Skólablaðið - 31.01.1908, Blaðsíða 3

SKÓLABLAÐIÐ
3
í sumum sögunum eru fallegar nátt-
úrulýsingar, þó stuttar sjeu. Ogt. d.
sagan »Bænheyrsla« er á alla vegu
gullfalleg barnasaga. Hjartnæm og
viðkvæm. Foreldrar ættu því að kapp-
kosta að ná í „Bernskuna“ handa börn-
um sínum. Bókin er 132 bls. og kost-
ar 75 au.
Hans Reynolds: „Island". Hos gam-
melt norsk folk. L. E. Tvedte.
Kristiania 1907.
Rithöfundar þessa er minst sjerstak-
Iega á öðrum stað í blaðinu. Mun
nafn hans sumum kunnugt, síðan hann
ferðaðist hjer um land fyrir nokkurum
árum. Hjelt hann hjer fáeina fyrir-
lestra, og vóru prentuð kvæði eftir
hann í ýmsum ísl. blöðum.
Ressa nýju bók sína, er hann nefnir
»/s/ö/zd« byrjar hann með kvæði, eins-
konar kveðju til »ísafoldar*. Bókin
er einskonar ferðasaga — og hug-
leiðingar um hið gamla samband milli
Noregs og íslands, og hvernig það
hefur fallið í gleymsku og dá báðum
þjóðum til mikils tjóns. Er hann all-
harðorður í garð Dana fyrir »íslands
rán« þeirra, og hvernig þeir hafa farið
með ísland í langan aldur, og rökstyð-
ur hann vel máj sitt með áliti nafn-
kunnra sagnfræðinga frá ýmsum lönd-
uin. Og hjer stendur Reynolds vel
að vígi gagnvart Dönum, svo þeirverða
eflaust að viðurkenna, að hann fari
með rjett mál og meta hreinskilni hans.
Hann hefir sjálfur ferðast um Dan-
mörku og sjeð hinn sára bardaga dan-
skra Suðurjóta gegn þýsku ofbeldi og
ofurefli, og hann hefir tekið drengileg-
an þátt í frelsisbaráttu þeirra bæði í
Ijóðum og ritgerðum — \>\\þar berj-
ast danir fyrir sönnu og góðu máli!
Petta minnir hann þá nú á í bók sinni
og bendir þeim svo á framkomu þeirra
gagnvart íslendingum og frelsiskröfum
þeirra.
Annars er mestöll bókin ferðasaga
og lýsing á íslandi, landi og þjóð,
högum og háttum. Ber hann oss vel
söguna og skýrir rjett og satt frá öllu
og ber frásagan vott um glögga og
góða eftirtekt höfundar. Pó er ein-
staka nafn rangt ritað þannig að ð
er í staðinn t'yrir d; og þ er óvíða
til í norskum prentsmiðjum; verða
men því að rita / eða th.
Hjer er því miður hvorki rúm nje
tækifæri til að rekja þráð bókar þess-
arar. Enda býst eg við að önnur blöð
vor muni gera það, er bókin kemur í
bókaverslun hjer. Enn, sem komið er,
hefir höf. aðeins sent ritstj. Skólabl.
1. eint.
tísland« er 133 bls.; eru þarum 20
myndir þar á meðal af ráðherra ís-
lands H. Hafstein, síra Matth. Joch-
umssyni. Dr. Finni Jónssyni o. fl. Af
fóni Sigurðsyni er ágætheilsíðumynd.
Auk þess eru þar tvö ísl. sönglög:
»Guð vors landst eftir Sveinbj. Svein-
björnsson og *Sólskrikjan* eftir Jón
Laxdal. Utan á kápunni er falleg
mynd af íslenskri konu í skrautbún-
ingi. Er hún bláeyg og bjarthærð sem
fornaldarkonur, og fýkur hár og fald-
slæða fyrir vindi. Möttullinn er rauður,
og heldur hún honum að sjer með
hægri hendi, en styður hinni vinstri
á skjöld með valsmerki. Að baki
hennar sjer maður Heklu í kveldsólar-
geislum.
Bókin kostar að eins 1 krónu.
Ritstjóri Skólablaðsins á bráðlega
von á 100 eintökum af bók þessari,
og geta þeir, sem vilja, pantað hana
hjá honum. Verða þeir þá að senda
andvirðið (1 kr.) með pöntuninni og
auk þess burðargjald 15 au. Fá þeir
þá bókina með fyrstu ferð, meðan
upplagið endist, og verður þegar
skrifað eftir fleirum, er það þrýtur.
Ættu allir góðir íslendingar að gera
sjer það að skyldu að lesa það, sem
ritað er um land vort og þjóð á er-
íenda tungu, ef þeir eru til þess færir.
