Skólablaðið - 31.01.1908, Blaðsíða 6

6
VIII.
Heimilin.
Heimilin eiga og þurfa að styðja
og styrkja kennarann í starfi hans.
Stuðla að því, að lífsreglur þær, er
hann innrætir börnunum haldist við,
aukist og þroskist á heimilunum. En
ganga má að því vísu, að mörg for-
eldri hafi því miður litla eða jafnvel
enga þekkingu á því að ala börn
sín upp, þó þau hafi allan vilja á
því. Er því nauðsynlegt, að gott
samstarf sje milh kennara og for-
eldra. Pá geta þeir í sameiningu náð
því takmarki, er hvorugur ef til vill
næði einsamail. Hjer á ást foreldr-
anna og áhugi kennarans að renna
saman í einn vilja, eitt afl, er starfar
að sama háleita takmarki: að >skapa«
hraustan, skyldurœkinn og farsœlan
œskulýð, er lifi lengi i landinu, sem Guð
gaf oss.
Til að bæta úrþekkingarskorti margra
foreldra á því, er barnauppeldið snert-
ir, væri nauðsynlegt að samin væru
mörg skýr og alþýðleg smárit um upp-
eldi barna. Ættu þau að vera til á
hverju heimili — eins og hver annar
nauðsynlegur húsmunur — eða biblía,
sálmabók og ættjarðarsaga.
Hvílík lífsgleði og sæla yrði það
eigi fyrir þjóðrækna menn og konur
að starfa og stefná að þessu sameig-
inlega takmarki — á hverju heimili út
um land alt! Auðvitað mundu eigi
öll foreldri vera jafn vel hæf til að
læra og þroskast við lestur einan; en
smárit þessi mundu þó hafa áhrif á
þá bestu og fremstu meðal þeirra.
Kennarar og prestar mundu síðar
halda fyrirlestra um þessi efni, og
menn mundu ræða um það á sam-
komum og »foreldrafundum«, er kenn-
ararnir ættu að koma á í hverri sveit.
Myndi þá skoðun sú ryðja sjer til
rúms, að það sje ábyrðarmikið — og
óleyfilegt — að eiga börn án þess að
hafa búið sig vel og rækilega undir
það að geta veitt þeim gott uppeldi.
Svo þau geti orðið að góðum og far-
sælum mönnum. F*að er þó heitasta
og hjartfólgnasta ósk allra foreldra.
Eftirmáli.
Ritgerð sú, er hjer birtist, er eins
og titilblaðið bendir á, að sumu leyti
þýdd, en sumt er frumsamið. Eru
margir kaflar orðrjett þýðing á rit-
gerð eftir norskan herforingja, Sop-
hus Christensen, er ritað hefir all-ítar-
lega og af mikilli þekking um mál
þetta. Kostuðu iandvarnarfjelöc'in
norsku útgáfu ritsins, og var því
dreift meðal allrar alþýðu.
Hefi eg víða gert smábreytingar og
samið og sniðið eftir okkar þörfum
með hliðsjón á reynslu og tillögum
grannþjóða vorra í þessu efni.
SKOLÁBLAÐIÐ
Víðast hvar til sveita á Islandi mun
þess langt að bíða, að reistir verði
sæmilegir leikfimissalir handa æsku-
lýðnum. En þrátt fyrir það má alls
eigi vanrækja líkamsmentun æskulýðs
vors. Hefi eg reynt að sýna fram á
það í riti þessu, og er hún samin í
því skyni að benda á leiðir, er færar
sjeu, til þess að veita æskulýð vor-
um þá líkamsmentun, sem honum er
bráðnauðsynleg eigi síður en and-
ansmentun — og jafnvel fremur.
Hefir það altof-lengi verið vanrækt.
Og berum vjer þess sár! Er það
von mín, að tillögur þessar verði á
einhvern hátt teknar til greina. Og
því býst eg fastlega við. að kennarar
vorir — þeir bestu og áhugasömustu
leitist við að framkvæma þær af
fremsta megni. Hjá þeim verður hjálp-
ar og aðstoðar að leita til þess að
ná því takmarki, er lýsa á með eld-
Ifctri fyrir augum vorum: Hraust og
mentuð þfóð!
Eg verð því miður að játa, að
starfi mínu að ritgerð þessari er sama
veg farið og öllum störfum mínum
Skólablaðinu viðvíkjandi: Eru það
alt hjáverk mín — oftast unnin að
næturlagi sökum anna, og má því
búast við, að þau sjeu ei á þann hátt
úr garði ger, er skyldi. Enda finn
eg það best sjálfur, þar sem um
eins mikilvægt mál er að ræða. En
hvern veg sem dómarnir falla, þá
gleður það mig að hafa átt því láni
að fagna að »Ieggja orð í belg« í
eínii mesta áhugamáli mínu — og ó-
efað mesta velfer ðarmáli þjóðar vorrar.
