Alþýðublaðið - 08.03.1964, Blaðsíða 7

.............................................................uiiuni................................................................................................................................................................................................................................................
jgjUiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiuiintiii.. miimiiimiimimiiimiimiimiiiiiiimuimmm!iiimiimmi!miumimii,,,,,,,,,",,,,,m,,,,,,,",,,,mm,,,im,,m,,,,,,",,,,,m,,,,,,,,,,,,,,mi,,,I,r,Í5j;
íslenzkir xnálfundir eru skrýt
in og oft skemmtileg sam-
kvæmi. Fundiirinn í Sjálfstæð-
ishusmu á sunnudaginn var
engin undanækning: langar
stundir þóttist maour einna
helzt hafa villzt inn i miðjan
BresKukoUannál, heyrði tómt
rakaralrumvarp alit 1 kring. og
gott ef ekki minnzt á leynilega
kenningu og guöinn Visnú.
Engu að síður kom það glögg-
lega fram þarna sem mestu
skipti og menn má.tu vel vita
fyr.r: áíormin um Haligríms-
kirkju hafa frá öndverðu sætt
rökstuddri, veigamikiili gagn-
rýni; ku-kjusmioin er ekkert
einkamál Haligrímssafnaðar-
anns en varðar alla Reykvík-
inga og raunar þjóðina alla,
trúiausa menn engu síóur en
trúaða; andstaðan gegn kirkj-
unni er ekki blásin upp af hat-
ursmönnum kristni og kirkju
en hyggð á mennmgarlegum og
listrænum rökum íyrst og
fremst. Og vitaskuld er það
tómt mál að iialda því fram að
þe?si andstaða sé of seint til
komin, málið sé klappað og
klárt og verði engu haggað úr
þessu. Fyrir me.ra en 20 árum
síðan ritaðj Sigurður Guð-
mundsson arkitekt viturlega
og stiiiLega grem um Haíl-
grímskirkju í timari.ið Helga-
fgli (II árg., 1943, b.s. 113), og
rakti í Ijósu máli útlitsgalla og
alla missmíði kirkjunnar, en
úilitslíkan hennar var þá nýtt
af ná.inni; mér vitanlega hefur
þeirri gagnrýni aldrei verið
hnekkt með sanrifærandi rök-
um þótt hún liafi margsinnis
verið ítrekuð. Enn er unnt að
stöðva kirkjubygginguna, eða
alténd breyta sæfnu hennar,
áður en út í ófæru er komið;
fundurinn á sunnudaginn var
sönmm þess að sterkur vilji
er-til að knýja slíka breytingu
fram. Þá fyrst þegar kirkján
er risin er enginn úrkostúr
nema reyna að una henni —
sem varla verður þó nokkru
sinni öllum unnt.
Það kann að vera ógeming-
ur-að ræða um kirkjubygging-
ar án þess að í senn komi til
álita hlutverk kirkjunnar og
staða í þjóðfélaginu. Þeir sem
nefna hina fornu Klængskirkju
í Skálholti til samanburðar við
Hallgrímskirkju á Skólavörðu
holti gera meira en jafna sam-
an stærð kirkjuhúsanna, þeir
bjóða heim samanburði á
kristni og kristnihaldi á ís-
Iandi á 12. og 20. öld. Gegnir
kirkjan sambærilegu þjóðfél-
agslegu hluiverki nú sem þá,
eða á liún að gera það? Sani-
þykki þess, þó þegjandi sé, að
tugmilljónum króna sé varið
til aleinnar kirkjubyggingar í
stað þess að fénu sé veitt til
annarra brýnna verkefna — í-
búðabygginga, sjúkrahúsa,
borgarleikhúss, listasafns, nú
eða ráðlmss — felur í sér mat á
stöðu kirkjunnar í dag; og ef-
laust mætti deila um það lengi
hvort álíkt mat sé rétt eða
hvort það eigi rétt á sér. —
Þó snýst deilan um Hall-
grímskirkju raunverulega um
ekkert af þessu: Menn geta
sem sé fallizt á -það vand-
ræðalítið að stór og vegleg
kirkja rísi á Skólavörðuholti,
kosti fé ærið, verði ánöfnuð
minningu Hallgríms Péturs-
sonar, — og þó verið því stað-
fastlega andvigir að kirkja Guð
jóns Samúelssonar verði byggð.
