Skólablaðið - 31.01.1908, Blaðsíða 2

2
SKOLABLAÐIÐ
kennilegur að mörgu leyti. Er hjer
eigi rúm til að rekja það til rótar.
Nýkomin er ein ljóðsaga hans, ^Bónd-
inn«, í íslenskri þýðingu eftir Matth-
ías Jochumson. Er það saga Sunn-
mærabóndans frá vöggu til grafar og
fljettaðar þar inn í gullfagrar lýsingar
á æskulífi og náttúru á Sunnmæri. Er
það eiguleg bók í alla staði og eigi
síst sökum þess, að þar kynnumst vjer
skáldi, er ann íslandi og öllu því, sem
gott er Og þjóðlegt í fari voru. Er
hennar getið á öðrum stað í blaðinu.
Hovden var einn af kennaraleiðangurs-
mönnunum norrænu, er hingað komu
í fyrra sumar.
Nýjar bækur.
Anders Hovden: Bóndinn. Ljóðabálkur.
Matth. fochumsson íslenskaði. R.vík
Prentsmiðia D. Östlunds 1^07.
Hovdens er minst stuttlega á öðr-
um stað í »Skólabl.« í dag. Ljóða-
bálkur sá, er hjer birtist í íslenskri
þýðingu, er að miklu leyti æfisaga
hans sjálfs, föður hanj og forfeðra,
sunnmærabændanna, er oftast eiga
við ramman reip að draga bæði á sjó
og landi. Hefir Hovden sjálfur reynt
líf það, er hann lýsir hjer; sótti hann
sjó í æsku með föður sínum, ogliðu
þeir skipbrot ásamt mörgum öðrum
ofviðrisnótt eina, en komust þó af
með lífi. Hefir líf þetta snemma
mótað sál hans og hug og stilt hina
dýpri strengi skáldhörpu hans. Minna
þeir því æ um hafið. Enda kallar
hann eina Ijóðabók sína »Pungöldu«
(Tungalda).
Ljóðsaga þessi, Bóndinn, er í 15
sundurlausum þáttum, er þóallirfalla
svo vel inn í söguheildina, að engin
vandkvæði verðaáþví að halda »þræð-
inum« frá upphafi til enda.
Sagan hefst með hjartnæmu kvæði
um móður höfundarins látna. Er það
einskonar kveðja til átthaganna, áður
en hann fer að rekja sögu þeirra.
Inn á milli sjálfra söguþáttanna eru
víða gullfallegar náttúrulýsingar frá
Sunnmæri, lýsingar á stórfundum ung-
mennafjelaganna og hinum eldheitu
áhugamálum æskulýðsins, er þar kem-
ur saman o. m. fl,
Mun íslensk alþýða víða kenna
sjálfa sig aftur í sögu þessari, því
margt er líkt með skyldum, og sama
má segja um lífskjör og lifnaðarháttu
á Sunnmæri. Enda vóru forfeður
vorir margir frá þeim hluta landsins.
Norðmenn eru á síðari árum farnir
að gefa sig talsvert við íslenskum
bókmentum á frummálinu. Er því
eigi nema skylt, að vjer tökum vel
bókmentum þeirra hvort heldur er í
íslenskri þýóing eður á nýnorsku
(sveitamálinu norska). Munu allflest-
Ár íslendingar harlá ókunnir nýnorsku-
bókmentunum, og er það bæði skömm
og skaði. Rita mörg ágæt skáld á
nýnorska tungu, og eru bækur þeirra
lesnar víða um heim og þýddar bæði
á þýsku, frönsku og önnur tungu-
mál. Má hjer nefna Arna Garborg
höfund »Týnda föðursins« og »Hul-
iðsheima.* Jens Tvedt, Vetle Visli,
Hans Seland, Per Sivle (dáinn), An-
ders Hovden, Sven Moren, Rasmus
Löland (dáinn) o. m. fl.
Er oss íslendingum því eigi vansa-
laust að þekkja svo lítið af bókment-
um þessum, og það því fremur sem
nýnorska er mál svo líkt íslensku, að
flestir íslendingar munu komast nið-
ur í því tilsagnarlítið. — — —
Síra Matthías Jochumsson hefir ís-
lenskað Ijóðabálk þenna, Bóndann,
sem hjer er um að ræða. Eru þýð-
ingar hans löngu þjóðkunnar, og þá
eigi síst á bókmentum Norðmanna.
Hefir hann lagt sjerstaka rækt við
þær. En svo er um síra Matth. sem
oss aðra, að hann eldist, þótt ótrú-
lega lítið beri á því. Bera þó verk
hans stundum vott þessa, eins og
eðlilegt er. Fer svo hjer í »Bóndan-
um«. Skortir þar víða það andans
eldheita fjör og stæling, er einkendi
Matth. á besta skeiði — og nauðsyn-
legt er til að ná hinum rjetta blæ og
hljómi í kvæðum Hovdens. En hvergi
sjást þó merki þess, að maður á átt-
ræðisaldri hafi fjallað um verkið, og
gegnir slíkt furðu í jafnmiklu verki,
sem unnið er á allskömmum tíma.
