopkirk, seirí ók Morris
Cooper, annar varð Bo Ljungfeldt,
Srfþjóð, en hann ók Ford Falcon
Þriðji varð Erik Carlsson, Svíþjóð,
erí hann ók Saab. Fimmta varð eig-
inkona hans Pat Moss-Carlsson.
Norðmenn..
Framh- af 1. síðu
„Norsk stjórnmálayfirvöld, og
þá síðast Stórþingið, standa
frammi fyrir mjög alvarleg-
um ákvörðunum á þessu sviði.
Möguleikar á því, að land-
helgisinálinu verði blandað
saman við hin viðskipta-pólit
ísku vandamál auka þýðingu
máisins verulega. Á megin-
landinu hefur sú afstaða, sem
Norðmenn hafa tekið í þe.ss-<>
um málum, fengið mjög nei-s
kvæðar undirtektir, og liefur
þáð meðal annars komið fram
| í þýzkum blöðum. Stórþingið
hefur ákveðið, að norsk fisk-
veíðilandhelgi skuli vera 12
míliir og að erlendir fiski-
menn skuli ekki mega veiða
an niarkanna eftir að umþótt-
unardma cr lokið. Aðeins
Stórþingið getur breytt þessu.
Hfnir þjóðkjörnu fulltrúar
eiga erfiða ákvörðun fyrir
höndum. Hættan er sú, að
, Norðmenn detti miíli skips
og bryggju með alían sinn
fisk”.
WVWtWHWMWWWWV
Á EINNI
Framh. af bls. 16.
þremur meginþáttum. í fyrsta
lagi væri almenn fræðslustarf-
semi eins og námsflokkurinn,
sem nú væri að byrja. í öðru
lagi: útgáfa fræðslurita fyrir al-
menning eins og. „Fjölskyldan
og hjónabandið”. í þriðja lagi
rayndi svo leiðbeiningaskrjf-
stofa um fjölskylduáætlanir og
hjúskaparvandamál taka til
starfa að Lindargötu 9 seinni
hluta febrúarmánaðar eða í
byrjun marz. Þar mun Pétur
Jakobsson sjá um læknisfræði-
legu deildina.
Hannes gat þess, að nám-
skeið Félagsmálastofnunarinn-
ar í félagsstörfum og mælsku
væru alltaf i gangi, og biðu nú
íélög og félagasamtök eftir því
að fá þessi námskeið haldin
meðál sinna félagsmanna. í
apríl byrjar svo nýtt námskeið,
og mun það f.ialla um heim-
spekileg viðhorf og kristindóm
á aíómöld. Verða fluttir 12 fyr
irlestrar og verða fyrirlesar-
arnir 10. Meðal þeirra eru
biskupinn yfir íslándi, séra Sig
urbjörn Einarsson, séra Sveinn
Vikingur, prófessor Jóhann
Hannesson, Grétar Fells og
fleiri. Kvaðst Hannes búast við
þvi, að aðsókn gæti orðið góð
,að 'þessum námskeiðum, enda
áhugi mikilí fvrir þessum efn-
um' hér á landi.
ÍÞRÓTTIR
Frambald af 11. síðu.
lokin. Hiá Ármanni voru þær Lise-
lotte, Svana og Steinunn eimia
beztar. Þó mætti Liselotte vanda
betur til markskota þ. e. nýta bet-
ur þau tækifæri, er gefast. Sigrrið-
úr Kjartansdóttir er Hðinu mikiíl
styrkur. Díana náði sér ckki á
strik í leiknum, enda var hennar
vel gætt. Rut í markinu slapp
sæmilega frá leiknum. en skortir
auðsjáanlega æfingu. Ása er tlug-
Ieg einkum í vörn, en nýtist ekki
sem skyldi I sóknarleiknum.
F.K liffið virðist ekki vera eins
sterkt .nú og í fyrra. Lcikur þeirra
er ekki eins heilsteyptur og þá.
Þær Sigurlína og Sylvía bera enil
sem fyrr uppi leik liðsins. Þá er
Erna mjög efnilcg og auðsjáan-
lega í mikilli framför, Markvörð-
ur liðsins átti fremur crfiðan dag
og hefur oft verið betri. Mörk Ar-
manns. skoruðu: Liselotte 4, Stein-
unn 3, Sigríður 3, Díana 2 og
Svana 2, en fyrir FH: Sigurlína 6,
Sylrfa 4 (2 úr víti), Erna 2 og
Elín 2,
Dómari var Pétur Bjarnason og
tókst honum vel leikstjórnin.
H&ndknattleikur
Framh. af 11. síðu
það hyaða 2 lið skuli fara upp í 1.
deild. Télja má víst þegar, að
Guif, sem fé'M í fyrra, verði efst á
sínu svæði. KFUM í Borás, íélag
það sem Kjeld Jarlenius leikur nú
með, er einnig nokkurnvegirírí ör-
uggt um sigur á sínu svæði. Um
það hvaða lið verði efst á hinura
svsfeðuríum tveim er erfittt að
segja. Allár líkur benda þó til að
Ystad-verði éfst á öðru þeirra. en
annoðhyort Landsviken eða Sjhv-
ing''áhínni. j
* 10 24- J’an- 1964 — ALÞYÐUBLAOIÐ