Alþýðublaðið - 19.04.1964, Blaðsíða 3

Indlandspistlar frá
Sigvalda Hjáimarssyni
I aS fara gangandi, þótt allt sé mcS
| felldu.
— í>að gekk vel. Nagwang Dhag
' pa er alltaf jafn rólegur og yfir-
| lætislaus. Það gekk prýðilega.
í Hann heldur svo áfram eftir dá
litla þögn. langar auðsjáanlega
ekki til að gera mikið veður út af
því, sem ævintýaralegt getur tal-
izt.
ÉG NOTA stundum tvö orð til
að lýsa íslandi fyrir útlendingum:
yíðátta og þögn.
Þessa tilfinningu hef ég oft þar
heima á björtúm sumardegi, eink-
um uppi á heiðum.
En ég fékk þessi orð að láni fyr
ir mörgum árum úr ítalskri ferða-
bók frá Tíbet. Þau voru texti und-
ir mynd. Myndin var af ríðandi
manni, sem fór mikinn gamla
troðna götu yfir nakinn mel, og
að baki honum risu svipmikil f jöll
í fjarska yfir bera og harðneskju-
leg víðáttu.
sanskrlt, hindí og ensku auk síns
móðurmáls.
Nagwang Dhagpa er hæglátur
maður,. talar rólega og hugsar
hvert orð. Hann virðist sérstak-
lega góður á taugum, eins og kom-
izt er að orði.
Ég bauð honum te, og hann
bauðst til að skenkja á bollann
bæði fyrir mig og sig.
Hann gengur daglega í skyrtu
og buxum að vestrænum sið, en
fyrir beiðnl mína fór hann í hinn
rauðbrúna munkakufl. Sá bún-
ingur er eins konar pils, gert úr
— Við forðuðumst alfaraleiðir,
fónun eiginlega beint suður frá
Sigtatse yfir fjallgarðinn, í gegn-
um skörð, sem liggja rétt vestan
við fjallið Everest. Við klæddumst
í larfa og létumst vera betlarar.
— Hittuð þið aldrei Kínverja á
leiðinni?
— Jú, en aðrir voru óheppnari
én við. Við hittum nokkrum sinn-
um kínverska hermenn, en þeir
þekktu okkur ekki, héldu, að við
værum einhver flökkulýður og
sögðu bara: Látum þau fara. Svo
komum við loks niður í Nepal.
Mig hefur lengi langað til að
hitta fyrir tíbezkan lama og spyrja
Ungur lama frá Tíbet hefur nú !
komið til minna húsa. Ég sýndi
honum myndabók frá íslandi, og
hann sagði:
— Þetta land er líkt og Tíbet.
Og hann benti sérstaklega á
mynd af tveimur ríðandi mönn-
um í óbyggðum.
í fullri alvöru: Á vissum stöð-
um er yfirbragð þessara landa
ekki ólíkt, líka að vissu leyti ,veð-
urfarið, og Tíbet liggur þeim mun
hærra yfir sjó, sem ísland er norð
ar á hnetiinum.
Hinn ungi lama heitir Nagwang
Dhggpa og er frá Lhasa. Þetta
nafn var honum gefið, er liann
gerðist andlegrar stéttar maður,
en hét öðru nafni ungur drengur.
Faðir hans var hár embættismað-
ur hjá stjórn Dalai lama, en er
dáinn fyrir mörgum árum. Móðir
hans er gift í annað sinn, tíbezk-
um málara. Gamall lama hafði
sagt móðui'inni, að drengurin'n
væri endurborinn einhver sér-
stakur lama, sem liann tilnefndi,
og mikið orð hafði farið'af, og fyr
ir því sendi hún drenginn í klaust-
ur, Debungklaustrið, sem er
stærsta klaustur í Tíbet. Nú er
hann flóttamaður á Indlandi, 2'1
árs gamall.