Mörg kvæðanna eru aftur á móti svo
snildarlega þýdd, að maður skyldi
ætla þau frumkveðin af stórskáldi,
og veit eg það, að Andrjesi frá Höfða
mun þykja »íslenski búningurinn« fara
þeim vel. A því síra Matthías þökk
mikla skilið fyrir verk þetta, er hann
hefir unnið æskulýð og alþýðu ís-
lands. Ætti starfsemi hans, kraftur
og fjör að vera oss fögur fyrirmynd.
Og því er oss, æskulýð íslands, skylt
að votta honum inn'legt þakklæti fyr-
ir alt skáldlíf hans. Enda eru það
bestu launin, er gamalmenni getur
fengið, að vita og finna til þess, að
æskulýður þjóðarinnar ber virðingu,
ást og þakklæti til hans.
Allur frágangur bókar þessarar er
hinn vandaðasti og besti. Pappír ó-
venjulega góður. Framan við bókina
er ágæt mynd af höfundinum, og
utan á kápunni mynd af sunnmærskri
bygð, þar sem bóndi plægir jarðepli
upp úr akri sínum. Líkisl það mjög
fæðingarsveit Hovdens á Sunnmæri,
og mun ef til vill vera það.
Bókin er 120 bls. og kostar kr. 1,50.
Sigurbjörn Sveinsson: Bernskan. I.
— Útgefandi Pórh. Bjarnarson Ak-
ureyri.
Eigi hefir verið um auðugan garð
garð að gresja í íslenskum bókment-
úm hvað frumsömdum bamasögum
Viðvíkur. Hefir ekkert; skálda vorra
svo eg muni, fengist við þessháttar
ritstörf, enda mun það eigi öllum
hent Parf til þess sjerstaka skáld-
gáfu, og er hún tiltölulega sjaldgæf.
Nú er stigið örlítið spor í þessa
áttina með bók þeirri, sem nefnd er
hjer að framan. Höfundurinn er Hún-
vetnmgur, er fært hefir í letur bernsku-
minningar sínar til að bæta úr tilfinn-
anlegum skorti á alíslenskum barna-
sögum. Býst hann við, að bókin
komi út í tveimur heftum. Segir hann
sjálfur svo frá í formálanum: »Atburð-
irnir, sem getið er um í »Bernsku-
minningum«, eru sannir, og gerðust
á árunum 1883 — 1893. — Eg færði
bernskuminningar mínar allflestar í
letur árið 1899. Síðan geymdi eg
handritið, eða hvað eg nú á að kalla
það, eins og sjáaldur auga míns, en
leit þó einstöku sinnum í það að
gamni mínu til þess að rifja upp fyr-
ir mjer endurminningar bernskuár-
anna, því altaf þótti mjer hálf vænt
um þær. — — — Margir hafa kvart-
að um tilfinnanlega vöntun á alíslensk-
um barnasögum. Úr þessari vöntun
langar mig til að bæta að einhverju
levti og bið menn að taka viljann
fyrir verkið — — —.
Alls eru sögurnar 35. Kennir þar
margra grasa, og kannast íslensk
sveitabörn við þau öll. Efnisyfirlitið
er svona: 1. Lækurinn. 2. Samsöng-
ur. 3. Góður drykkur. 4. Barnsleg-
ar hugmyndir. 5. Himnaglugginn
brotinn. 6. Eftirtekt. 7. Kirkjurækni.
8. Ungu hjónin. 9. Huldufólkið. 10.
Rauðir stafir. 11. Hreiðrið. 12. Sef-
ur þú, þegar þú átt að vaka? 13.
Svanasöngur. 14. Refsingin. 15. Tár-
in mín. 16. Nýtt tungumál. 17. Sám-
ur. 18. Friðarsamningur. 19. Ein-
vígið. 20. Söngmærin. 21. Verð-
launaglíman. 22. Skáldskapur og rauð-
grautur. 23. Vængjablak. 24. Næt-
urgestur. 25. Kirkjufólkið. 26. Skemti-
leg nótt. 27. Steini grætur. 28. Yfir
ána. 29. Bænheyrsla. 30. Rjúpan.
31. Rjettardagurinn. 32. Viltu ekki
verma þig? 33. Öskudagurinn. 34.
Sápukúlan. 35. Fermingardagurinn.
Sögur þessar eru ekkert listaverk,
eins og varla er við að búast af frum-
smíði viðvanings. En margt er þar
vel sagt, og barnslegur blær yfir því
flestu. Eru auðvitað sumar mjög
efnislitlar eða efnislausar — aðeins
ofurlítið atriði en engin saga. Aftur
eru aðrar efnismeiri og skemtilegar og
munu flest börn lesa þær með mikilli
gleði. Og þó þykist eg vita, að tak-
marki liðfundar sje náð. En það sem
mest er í varið, er hinn góði og hlýi
blær — hjartalag og hugarþel höfund-
arins — er andar útúr sögum þess-
um: Heit ást til foreldra sinna, sjer-
staklega móður sinnar, — og barns-
leg tru og traust á Guð. Er þetta
tveflt máttarviðirnir í sálarlífi barnsins,
og nái það þroska með aldri verður
það undirstaða lífshamingju þess. --