Bók þessi er rituð á »ríkismálinu«
norska (dansk-norska), þar eð hún er
ætluð bæði Norðmönnum og Dön-
um. Er hún því aðgengileg fjölmörg-
um (slendingum.
Hokkur ord
um eitt atriði í 6. gr. laga um fræðslu barna
frá síðasta bingi.
» — — — þó getur yfirstjórn lýð-
skólanna veitt leyfi til að stytta þenna
námstíma um einn mánuð, sje það
gert til þess að nota skólann til kenslu
barna 8 — 10 ára að aldri, — — «.
Eg finn ekkert að þessu, en vildi
mega bæta við: »eða til framhalds
kenslu fermdra unglinga*.
Eg þykist vita, að kaupstaðir og
sjóþorp hagnýti sjer þessa leyfisheim-
ild frá 6 mánaða kenslu. Og get-
ur, meira að segja verið brýn nauðsyn
að fá slíka undanþágu.
En eg hygg, að skólahéruð í sveit-
um muni mjög sjaldan nota það, þau
þurfa þess síður og eiga á ýmsan hátt
miklu erfiðara að koma því við. Börn
í kaupstöðum og sjóþorpum eru oft
athafnalítil til 10 ára aldurs eða aðhaf-
ast það eitt, er þau mætti vel tefjast
frá. Mundu því margir foreldrar með
ánægju geta vitað af þeim nokkurn,
tíma hvort sem væri haust eða vor,
undir kennara hendi.
Börn, á sama reki í sveitum, hafa
þar á móti nóg að starfa bæði haust
og vor. Pau gera ýmislegt í þarfir
foreldranna og auka jafnframt þrótt
sinn og þekkingu á nytsamri vinnu.
Pað mun því varla þykja brýn þörf
að fara fram á að fá þetta leyfi.
En það er enginn að biðja sveitina
að sækja um þessa undanþágu, geta
menn þá sagt.
Og eg játa það satt vera.
En — ef sveitirnar hafa aðra til-
svarandi þörf í þessu máli, semmeiii
nauðsyn bæri til að fullnægja, þáætti
að fást lík undanþága til þess.
Eg vona að flest sveitaheimili geti
kent börnum sínum innan 10 ára ald-
urs, svo að vel megi við una. En
hitt er þeim alveg ofvaxið, að sjá um
að börn, sem eru komin yfir fermingu,
haldi við því, er þau hafa lært, hvað
þá að bæta nokkru þar við. Á þvf
er þó full þörf. En, hveráaðsjáum
þetta? Á það að fara sem verkast
vill, hvað um þekkingu barnanna verð-
ur? Eiga hin sameiginlegu áhrif, er
heimili og skóli hafa haft á þau, endi-
lega að hverfa, ef það er mögulegt!
Um það væri mjer sárast, því áhrifin
ættu að vera sá fjársjóður, sem hvorki
mölur nje ryð spillingarinnar fengi
grandað. Eg vildi því, að yfirstjórn
lýðskólanna mœtii leyfa að nota part
af hinum ákveðna 6 mánaða tíma, til
þess að kenna fermdum unglingum, á
meðan oss vantar unglingaskóla á
hentugum stöðum.
Og skal eg því næst minnast á,
hvernig eg vildi haga kenslunni. Eg
vil hvorki hafa hana haust nje vor, því
það eru annríkistímar og því auðsætt,
að hún yrði slælega notuð. En eg vil
hafa hana samhliða barnakenslunni á
veturna ó —7 mánuði t. d. þriðja hvern
dag eða sjaldnar. Þá dagana ættu
börnin að vera heima að hjálpa foreldr-
um sínum og undirbúa sig undir næsta
dag, á milli verka. Rannig hetðu for-
eldrarnir jafnan heima annað hvort
fermdra barnið eða hitt, sem er fyrir
innan fermingar aldur og þó gætu
bæði verið stöðugt að læra annaðhvort
heima eða í skólunum.
Stefán Hannesson.
fiauit.
Eg elska þig haust, þá heiðblátt loft
svo hreint yíir fjöllum og ströndu vakir.
Og skýin,.sem málast á. það oft,
eru sem tfglar á stórhúsaþaki.
Grundin er fagurbieik, föl í svip,
en fjöllin blá með hvítum treflum.
Gusturinn æðir sem eimknúið skip
en ís-stengur fossanna líkjast reflum.
Djarft þá um loftið svanir svífa
og syngja Ijóð við næturmál,
í logninu tendra lífsins bál
ljósperlur sindrandi’ um hvolfsins ál.
Pótt náttúran víða sýnist drjúpa döpur
dragast sjást hvergi upp kvíða-él nöpur
hún lifir öll í ljósvonum blíðum:
að linni nepjan og rós grói’ i hlíðum.
Og að ávalt signuð sólin yl
sendi yfir djúpsins hyl.
Sig. Arngrímsson.