Hallgrímskirkju er ekki tjpld- ‘
að til .einnar nætur- hún , er
ekkj þak. yfir eina kynslóð eða
svo, en byggð .fyrir aldur og .
æyl; þetta mannvirki mun setja
svip á Reykjayík um alla fram-
tíð. Með kirkjusmíðinni er ver
ið að rista óafmáanlega rún í
ásjónu. landsins, ásjónu ís-
lenzkrar menningar á tuttug-
ustu öld. Hallgrími Péturssyni
er ekki hætt; hann lifúr.í góðu
gengi .í verkum sínum,. En er
það raunverulegur vilji þess
fólks.sem nú lifir í landinu að*
reisa sjálfu sér og mpnningu
sinni þvílíkan minnisvarða sem
Hallgrimskirkja mundi verða?
Um . það er deilt. Qg þeirri
spurnipgu hlýtur hver að svara
fyrir sig eftir að hafa gaum-“
gæft kirkjuhugmyndina- eftir
föngum og kirkjusmíðina á holt
inu, — og gert sér ljósa grcin
fyrir stærð kirkjunnar, útliti
hennar og hlutföllum öllum,
öllu yfirbragði þessa musteris
og minnisvarða.
Einhver vék að því á fund-
inum í Sjálfstæðishúsinu að
vonandi yrði hann til þess að
opinberar byggingafram-
kvæmdir færu af stað. Það er
þá vonandi að Hallgrímsdeilan
verði ekki til að kæfa niðpr um-
ræðu sem dálítið var farið að
brydda á í vetur: þá um ráð-
húsáformin í Tjörninni, sem
eiga víst lika að vera „klöpp-
uð og klár”.
Ao sönnu hefur ráðhúsið það
fram yfir Ilallgrímskirkju að
það virðist hneykslislaust hús;
ráðhúsið er ekkert velsaemis-
brot né hlýtur það að riieiða
fegurðarskyn... sanng jarnra
manna,, Ujn. hitt má svo ræða
hvort ráðhúsið sé falleg bygg-
ing e?a ekki; og þþð má ræða
um hlutverk.ráðhúss ekki síður
en kirkju. Vel má þpð vera að
mönnura þýki sanngjarnt, eftir
að hafa fallizt á guðshússhug-
myndjna á Skólavörðuhoiti,. að
hin verslegu ýfirvöíd borgar-
innar fái sér veizlu- og munaðar
eftir
OLAF JÓNSSON
hús úr gleri, sumir mundu
kannski segja monthús, sem
auk þess .standi við vatn, flóð-
lý§t á kvöldin okkur hinum til
yndis. Þetta er gott og bless-
að allt sarrian: það er staðarval
ráðhússins sem ber í milli. Qg
það er mínum leikmannsskiln-
íngi gérsamlega ofvaxið hvers
végna 'nauðsynlega þarf að set ja
ráðhúsið niður þarna í Tjarn-
arendann í þröngu nábýli við
skuggalega steinkassa Iðnaðar-
bankaris og Oddfellowreglunn-
ar — og auk þess á svæði, sem
bersýnilega þarf til annarra
nota. Iðnó og Búnaðarfélags-
húsið eru fallegar byggingar,
sem vei rnega fá að standa emi
um hríð, þótt þær hljóti ein-
hverju sinni áð víkja; einsætt
virðist óbreyttum skoðanda að
ætla nýrri þinghúsbyggingu
svæðið milli Alþingishúss og
Tjarnar — og engu öðru. Það
mun ekki skaða að ljós og loft
fái að leika unt þingmenn vora.'