— Ég veit ekkert um þetta sjálf
ur, segir hann um þá fullyrðingu,
að hann sé einhver spekingur end
urborinn. Ég trúi því í rauninni
ekki, því að ég er mjög fávís mað
ur.
En liann er nú samt ærið vel að
sér þótt ungur sé. Hann liefur far-
ið i gegnu^i hina erfiðu þjálfun
hinna tíbezku klaustra, síðan hann
var 10 ára, og liann les og ritar
1 geysivíðum hólk úr voð, gyrt und
ir behi, og yfir borin eins konar
skikkja. í Tíbet er kuflinn gerður !
úr ull, en á Indlandi er notað
þynnra efni. Annað er ekki ger-
andi vegna liitans. Hinn gula hjálm
laga hatt lamans hefur hann ekki
og mjög fáir lamar, sem tekizt
hefur að flýja.
—• Hvemig tókst þér að komast
út úr Tíbet, spyr ég yfir teboll-
anum.
— Það gerðist eitthvað níu mán
uðum eftir að hans heilagleiki
Dalai lama fiúði, svarar hann. Ég
fór til Lhasa frá klaustrinu af því
að kunnur fræðimaður flutti þar
fyrirlestur um andleg efni. Móð
ir mín og stjúpfaðir voru þá í
Sigaise, hann í fangelsi hjá Kín-
verjum. Ég fór ekki aftur til
klaustursins, heldur snéri mér til
kínversku herstjórnarinnar og
sótti um leyfi að fara til Sigatse
að finna móður mína. Það leyfi
var veitt, ef ég yrði ekki nema
mánuð í ferðinni. Ég fór svo til
Sigatse. Kínverskir hermenn fluttu
mig þangað í bíl.
— Og hafðir þú í huga að flýja?
—• Já, ég vildi fá móður mína
til að flýja með mér, en hún vildi
ekki fara srtax, sagði að hún von-
aði að maður hennar yrði leystur
úr haldi. Ég beið því í Tashilumpo
klaustrinu í fjóra mánuði. Þá var
stjúpföður mínum sleppt og við
tókum til óspilltra málanna að und
irbúa flóttann.
— Og hvernig gekk? spyr ég á-
fjáður, því að þau urðu að flýja
hæsta og erfiðasta fjallgarð lieims
— leið, sem undir öllum kringum-
stæðum er ævintýralegl þrekvirki
I liann um þá þjálfun, sem á þá er
I lögð í klaustrunum. En Nagwang
j Dhagpa er fáorður um hana. Hann
| lofar þó að gefa mér seinna form
fyrir hugleiðingu, sem hann teldi
bezt í samræmi við þau fræði, er
hann hefur lært.
— Það þarf að ná eðlilegu valdi
yfir möguleikum hugsrmarinnar
en það skortir margan óæfðan í
þessum efnum, segir hann. Það
þarf líka að leggja áherzlu á það
hugarfar, vilja leggja sitt fram
til að stuðla að farsæld allra. En
þjálfunin er mjög misjöfn eftir
því um hvaða reglu er að ræða.
Sjálfur er Nagwang Dhagpa til-
heyrandi hinni siðbættu reglu,
sem köliuð er Gelugpa, gulhatta-
regla, en það er regla Dalai lama,
í rauninni alls ráðandi í trúarlífi
Tíbeta. Aðrar helztu reglur hins
tíbezka Búddhisma eru: Kagyutpa,
mjög hrein bhúddhísk regla, sem
hefur yfir að ráða mikilii esóter-
ískri þekkingu; Njingmapa, hinn
elzti tíbezki bhúddhismi, mjög
blönduð alls konar forneskju; Sak-
yapa, nú orðið í litlu frábrugðin
þeirri, sem næst var talin á undan.
Þar að auki er svo Bönpa, hin upp
runalega trú Tíbeta, áður en
JBúddhisminn kom þangað.
