Alþýðublaðið - 30.01.1964, Blaðsíða 8

.■••.••V.VA'.W/.V.’ÝV.v:
.
•' §§£ /?''/'/. % ,s
PP^
WMM
■■ ■■■■■:M
W&
m
Wmm
wmmMi
. Í *
iPÍÍIl

ý/XÍíí
V
iv.-X-^/vvvX-íXyv.-I-y^v'.’Xyíxííy/'/vvÁÍ'ÁX;:
::»p;:ÍÍ||ÍÍ;||É«Í

ur íorðað tekur sjórinn við og
ber uppá klappir. Þar verður úr
þeim spýtnahrúga. Þessi hafa'orð-
ið örlög a. m. k. fjögurra biskupa,
þeirra Ögmundar, Brynjólfs, Giss
urar og Þorláks, en þó að 6 bát-
ar hafi þannig borið spýturnar í
fjörunni í Þorlákshöfn síðan árið
1950, hefur á sama tíma ekkí far-
izt nema einn maður þar í höfn-
inni. Hann tók út af báti, sem var
að koma úr róðri
Frá Þorláksh. hafa verið útróðr
ar frá alda öð'i, staðurinn liggur
sérlega vel við miðum, bæði mið
um Ve tmannaeyinga og Grinda-
víkur. Eftir langt niðurlægingar-
tímabil hefst útgerð í Þorlákshöfn
árið 1934 og s.óð til 1940. Á því
tímabili voru gerðir út 12 bátar
þegar flest var. Ekki hef ég heim-
ildir eða þekkingu til að greina
nánar frá þessu tímabili staðarins,
en 1950 endurvakti Egill í Sigtún.
um Þorlákshöfn. Hans draumur og
tilgangur var að gera þessa gömlu
verstöð að einskonar hafnarborg
Selfoss og Suðurlandsundirlendis
ins. Hinsvegar til þess að þessi
draumur Egi’s verði að veruleika,
vilja sumir menn meina að það
meira að segja allflestir, að brú
verði að koma yfir Ölfusá hjá Ós-
eyrarnesi að austanverðu og Hafn
arskeiði að vestanverðu. Þar er
stutt haf á milli, en strengur í
ánni.
Þorlákshöín er alltaf að stækka.
Hún sprettur upp eins og gorkúla
á haugi. Ótrúlegasta fólk yfirgef-
ur lönd og óðul og flyzt til Þor-
lákshafnar og húsnæðislaust fólk
flyzt tii'Þorlákshafnar, vegna þess
að hvergi á landinu, við álíka mögu
leika á ’ífsbjörg, mun ódýrara að
byggja þar. Húsnæðisvandræði eru
atvinnusiúkdómur á staðnum. Þess
vegna verður sá heimilisfaðir sem
ákveður að retja þar niðux bú
sitt að byggja fyrst hús. *
Aðaldrffiöðrin á staðnum er
Meitill h.f. Ég verð að vísu að við-
urkenna, að ég veit ekki nánarl
deili á fyrirtækinu. Þó skilst mér
að það sé allt í öllu. geri út bróð-
urpartinn af bátunum og verki
hér um bil allan Hskinn. Svo gef-
byggja þar. Húsnæðisvandruði eru
SUMIR segja að fyrr á öldum —
líklega í pápískum sið, hafi heitið
þar Elliðahöfn en einn dag hafi
bóndinn verið á sjó og hreppt 01-
viðri. Þegar hann sá ekkert fram-
undan annað en opinn dauðann,
greip hann trúarhiti, eins og títt
er um íslendinga við þær aðstæð-
ur og hann hét því á heilagan
Þorlák að skíra jörð sína eftir hon-
um, ef hann næði landi heill.
Biskupinn sæli hjálpaði svo upp á
sakirnar að bóndi gat staðið við
heit sitt. Síðan heitir sá staður
Þorlákshöfn.
Nú eru ekki allir sammála um til
komu nafngiftarinnar. Aðrir segja
að Þorlákur hafi eitt sinn staðið á
hól einum ofanvið höfnina og bless
að hana og er sennilegast að karl-
inn hafi haft þaðan útispjót til
fiskifangs. Hann hafi því blessað
höfnina húskörlum sínum til ör-
yggis. Eins og kunnugt er voru
blessanir og vígslur biskupa,
þeirra tíma slysavarnir, hitt er svo
annað mál, hvort þeirra himnesk-
ir gúmmíbátar reyndust eins vel
og þeir sem nú eru notaðir.
Allt um það munu flestir menn
sammála um að ekki hefði
veitt af blessun dýrð-
linga kirkjusögunnar til að gera
Þorlákshöfn að þó ekki væri nema
sæmilegri höfn og sumum er jafn-
vel til efs að Efrafalli takist bet-
ur upp.
Þorlákshöfn er ekki aðlaðandi
staður við fyrstu kynni. Leiðin
þangað niður eftir er flöt og
svört af sandi. Tætingslegir mel-
gresi brúskar eru eini gróðurinn
og sumsstaðar uppúr sandinum
gægi t svört hraunstroka. Þorpið
kemur ekki í ljós fyrr en kemur
upp á hæð eina. Húsin eru lítil ein
býlishús, vinaleg og snoturlega
byggð. Þau síanda í réttum röð-
um við fimm götur sem eru að-
greindar með stafróinu. Nýjasta
gatan heitir því E-gata. Þetta
skipulag er að vísu ákaflega ein-
fa t og í rauninni nokkuð snjallt,
en það hefur sína galla eins og allt
annað. Ég vildi t. d. ekki þurfa að
segjast eiga heima á A-götu.
Segja má um Þorláka, að
þeir hafi gefið pápískri villu langt
nef, en ailt um það er sáluhjálp
Texti:
GRÉTAR ODDSSON
Myndir:
JÓHANN VILBERG
þeirra í stöðugri hættu, ekki síður
en bátarnir þeirra, eða stæði það
ekki illa í lúterskum guðsmönn-
um að lofa því fólki eilífri sælu
sem byggir hús sín á sandi? Þó er
sá sálarháski lítils metinn á móti
því hagræði sem hafa má af því
að steypa veggi húsanna úr þeim
sandi sem grafinn er úr grunnin-
um.
í Þorlákshöfn: eru uppundir 400
fasiir íbúar, en á vertíðinni eru
þar 5-600 manns. íbúatalan hefur
tífaldazt á 9 árum, því að 1955
voru þar ekki nema 40-50 sálir.
Ekki hefst undan að stækka barna
skólann. Árið 1956 sót.u hann 4
börn, nú eru þau 65, i fyrra voru
þar 45 börn. Á þessu má sjá að
gott er að geta gripið sandinn upp
í snarheitum. í vor á enn að stækka
skó ann.
Þorlákar byggja allt sitt á sjó-
sókn og nútímasjósókn byggist á
góðri höfn og þar hefur hnífur-
inn staðið í kúnni. Mesta illviðra-
áctin hér suðvestanlands er suð-
austanátt og fyrir henni liggur
Þorlákshöfn galopin. í verstu
hrinunum er ekki um annað að
gera en að forða sér með bátana
á aðrar hafnir, gjarnan Grinda-
vík, en þeim bátum, sem ekki verð
Nýtízkuleg og falleg hús eru einkenni Þorláks hafnar. Þar sjást engir gamlir kumbaldar.
g 30. jan. 1964 — ALÞYÐUBLAÐIÐ