Það er.engu líkara ,en ráða-
menn ráðhússbyggingarinnar
sýu bundnjr niðujr við, eitt kálf-
skinn, — fornfálegar hugmynd
ir sínar um gamla -miðbæinn
í R,eykjavík. Honum er þó
minnstur sómi sýndur með
þvi að rífa niður það, sem þar ■
kánn að finnast gamalt og gott
og skipa stórbýsum þar saman
i hnapp í staðinn: bersýni-
lega er þörf mótaðra hugmynda
um framtíðarskipulag miðbæj-
arins cg varðveiziu menning-
arminja þar. Hitt er líka aug-
ljóst, að ráðhúsið getur víða
staðið með sóma og yfirlæti.
Hvcrs vegna var hafnað þeirri
hugmynd t. d, að setja það
niður á gömlu ísbjarnarlóð-
inni, i horninu milli Tjarnar-
götp og Skothiísvegar, sem
hverfa mun úr sögunni? Þar
stæði' ráðhúsið við vatn, og
mætti byggja það að vild frám
í Tjörnina — ef mönnum er
það ómótstæðileg ástríðá að
þrengjá að þessari bæjarppýði.
Þar væri það miðsvæðis í
borginni, miðja vegu milli há-
skólahverfisins ,og gamla mið-
bæjarins, ef til vill andspæn-
is nýju þinghúsi; og þar mundi
það sóipa sér vel, hvar sem til
þess væri litið.
engar deilur risið; þar sjáum
við fallega, stílhreina byggingu
sem ætlað er tiltekið hlutverk
ög síðan samið að því, og þvi
er valinn staður sem sæmir
vel húsinu og tilgangi þess.
Enginn hefur orfipS að setja
þetta hús niður í túnfót
Menntaskólans eða Stjórnar-
ráðshússins. Menn eru ánægð-
ir með húsið; þess er að vænta
áð þar verðj síðpr unnip að ;
sama skapi ánægjpleg verk.
Og þess er raunar einnjg að
vænta, bæði, uiri HaUgríms-
kirkju og ráðþúá.ð, En fyrr en
svo yerðiir , er mikils vert að
sem fyllstur einhugur skapist
um þessar stórframkvæmdir;
þjóð, sem ,ekki ihefur efni til
að koina sér upp nauðsynleg-
um iðjuverum án eriendrar að-
stoðar hcfur varia ráð á að
kasta tuguin og hundruðum
milljóna í, stórhýsí sem f jöl-
menpi irieð þjóðippj telur sér
vansæmd að. Eg veit svo sem
ekki. hvernig breyting Hall-
grímskirkju ,yrði framkvæmd:
Er mögulegt að telgja hégóm-
ann ■ ut^p af kirkjunni, gervi-
skrautið allt og þar með hin
margfrægu skötiabörð, afklæða
hugsanlega „fruipkirkju” und-
ir stuðlabergsfarginu? Nægir
þetta , til að skapa samræmi
með turni,. kirkjuskipi og kór,
sem sannanlega eru þrjár ólíjfc ,
ar og óskyldar byggingar? —
Spyr sá, sem ekki veit; mig
minnir einhyer láti þesslega
hugmynd í ljós á sunnudaginn.
En mikilsvert væri,. að .tilraun-
in yrði gerð, óþapparáð að
knýja kirkjubygginguna fram
með mejyi harðpegkju .en or.ð-
ið ,er. Þyi er fundurinn á
sunnudag .mikju .betur lialdinn
én óhaldinn. — Ó.. J.
.M|HI 1111111111(11111111111(1(11 II r III tiiiiiiiii II Iiiiliiiiiiiiiiiinitimi
SPORBUXURNAR
frá Melboume
Enn eina nýbyggingu hefur
borið á góma i vetur; það ‘er
Norræna húsið svokallaða sem
Norðurlandaþjóðir gefa ís-
lendingum og á að verða mið-
sjöð menningarskipta okkar
og þeirra. Úm þetta hús hafa
Úr Strctch-nyíon
Fást í helzíu kavl-:j ;
mannafataverzlunum1
á landinu
iiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinViiii iiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiitiiiiiiiáitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiinimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiii^iiiniiiiiiiinimiiiiiiiiiiiiitmiii^
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 8. marz 1964 f
/