Skólablaðið - 31.01.1908, Blaðsíða 5

SKÓLABLAÐÍÐ 5
ur að fá að kenna alvarlega á því, að
þetta sje annaðhvort skynsemis- eða
siðferðisskortur hjá honum. þessari
skoðun þarf að halda fram í skólan-
um yfirleitt.
Brjóti einhver drengjanna í bág við
hlýðnisskyldu sína, á foringinn fyrst
að brýna skyldurækni fyrir honum,
og dugi það eigi, verður að gera
kennaranum aðvart, og skerst hann
þá í leikinn á þann hátt, er hann á-
lítur best henta. Er hjer fagurt tak-
mark handa kennaranum að stefna
að. Pví mikið er þegar unnið, ef
hann getur vanið drengina á stjórn-
semi og reglu sín á milli, vanið þá
á að starfa af sjálfsdáðum á leikvell-
inum og viðurkentia yfirstjórn foringj-
ans og eldri drengjanna. Og tak-
marki þessu má eflaust ná.
Eigi þarf að búast við því, að regl-
ur þessar og ákvæði komi að fullum
notum fyrstu árin. En er sá tími
kemur, að yngri drengirnir liafa í fleiri
ár staðið undir stjórn hinna eldri,
þar til þeir sjálfir taka við af þeim,
breytist alt til atgerandi batnaðar.
Þá eru þeir orðnir vanir löghlýðni,
og vita að orð foringjans eru lög, er
hlýða ber. En takmarkinu er þó eigi
náð, fyr en kennararnir sjálfir ogfor-
eldrar barnanna hafa gengið í skóla,
þar sem drengirnir hafa haft stjórn
á höndum. þá munu heimilin styðja
skólahlýðnina, og á heimilunum sjálf-
um mun hún spretta og þroskast eðli-
lega og sjálfkrafa úr góðum og heil-
næmum jarðvegi. — —
Snúum oss nú aftur að sjerment-
un kennaranna, og kemur þá til greina,
hve langt þvílíkt námsskeið ætti að
vera. í Danmörku var gerð fyrsta
tilraunin í þessa átt sumarið 1899.
Stóð námsskeiðið yfir í 3 vikur, 4 — 5
stundir á dag, eða tils. 80 — 90 st.
Var þar sjerstaklega iðkaður knatt-
sláttur og knattspark, og var kenslan
aðallega verkleg, og reglurnar brýnd-
ar fyrir nemendunum í starfinu sjálfu.
Á þessháttar námsskeiðum ætti einn-
ig að kenna nemendunum að bera
sig vel og ganga fallega. Og mundi
þá með tímanum rjettur skilningur á
nauðsyn þess berast út frá skólunum
og inn í meðvitund almennings.
Kennarar þeir, er til þess væru fær-
ir, ættu einnig að iðka í skóla sínum
undirstöðuatriði venjulegrar leikfimi,
t. d. að fylkja liði og gönguæfingar
ýmsar, röðun, snúninga, armteygingar,
beygingar, fettingar o. s. frv.
I öllu þessu starfi verður að stefna
einbeittlega að því takmarki að kenna
drengjunum að rækja skyldur sínarv
Orðið skylda á að mæta þeim hví-
vetna frá fyrstu bernsku, og maður
verður að sjá um, að þeir geri skyldu
sína.
Hve feikimikið gætu eigi skólarnij-
gert, ef skaplyndisþroskun flemandj-
ans væri 'S'étt r öndvegi, einS’ Og verji
-ætti, og þekkingin sjálf þarnæst.
Námsgreinar þær, er aðallega þroska
nemandann og móta hann fyrir lífið,
eru trúbrögðin, líkamsmentunin og
ættjarðarsagan. Við þær á því að
leggja mesta rækt. þetta þrent er
nauðsynlegt til þess að mynda varan-
legan siðferðisgrundvöll einstaklings-
ins og þjóðarinnar í heild sinni.
Maður þarf því alls eigi að óttast
það, þótt að því beri, að taka verði
stundir frá ýmsum þýðingarminni
námsgreinum, eða þótt einhver nem-
andi eigi nái því takmarki í einhverri
sjerstakri námsgrein, er æskilegt væri.
Veitum þeim ástundun og kappgirni,
þroskum skaplyndi þeirra og áhuga,
og munu þeir þá síðar á æfi sinni
vinna það, er skólinn eigi megnaði
að veita þeim, og jafnvel meira en
það, er þeir hafa brýna þörf fyrir.
En sendi maður óþroskuð andleg lít-
ilmenni út í heiminn, eða andlega
dauða menn í þjóðlegu tilliti, þá stoð-
ar það iítið, þótt þeir hafi lært öll
veraldar vísindi. þeir munu lifa og
deyja, án þess að nokkur spor sjáist
eftir þá í þjóðfjelaginu; af því þá
vantaði þroskann og Iffsaflið, er fram
í á að knýja, og áhugans heita eld.
