Alþýðublaðið - 25.07.1964, Blaðsíða 7

Það er ánægjulegt, hversu
oft er vikið að skólamálum í
blöðum nú upp á síðkastið og
hversu oft það er undirstrikað,
hve nauðsynlegt sé, að
skóiakerfið sé sém bezt og full-
komnast. Allir virðast t. d.
'fagna stofnun hins nýja tækni-
skóla, sém taka mun til starfa
á hausti komanda, enda er þar
tvímælalaust um að ræða eitt-
hvert nytsamasta framfarar-
spor, sem stigið hefur verið í
íslenzkum skólamálum um
langt skeið. Þegar rætt er um
skólakerfið almennt og þá fyrst
og fremst skipulag skyldunáms-
ins, er oft að því vikið, að
gildandi löggjöf um skólakerf-
ið hér á landi er að stofni til
frá 1946 og því bráðum orðin
20 ára gömul. Þetta verður oft
tilefni ummæla á þá leið, að
skipulag skólamálanna sé orð-
ið úrelt og þarfnist breytinga.
Nú er ekki svo að skilja, að
margs konar breytingar hafi
ekki verið gerðar á skipan
skólamálanna á undanförnum
árum, þótt sjálfum lagagrund-
vellinum undir skyldunáminu
hafi ekki verið breytt í megin-
átriðum. Fyrir skömmu var t.
d. gefin út fullkomin námsskrá
fyrir allt skyldustigið, hin
fýrsta sinnar tegundar á ís-
landi. Ýmiss konar breytinga
er án efa þörf, þar eð aldrei
má sofna á verðinum, ekki
fremur á sviði skólamála en
öðrum sviðum. Það gleymist
hins vegar oft í þessu sambandi,
að á árunum 1958-’59 starfaði
stór nefnd, skipuð bæði sér-
fróðum mönnum um skólamál
og alþingismönnum, að athug-
un á skólakerfinu í heild. Skip-
aði ég þá nefnd fljótlega eftir
að ég tók við forstöðu mennta-
málaráðuneytisins, einmitt í
því skyni að fá það kannað,
hvort vilji væri fyrir hendi til
gagngerðra breytinga á skipu-
lagi sjálfs skólakerfisins. Nið-
urstaða nefndarinnar varð sú,
að ekki væri ástæða til breyt-
inga á sjálfum lagagrundvell-
inum, sem núverandi skólakerfi
hvílir á. Nefndin benti hins
vegar á ýmsar breytingar til
bóta, og hefur smám saman
verið að því unnið að koma
þeim í framkvæmd.
En þótt ekki hafi á undan-
förnum árum verið gerðar
breytingar á lagagruhdvelli
skyldunámsins, hafa marghátt-
aðar breytingar verið gerðar
og undirbúnar á lögum um
framhaldsnám á undanförnum
árum. Er þar skemmzt að minn
ast hinnar nýju löggjafar um
kennaraskólann og tækniskól-
ann. Ný lög um háskólann voru
og sett 1958 og í framhaldi af
þeim ný reglugerð. Sett hefur
ennfremur verið löggjöf um
tónlistarskóla. Lagafrumvarp
hefur verið samið um Mynd-
lista- og handíðaskólann, og
verður það væntanlega lagt fyr-
ir Alþingi í haust. Nefndir
hafa starfáð undanfarið að
gagngerri endurskoðun iðn-
námsins og menntaskólanáms-
ins, og má vænta tillagna
þeirra innan tíðar.