— Fyrstu árin í klaustrinu er
lögð áherzla á heimspekilegt nám,
segir hinn ungi lama, mikið um
lestur og bóklærdóm yfirleitt, jafn
framt stöðugri hugrænni þjálfun
til að æfa minni, skilning og hvers
konar starfshæfni hugans. En hag
nýta þjálfunin kemur aðallega
seinna. Þá koma æfingar byggðar
á kenningum um hugræna og iif-
Nagwang Dhagp’a, himi 21 árs gamli flóttamaður, sem
hyggst þýffa tíbetskar bækur á enska tungu.
eðlisfræðilega gerð mannsins,
ekki nema að litlu leyti viður-
kenndar af vestrænum vísinda-
mönnum.
Ég spurði hann um þær sögu-
sagnir, að sumir tíbezkir lamar
réðu yfir öflum, sem venjulegt ■
fólk ekki þekkti.
— Hvað um Tomo, það að gcta
haldið á sér liita úti í frosti, klæð
lítill eða klæðalaus? Hvað um
Phowa, það að geta farið úr líkam
anum?
Nú er ég víst farinn að færa mig
inn í landhelgi leyndra fræða. En
Nagwang Dhagpa svarar hógvær-
lega:
— Það er ýmislegt hægt, er
mér sagt.
Hann varast að fullyrða nokkuð.
— Ef ávöxtur hangir á þessu
tré — og hann bendir út um glugg
ann á hátt tré, sem stendur á flöt-
inni framan við húsið — og lama,
sem er vel að sér í þessum efnum,
vill láta hann detta, þá dettur
hann. Hann notar til þess öfl, sem
venjulegu fólki eru liulin. Ég kann
þetta ekki, en ég veit nokkurn veg
inn aðferðina. Tumo og Phowa eru
ekki tóm vitleysa.
Eftir þetta berst talið að tíbezk-
um bókmenntum. Nagwang Dliag-
pa staðfestir, að það séu til ó-
grynni af bókum um hugræna
þjálfun í Tíbet, sem enginn vest-
rænn maður þekkir. Hann kann-
ast við ýmsar þýðingar á tíbezk-
um bókum, en segir þær vera
hreina smámuni hjá því sem til
er óþýtt. Það er líka alkunna, að
tíbezkar bókmenntir eru að kalla
óþekktar, eiginlega eina svið
heimsbókmenntanna, sem ekki hef
ur verið sæmilega kannað.
Bækur voru alltaf vel geymdar í
Tíbet, af því hve mikill var áhugi
manna á trúmálum og heimspeki,
þ. e. hjá hinum menntaða hluta
þjóðarinnar. Loftslag í Tíbet er
líka heppilegt fyrir geymslu bóka,
þurrt og svalt, og sú aðferð að
prenta með spjöldum (xylograph)
hjálpaði einnig til. Þótt bækum-
ar sjálfar væru lesnar upp til agna
voru spjöldin til í klaustrunum,
og unnt að prenta á ný ef á þurfti
að halda. 1
Fyrir utan þær bækur, sem bein
línis voru ritaðar í Tíbet, hefur
geymzt þar mikið af fornum ind-
verskum ritum, ritum, sem nú
eru hvergi til nema þar. Um það
leyti, isem Muhaine?|strúarmenii
voru að ryðjast austur um norðan
vert Indland og eyða því sem eft-
ir var af búddhískum menntasetr-
um þar, var áhugi Tíbeta vaknaið-
ur á búddhískum menntum. Þeir
fóru þá hver af öðrum til Indlands
til þess að ná í bækur, og þýddu
yfir á sitt mál. Einnig buðu þeir
heim indverskum spekingmn og
fræðimönnum, sem ílentust í landi
hinna miklu fjalla.
— Dvöl mín í Adyar stendur í
sambandi við það, að ég hef í
hyggju að hjálpa til að þýða tí-
bezkar bækur á ensku, segir Nag-
Framhald á bls. 10.
STÖRVINNINGAR
' MÁNUfll
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 19. apríl 1964 3