VI.
Yngri drengirnir 7 — 12 ára.
Elstu drengirnir í flokki þessum,
þeir sem eru 10 — 12 ára að aldri,
verða eðlilega aðstoðarmenn og með-
stjórnendur foringjans, en þó mun
nauðsynlegt, að kennarinn hjálpi hjer
til með kenslu og stjórn miklum mun
fremur en hjá eldri drengjunum.
Hæfilegir leikar handa þessum flokki
eru ýmsir söngleikar, almennir barna-
leikar og kuattsláttui. Geta bæði dreng-
ir og stúlkur iðkað leika þessa saman.
í venjulegri leikfimi má einnig iðka
klijur, stökk, langhlaup, stutt hrað-
hlaup armteygingar, beygingar, vinding-
ar, fettingar o. s. frv. — aðallega
undir stjórn eldri drengjanna, og einn-
ig kennarans, er þörf gerist.
Síðan lærir einn og einn í einu
»snúninga> og »þram«, en þó má
hafa 2—3 í einu í þessum æfingum.
Eldri drengirnir annast algerlega æf-
ingar þessar, er þeir hafa fengið til-
sögn kefínarans. Á þenna hátt fá
drengirnir góðan undirbúning, áður
en þeir ganga í fylking undir skipun
kennarans, er þeir koma í eldri deild
skólans. Og yfirleitt hefir það mjög
góð áhrif á drengina að fá að stjórna
og verða að hlýða til skiftis. það
verður þeim arðberandi undirbúning-
ur undir lífið.
Skyldurækni og ábyrgð á maður
að gróðursetja í hjörtum hinna ungu
alt frá fyrsta deginum á skólanum,
og munu þá »frjóangar« þessir síðar
verða hraustir og duglegjr stjórn.end-
ur og starfendnr, g9p.ddjr skyldurækrji
og sómatilfinningu.
VII.
Ætli það væri eigi heppilegt að
hengja spjald á vegginn í hverri skóla-
stofu með áletrun, er skerpi fyrir
börnunum með fáum og skýrumorð-
um, hvað hlýðni er (»löghlýðni«).
Til dæmis:
Skólinn
krefst fyrst og fremst hlýðni af
nemendunum.
Hlýðni er:
að rœkja skyldur sínar,
vera kappsamur í starfi sínu,
hlfða yfirboðurum sínum.
Jafnhliða töflunni ætti kennarinn að
hafa til sinna þarfa ofurlítið kver, er
skýrði »löghlýðni« frá öllum hliðum,
og ætti þær að vera ítarleg lýsing á
riddaralegum og góðum dreng (»gent-
leman«) með næma og vel þroskaða
sómatilfinningu, —og svo lýsingá því
gagnstæða. Ætti þá kennarinn í byrjun
og lok skólaárs hvers að brýna fyrir
börnunum, hve afarmikilsvert það er
að læra og iðka »löghlýðni.« Má rök-
styðja það með góðum, hvetjandi
sögum, á þann hátt, að hlýðni og
skyldurœkni verði að björtu og fögru
takmarki í huga hvers barns, svo að
hver góður drengur og stúlka kapp-
kosti að ná því.
Börn hafa ótrúlega næma og sterka
tilfinningu fyrir öllu því, er að ætt-
jarðarást og þjóðrækni lýtur. Sál
þeirra er stiltir strengir, er kennarinn
á að spila á með nákvæmni og nær-
færinni gætni. þar er hljómgrunnur
alls þess góða og fagra, er fram kem
ur síðar í Íífinu, og margs, er aldrei
nær að koma fram. Og kennari, er
heldur fram skyldum bárnanna ogj
sýnir þeim, hvé mikilsvert það e
fyrir landið þeirra og þjóðina — að
þau — börniri litlu — sjeu hlýðin
og ræki skyldur sínar vel, — að það
sje einmitt það og ekkert annað, er
á komandi árum á að lyfta ástkæra,
fagra landinu okkar frjálsu og farsælu
upp í öndvegi meðal norrænu þjóð-
anna — sá kennari er brýnir þetta
fyrir börnunum með eidheitum áhuga,
djúpum skilningi á barnshjartanu og
ást til nemenda sinna, hann mun
kveikja þann helga eld í hjörtum
barnanna, er vara mun alla æfi, þrosk-
ast með barninu og verða máttur
þess og megin í blíðu og stríðu.
því hjá vel þroskuðum manni — and-
lega og líkamlega — er ættjarðarást-
in máttarviðirnir. Hún verður þá eigi
orðin tóm. Hún , verðuf hyötin til
allra starfa, efni lífsins sjálfs, er ger-
ir ÞÁ,'i,kí.?s- “
tækt. J