Eflaust er enn hægt að gera
margt til bóta á íslenzku skóla-
kerfi. Mig langar hér til þess
að nefna eitt atriði, sem ég
persónulega tel, að myndi vera
til mikilla bóta, þótt mér sé
hins vegar ljóst, af viðræðum
við forystumenn í skólamálum
og kennara, að um það eru ekki
allir sammála. Eg tel ástæðu-
laust að gera ráð fyrir því, að
allir nemendur þurfi jafnlang-
an tíma til þess að tileinka sér
það námsefni, sem fræðslu-
LAUGARDAGSGREÍN
GYLFA Þ. GÍSLASONAR
skyldan gerir ráð fyrir. Aðal-
reglan er, sem kunnugt er, sú,
að skólaskylda nái frá 7-15 ára
aldurs. Hverju aldursskeiði er
þá kennt sama námsefni í 8 ár
skólaskyldutímans. Það náms-
efni, sem námsskrá gerir ráð
fyrir, að kennt sé á skóla-
skylduskeiðinu, er við það mið-
að, að venjulegur nemandi geti
tileinkað sér það á þessu ára-
bili. En á því er enginn vafi,
að talsverður hluti nemend-
anna gæti tileinkað sér þetta
námsefni á a.m.k. einu ári
skemmri tíma. Það er mjög illa
farið með tíma nemenda og í
rauninni illa farið með þá
sjálfa að láta þá sitja 8 ár við
nám, sem þeir gætu tileinkað
sér á 7 árum. Gera má ráð fyr-
ir, að þeir nemendur, sem gætu
lokið skyldunáminu á 7 árum,
séu einmitt þeir, sem síðar
setjast í menntaskólana. Und-
irbúninginn að menntaskóla-
náminu, þ.e.a.s. undirbúning-
inn undir landspróf, er áreið-
anlega ekki hægt að stytta, og
enn síður mun hægt að stytta
menntaskólanámið úr þeim 4
árum, sem það nú tekur. En
ef hægt væri að stytta skyldu-
námið úr 8 árum í 7 ár hjá
þeim nemendum, sem síðar
fara í menntaskólana, þá yrðu
stúdentarnir ári yngri en þeir
eru nú. Skólagangan að stúd-
entsprófi tæki með öðrum orð-
um 12 ár en ekki 13, eins og
hún tekur nú, Þeir stúdentar,
sem síðan stunda háskólanám,
kæmu þá einu ári fyrr til starfa
í þágu þjóðfélagsins en þeir
gera nú, og væri að því mikill
vinningur.
Auðvitað þyrfti ekki og ætti
ekki að tengja þátttöku í lands-
prófi og inngöngu í mennta-
skólaná að neinu leyti við það,
að nemendur hefðu lokið
skyldunáminu á sjö árum. Þeir,
sem vildu, gætu notað 8 ár til
skyldunámsins eftir sem áður,
tekíð landspróf og hafið
menntaskólanám. Þeir, sem
kysu að ljúka skyldunáminu á
7 árúm, þyrftu þá heldur alls
ekki að taka landspróf og fara
síðan í menntaskóla. En það
væri mjög mikilvægt og mikil
framför, að kostur væri á því
að ljúka skyldunáminu á 7 ár-
um og þá væntanlega fyrst og
fremst að ljúka námsefni, sem
nú er numið í 11 og 12 ára
bekkjum, á einum vetri í stað
tveggja nú. Duglegir nemend-
ur ættu að eiga kost á þessu.
Ef fleiri reyna þetta en
reynslan sýnir, að færir eru
um það með góðu móti, ættu
þeir einfaldlega að nota ár í
viðbót til þess að búa síg und-
ir barnapróf.
Ýmsir óttast, að með slíkri
tilhögun væri verið að draga
némendur barnaskólanna í
dilka eftir námsgetu, og geti
það haft skaðleg sálræn og fé-
lagsleg áhrif. í öllum fram-
haldsskólum gilda þó ákveðnar
reglur um inntökuskilyrði, 'og
er alls staðar miðað við ein-
hvers konar lágmarkseinkunn.
Enginn finnur að þessu, enda
er vandséð, hvern annan máeli-
kvarða er hægt að finna til vals
á nemendum inn í framhalds-
skóla, utan við skyldunámið, en
einhvers konar próf og eink-
unnargjöf. Það á fyrir megin-
hluta allra barnaskólanemenda
að liggja að verða að hlíta því,
að einkunnargjöf fyrir náms-
árangur ráði úrslitum um það,
hvort nemandinn fær setu í
framhaldsskóla eða ekki. Eg fæ
þess vegna ekki séð, hvers
vegna það þarf að vera skað-
legt .að láta einkunnargjöf í
barnaskóla ráða því, hvort
nemandi þar fær kost á að
reyna að ljúka skyldunáminu
á einu ári skemmri tíma en al-
mennastur er.
Hér er áreiðanlega um mál
að ræða, sem athuga þarf vand-
lega.

ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 25. júll 1964 y ,