Og það hlægir mig, að æskulýður
vor er þegar farinn að stefna braut
þá, er hjer er bent á að framan. Er
það Ungmennafjelögum vorum að
þakka.
Reim er kvæði þetta tileinkað.
Hlær mjer hjarta í barmi,
hreyfist æskukraftur,
stál í sterkum armi
stælast tekur aftur.
Hlær mjer hugur glaður,
hraust’r er sjerhver drengur,
frískur, frækinn, hraður
fram í lífið gengur.
Brennur æska’ í barmi,
bálar fjör i augum,
spriklar afl í armi,
ærslast líf í taugum.
Ber er hver að baki,
bróður nema eigi,
nái tíu taki,
tekst þeim margt á degi.
Hrindum svefni’ af hvarmi!
Hratt að verki snjallir!
Hrekjum hræðslu’ úr barmi!
Höldum saman. Allir!
Kring oss skjaidborg! Skilja
skulum ei á foldu!
Vígjum þrek og vilja
vorri fósturmoldu!
Hafnarfirði jan. ’08
Helgi Valtýsson
t)ðn$ Keynold$.
Itorskur íslandsvinur.
Svo heitir ungur Norðmaður, rithöfund-
ur og skáld. Kom hann hingað til ís-
lands fyrir þrem árum síðan og dv'aldi
hjer tíma úr sumri til þes að kynna sjer
land vort og þjóð. Er hann einlægur
slands-vinur eins og margir meðal yngri
mentamanna í Noregi, er unna íslandi
og öllu því, sem fornnorskt er, af
alhuga. Allir eru þeir frelsis og sjálf-
stæðismenn miklir og berjast fyrir ný-
norskunni af alhuga og kappi, þar eð þer
álíta hana hið mikilverðasta þjóðareinkenni
Norðmanna, er á ný geti hafið þá upp
meðal sjálfstæðra þjóða. Dönskuna, dansk-
norskunaeða »ríkismálið« svonefnda (kaup-
staðamálið) skoða þeir sem mótið eftir
þrældómshlekki þá, er fjötruðu norsku
þjóðina í fjórar langar, dimmar aldir, er
hún var »hjáleiga« Danmerkur. Pess-
vegna verður að reka það úr landi sem
síðasta vott ósjálfstæðis og þjóðlegrar lítil-
mensku.
Ressir ungu Norðmenn vita vel, að
bestan og öflugastan stuðning í bar-
áttuni fyrir því, sem norskt er,
fá þeir í íslenskum fornsögum og
bókmentum vorum, og Island er
þeim ætíð fagurt dæmi þess, hve
norræn menning hefir komist á hátt
þroskastig, þar sem hún hefir fengið að
lifa frjálsu og sjálfstæðu lífi. Eru þvf
margir meðal þeirra, sem vænta sér mikils
góðs af því í þjóðernistilliti, ef nánara
samband kæmist á milli frœndþjóðanna
Norðmanna, Islendinga og Færeyinga. En
saklausir eru þeir af því að hafa »póli-
tískar« undirhyggjur í því tilliti, og óska
þeir þess allir og vona, að ef ísland
skilji við Danmörku, þfí verði það sjálf-
stætt lýðveldi sem til forna.
Einn þessara manna er Hans Reynolds.
Hann er maður stiltur og alvörugefinn,
með brennandi œttjarðarást og næma til-
finning fyrir öllu misrjetti og ranglæti og
viðkvæmt hjarta fyrir lítilmagnanum, er
lúta verður ofbeldi og raugsleitni, hvort
sem hann er einstaklingur eða smáþjóð.
Reynolds hefir sett sjer það mark að
starfa að kappi að því að vekja áhuga
manna á menningarsambandi meðal frænd-
þjóðanna. Hefir hann nú gert það í
nokkur ár. Fór hann fyrst til Færeyja
sumarið 1902 og dvaldi þar um stund.
Er hann kom heim aftur til Noregs, ferð-
aðist hann milli Ungmennafjelaganna þar,
hjelt fyrirlestra um Færeyjar og sýndi
fjölda skuggamynda þaðan. Vóru fyrirlestr-
ar þessir á þann veg, að þeir efldu og
glæddu ættjarðarástina og þjóðernistilfinn-
inguna hjá norskum æskulýð. — Færey-
ingar eru líka fagurt dæmi þess, hvað
Util og fátæk þjóð getur afrekað, ef trygft
við fósturlandið stjórnar störfum manna*.
og ást til þess er krafturinn. —